آزادسازي قيمت بنزين سوپر چه پيامي با خود دارد!

به گزارش تابناک به نقل از ايران جيب؛ اين براي اولين بار است که در ايران امکان فروش بنزين به قيمت آزاد و بدون يارانه فراهم مي شود. در ساير کشورهاي جهان به استثناي معدود کشورهاي نفت خير، بنزين و ساير سوخت هاي مايع به صورت آزاد و با قيمت لحظه اي (مثل قيمت دلار) فروخته مي شود. به همين دليل در کنار پمپ بنزين ها تابلوهاي بزرگ قيمت اکنون بنزين اعلام مي شود. تصويري که احتمالا به زودي در ايران هم خواهيم ديد.

قيمت بنزين سوپر چگونه محاسبه خواهد شد؟

به‌نظر مي‌رسد مهم‌ترين نکته‌اي که در خصوص واردات بنزين سوپر وجود دارد، محل تأمين ارز آن است، به‌طورکلي محل تأمين ارز واردات يا از طريق سامانه نيما و يا از طريق مرکز مبادله ارز و طلاست.

با توجه به اينکه سياست جديد بانک مرکزي گام نهادن به‌سوي ارز تک‌نرخي و کمرنگ کردن سامانه نيماست، پيگيري‌هاي اوليه نشان مي‌دهد به‌احتمال زياد نرخ ارزي که براي واردات بنزين سوپر تخصيص مي‌يابد، نرخ ارز مرکز مبادله است، بنابراين احتمالاً نخستين پالس‌هاي بي‌ثباتي در نرخ بنزين سوپر از محل عدم‌تثبيت نرخ در مرکز مبادله نشئت خواهد گرفت و احتمالاً خروجي اين بي‌ثباتي به ساير بازارها سرايت مي‌کند.

با توجه به اينکه قيمت بنزين سوپر فوب خليج فارس حدود 1.2 دلار است، اگر نرخ ارز آزاد براي واردات بنزين سوپر لحاظ شود، قيمت هر ليتر بنزين به 80 هزار تومان خواهد رسيد و هزينه پر کردن يک باک 50 ليتري 4 ميليون خواهد شد که براي بسياري از مردم، به ويژه افرادي که خودروهاي داخلي دارند، ممکن است به يک بار مالي سنگين تبديل شود. اين تغيير قيمت ممکن است منجر به افزايش قيمت خودروهاي وارداتي و نيز افزايش هزينه‌هاي عمومي حمل‌ونقل شود.

با اين حال، اگر واردات بنزين سوپر با نرخ ارز مبادله‌اي انجام شود، قيمت هر ليتر به حدود 61 هزار تومان کاهش خواهد يافت، اما همچنان اين قيمت به نسبت بنزين معمولي که با قيمت يارانه‌اي توزيع مي‌شود، بسيار بالاتر خواهد بود. در حال حاضر قيمت بنزين سوپر 3500 تومان است و حال بايد ديد با توجه به اين مصوبه قيمت بنزين وارداتي سوپر به چه صورت محاسبه خواهد شد.

ذخيره 20 هزارميلياردي براي دولت

برخي کارشناسان مصوبه دولت درباره آزادسازي واردات و توزيع بنزين سوپر با قيمت غيريارانه‌اي را پس از حذف سوخت يارانه‌اي هواپيما، گام دوم دولت در راستاي آزادسازي قيمت يا اعلام نرخ سوم تحليل مي کنند،هر چند مسئولان رسماً نظري درباره اين تحليل ندارند.

هر چند در حال حاضر کلاً 5 درصد بنزين کشور به صورت بنزين سوپر با نرخ 3500 تومان توزيع مي شود و در مجموع دولت سالانه 2 ميليارد ليتر بنزين سوپر عرضه مي کند، ولي طبق برآوردها با آزاد سازي واردات بنزين سوپر، مقدار مصرف آن با افزايش عرضه، رشد خواهد کرد. از طرفي دولت حدود 20 همت يارانه براي بنزين سوپر پرداخت مي کند که با اين آزادسازي، احتمالا اين 20 همت مصارف از بودجه حذف خواهد شد. در حال حاضر قيمت هر ليتر سوخت هواپيما معادل 30 هزار تومان است اما يارانه اي که دولت اختصاص مي دهد، شرکت هاي هواپيمايي تنها ليتري 600 تومان بابت هر ليتر بنزين مي پردازند.به طور متوسط ​​روزانه حدود 4 تا 4.5 ميليون ليتر سوخت جت در هواپيماهاي مسافربري مصرف مي شود که سالانه معادل 1.65 ميليارد ليتر است. اين به معناي يارانه قابل توجه 1 ميليارد دلاري است که اين يارانه انرژي به ثروتمندان پرداخت مي شود که بار قابل توجهي بر دوش مالي دولت است. دولت در اولين گام اصلاح يارانه انرژي ثروتمندان تصميم گرفت قيمت بنزين هواپيما را به جاي 600 تومان فعلي به ليتري 6600 تومان افزايش دهد.

چالش هاي بنزيني دولت

آزادسازي قيمت بنزين سوپر ممکن است مقدمه‌اي براي افزايش قيمت ساير انواع بنزين و حامل‌هاي انرژي باشد. اين گونه اقدامات معمولاً به منظور فراهم‌سازي بستر رواني و اجتماعي براي پذيرش افزايش قيمت‌ها صورت مي‌گيرد. اگرچه ممکن است دولت به دنبال مديريت بهتر منابع انرژي و کاهش يارانه‌ها باشد، اما چنين تغييراتي ممکن است با واکنش‌هاي اجتماعي مواجه شود.

يکي از مهم‌ترين چالش‌ها افزايش بالقوه نرخ تورم است. افزايش قيمت بنزين مي‌تواند هزينه‌هاي حمل و نقل و به تبع آن، قيمت کالا و خدمات ديگر را تحت تأثير قرار دهد.

افزايش قيمت بنزين، به ويژه در شرايط اقتصادي دشوار، ممکن است به نارضايتي و اعتراضات اجتماعي منجر شود. توانايي دولت در مديريت اين اثرات نقشي اساسي در اجراي موفق سياست‌هاي اصلاحي دارد.

در مجموع، آزادسازي قيمت بنزين سوپر اقدامي در راستاي اصلاح اقتصادي و مديريت مصرف سوخت است، اما نياز به برنامه‌ريزي دقيق و مديريت اثرات جانبي آن وجود دارد تا به اهداف خود دست يابد و از ايجاد نارضايتي‌ اجتماعي جلوگيري شود.

اما از سوي ديگر برخي کارشناسان معتقدند افزايش قيمت بنزين و خودرو در ايران موضوعي است که مي‌تواند با نگاه به تجربه‌هاي جهاني مورد بررسي قرار گيرد. تغييرات قيمتي بايد بر اساس اصول منطقي و قابل توجيه اتخاذ شوند. اگر دولت تصميم بگيرد که قيمت کالاهاي اساسي را به سطح جهاني برساند، منطقي است که مردم نيز انتظار داشته باشند دستمزدها با استانداردهاي جهاني همگام باشد. در حال حاضر، حقوق و دستمزدي که به کارمندان پرداخت مي‌شود، مطابق با معيارهاي بين‌المللي نيست.

مشکلات ساختاري متعددي در کشور وجود دارد که نيازمند توجه و اصلاح هستند. تمرکز صرف بر تغيير قيمت بنزين بدون در نظر گرفتن عوامل گسترده اقتصادي اشتباه است. براي دستيابي به درک صحيح، ضروري است که اقتصاد را به صورت جامع و از ابعاد مختلف تحليل کنيم. نه مي‌توان به سادگي گفت که قيمت بنزين کم است و نه اينکه بالاست، بلکه اين مسأله بايد در چارچوب کلي اقتصادي کشور بررسي شود تا افزايش قيمت آن توجيه‌پذير باشد.