ايران موفق به ساخت ميکروسکوپ تداخلي شد

جعفرياني در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنيم گفت: هسته اصلي نوآوري در اين پروژه، ساخت آبجکتيو تداخلي است؛ بخشي که پيش از اين تنها در اختيار چند برند بزرگ مانند نيکون، زايگو و تيلور هابسون بوده و قيمت هر نمونه از آن بين 10 تا 20 هزار دلار برآورد مي‌شده است. او تأکيد مي‌کند که شرکت، از يک مصرف‌کننده اين قطعات، به تأمين‌کننده اپتيک‌هاي پيشرفته در منطقه تبديل شده؛ حوزه‌اي که فعالان جهاني محدودي دارد.

بر اساس توضيحات وي، دستگاه توسعه‌يافته يک ميکروسکوپ تداخلي نور سفيد از نوع لينيک (Linnik) است. اين معماري، برخلاف مدل‌هاي متداولي چون ميرائو يا مايکلسون که به دليل فاصله کاري کوتاه اجازه بررسي سطوح داخلي را نمي‌دهند، امکان داده‌برداري دقيق در عمق چند ده‌ميلي‌متري را فراهم مي‌سازد.

وي تصريح کرد: در اين محصول با تکيه بر چينش متفاوت و استفاده از عدسي‌هاي ميدان روشن با فاصله کاري بلند و فوق‌بلند، مشاهده جزئيات سطحي با وضوح نانومتري ميسر شده است.

وي با اشاره به توانايي دستگاه در ارائه توپوگرافي سه‌بعدي، نقشه‌هاي آماري سطح و ترکيب روش‌هاي PSI و بيشينه‌سازي پوش فريزهاي تداخلي يادآور مي‌شود که دقت عمودي 5 نانومتر و امکان اسکن در بازه 40 نانومتر تا 12 ميلي‌متر با بزرگنمايي تا 100 برابر از قابليت‌هاي اصلي آن است. نمونه‌هايي چون بررسي داخلي سيلندر موتور خودرو بدون تخريب قطعه، براي نخستين‌بار در داخل کشور با چنين کيفيتي امکان‌پذير شده است.

وي تصريح کرد: با وجود سابقه شرکت در ساخت ميکروسکوپ تداخلي، وابستگي به عدسي‌هاي وارداتي همواره يک مانع کليدي بوده؛ قطعاتي که علاوه بر هزينه بالا، در صورت خرابي تقريباً غيرقابل تعميرند و ورودشان با دشواري جدي همراه است. به همين دليل بومي‌سازي آبجکتيو در دستور کار قرار گرفت. وي اضافه مي‌کند که در حال حاضر تنها شرکت «فتح نور ميهن» نيز در ايران در اين حوزه فعال است اما آبجکتيو آن همچنان وارداتي است.

جعفرياني درباره کاربردهاي صنعتي دستگاه نيز توضيح مي‌دهد: کنترل کيفيت سيلندرهاي موتور، ارزيابي بلوک‌هاي استاندارد تست آلتراسونيک در صنايع نفت و نيرو، و سنجش‌هاي موردنياز هوافضا و خودروسازي از جمله حوزه‌هايي هستند که اکنون مي‌توانند بدون وابستگي خارجي از اين فناوري استفاده کنند.

به گفته وي، فاصله کاري بلند آبجکتيو امکان انجام تست‌هايي مانند اندازه‌گيري در عمق 30 تا 40 ميلي‌متري بلوک‌هاي UT را فراهم کرده؛ کاري که نمونه‌هاي رايج قادر به انجام دقيق آن نيستند.

وي اظهار کرد: قيمت ميکروسکوپ‌هاي تداخلي وارداتي در بازار جهاني بين 50 تا 350 هزار دلار است، بنابراين واردات تنها 10 دستگاه هزينه‌اي چندبرابري خواهد داشت. در مقابل، محصول توليد داخل با قيمتي حدود 2 ميليارد و 200 ميليون تومان عرضه مي‌شود که نشان‌دهنده صرفه‌جويي ارزي قابل توجه است.

اين پروژه به گفته وي با همراهي معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري و ستاد نانو پيش رفته است.

جعفرياني اعلام مي‌کند که سال گذشته با طرح «ارتقاي تجهيز آزمايشگاهي به تجهيز تجاري» آشنا شده‌اند و پس از ارائه پروپوزال، حمايت لازم براي تبديل نمونه آزمايشگاهي به تجهيز قابل عرضه به بازار دريافت کرده‌اند.

خروج آبجکتيو تداخلي از مرحله آزمايشگاهي و ورود به فاز تجاري نتيجه همين حمايت‌هاست.

جعفرياني مي‌گويد: اين شرکت دانش‌بنيان هر سال در بخش «ايران‌ساخت» حضور داشته اما در دوره جاري به دليل رونمايي از اين دستگاه جديد، غرفه اصلي را به خود اختصاص داده است.

وي يکي از چالش‌ها را شناخته‌نبودن شرکت نزد برخي فعالان بازار مي‌داند؛ براي نمونه، يک شرکت مطرح تا مدت‌ها از وجود اين مجموعه مطلع نبوده، در حالي که نياز جدي به ميکروسکوپ تداخلي براي بررسي ميکروچيپ‌ها داشته است.اگر ستاد نانو بتواند ارتباط ميان شرکت‌هاي فناور و توليدکنندگان تجهيزات بومي را تقويت کند، رشد صنعت تجهيزات نانويي سرعت بيشتري خواهد گرفت. بازار هنوز به‌طور کامل با قابليت‌هاي اين محصول آشنا نشده، اما هر بار که نمونه‌هاي عملي توپوگرافي سه‌بعدي در حد نانومتر نمايش داده شده، مشتريان پس از مشاهده عملکرد واقعي اقدام به خريد کرده‌اند.