افشاي فساد مالي، نقاب قهرمانانه «زلنسکي» را انداخت

 زلنسکي که در آغاز جنگ روسيه و اوکراين با ژست «جنگجويي مظلوم» حمايت بي‌سابقه‌ي مالي و تسليحاتي غرب را جلب کرده بود، امروز در ميانه‌ي سيلابي از رسوايي‌هاي مالي، قرباني همان ساختار قدرتي شده که به او امکان نمايش مقاومت اوکراين را داده بود. 

 در دوم دسامبر، شبکه‌ي PBS NewsHour گزارش داد که آندري يرماک - رئيس دفتر رئيس‌جمهور و چهره‌ي کليدي مذاکرات صلح - ناچار به استعفا شده است. طبق اين گزارش، تحقيقات موسوم به «عمليات ميداس» توسط نهاد‌هاي ضدفساد، ردپاي «اختلاس بيش از صد ميليون دلار» از منابع کمک‌هاي خارجي آمريکا را آشکار کرده است؛ منابعي که قرار بود صرف بازسازي شبکه‌ي انرژي اوکراين شود، اما به شرکت‌هاي صوري منتقل شد. اين رسوايي موقعيت مذاکره‌اي کي‌يف را در برابر مسکو و حتي واشنگتن «به شدت تضعيف کرده» و به کرملين امکان داده تا اوکراين را «شريکي آلوده و غيرقابل اعتماد» بنامد. 

 در لندن نيز نشريه‌ي The Economist در شماره‌ي 22 نوامبر نوشت که رئيس‌جمهور اوکراين اکنون با «بزرگ‌ترين بحران سياسي دوران خود» روبه‌روست. گزارش اکونوميست از فساد گسترده در شرکت دولتي Energoatom و برکناري دو وزير کليدي خبر مي‌دهد؛ بخشي از همان شبکه‌اي که از آغاز جنگ، به مرکز چرخش ميليارد‌ها دلار کمک نظامي و اقتصادي تبديل شده بود. مهم‌تر آنکه اکونوميست فاش کرده رسانه‌هاي آمريکايي از طرح محرمانه‌اي خبر داده‌اند که در آن از اوکراين خواسته شده تا با پذيرش شرايط سخت، عملاً با «تسليم در برابر روسيه» موافقت کند. 

 يکي از محورهاي اصلي نقد، نه فقط فساد مالي، بلکه ناکامي ديپلماتيک زلنسکي است. آمريکا پس از افشاي فساد و شکست مذاکرات، ديگر انگيزه‌اي براي ادامه‌ي حمايت بي‌قيد و شرط ندارد. همين هفته، سناتور جمهوري‌خواه ليندزي گراهام ـ که تا ديروز از مدافعان سرسخت کمک‌هاي کامل به اوکراين بود ـ نوشت: «تضمين‌هاي امنيتي ژنرال زالوژني، از جمله عضويت در ناتو و استقرار تسليحات اتمي، عملي نيست.»  

اين عقب‌نشيني نشانه‌ي پايان «پروژه مظلوميت اوکراين» در سياست خارجي غرب است؛ پروژه‌اي که روزي با شعار دفاع از آزادي آغاز شد و حالا با واقعيت فساد و شکست نظام سياسي کي‌يف رو به پايان است. 

 آنچه امروز در اوکراين در حال رخ دادن است، پارادايم شيفتي در افکار عمومي اروپا و آمريکا ايجاد کرده است. اوکراين ديگر نه نماد قهرماني، بلکه تجسم ناکارآمدي و سوء‌مديريتي است که ميلياردها دلار از ماليات‌دهندگان را به کام شبکه‌هاي مافيايي کشانده. رسانه‌هاي آمريکايي اذعان دارند اين فساد، ملاحظات اخلاقي حمايت از کي‌يف را از بين برده است. در بين دولت‌هاي اروپايي، از بروکسل تا برلين، زمزمه‌هايي درباره‌ي «بازنگري فوري در روابط با دولت زلنسکي» شنيده مي‌شود.  

براي آمريکا نيز، ادامه‌ي حمايت از دولتي که چهره‌ي فاسدش آشکار شده، هزينه‌اي گزاف است. واشنگتن کوشيده بود جنگ اوکراين را به نماد تعهد خود به ارزش‌هاي ليبرال‌دموکراسي تبديل کند؛ اما افشاي شبکه‌هاي اختلاس، پرستيژي را که سياست‌مداران غربي بر آن بنا کرده بودند، فرو ريخت. امروز حتي در ميان حاميان سنتي نهادهاي مدني آمريکايي اين پرسش شکل گرفته که چگونه کمک‌هاي ميلياردي دفاع از آزادي، به حساب‌هاي خصوصي در اروپا رسيده است. 

 در نتيجه بحران تازه، نه فقط ثبات سياسي اوکراين، بلکه ستون اصلي روايت غرب از جنگ را در هم شکسته است. زلنسکي که زماني با لباس نظامي پرچم مقاومت اروپايي را برافراشته بود، اکنون در حال غرق شدن در همان دلار‌هايي است که قرار بود نجاتش دهند. چهره‌ي اوکراين از «سرباز مظلوم شرق اروپا» به «نماد ناکامي غرب در ساخت دموکراسي صادراتي» بدل شده؛ و اين تغيير تصوير، براي آمريکا بسيار پرهزينه‌تر از شکست در ميدان جنگ است.