افسردگي و اضطراب، شايع‌ترين اختلال روان در کشور

دکتر عليرضا رئيسي در نشستي خبري به مناسبت هفته سلامت روان با اشاره به شعار دسترسي به خدمت سلامت روان در بحران‌ها و شرايط اضطراري، افزود: هفته سلامت روان از 19 تا 25 مهرماه نام‌گذاري شده و اين موضوع اولويتي همگاني است.

وي ادامه داد: با توجه به تغييرات سبک زندگي، بحث سلامت روان در دنيا متفاوت‌تر از قبل است؛ به طوري که ديجيتاليزه شدن اجتماعي مي‌تواند براي سلامت روان هم فرصت باشد هم تهديد؛ چرا که امروزه با هجوم خبر‌هاي متفاوت روبه‌رو هستيم و اين بمباران اطلاعات به ويژه براي کودکان و نوجوانان مي‌تواند آسيب‌رسان باشد.

معاون بهداشت وزير بهداشت با اشاره به عوامل آسيب‌رسان به سلامت روان گفت: عوامل مختلف اجتماعي، اقتصادي، جنگ، بحران‌ها و ... مي‌تواند بر سلامت روان موثر باشد. در اجلاس وزراي بهداشت که در حوزه روان و در دوحه قطر برگزار شد عنوان کردم که اگر خواهان سلامت روان در منطقه هستيم، لازم است جنگ متوقف شود؛ چرا که جنگ عامل اصلي اختلالات روان است؛ بنابراين اگر قرار است سازمان‌هاي بين‌المللي کاري در اين زمينه انجام دهند بهتر است دست از سر منطقه بردارند و خود به خود اين موضوع حل
مي‌شود.

رئيسي در ادامه افزود: موضوع ديگري که نگرانش هستيم آن است که خيلي‌ها اکنون به عنوان مشاور در حوزه سلامت روان کار مي‌کنند که از جا‌هاي مختلف مدرک و مجوز کار مي‌گيرند. حساسيت در ارائه مشاوره‌هاي روانشناسي بسيار مهم است و اگر دقت نباشد مشاوره ممکن است راه را به خطر ببرد. در عالم مشاوره، تجربه شخصي به تنهايي کافي نيست و بايد اطلاعات و علم زياد براي اين کار وجود داشته باشد.

وي در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگاري درباره آخرين وضعيت شيوع اختلالات روان در کشور گفت: براساس آخرين پيمايش انجام شده اختلالات روان در کشور از شيوع حدود 25 درصد برخوردار است و افسردگي و اختلالات اضطرابي شايع‌ترين اين اختلالات بوده است که البته هر کدام از اينها طيف‌هاي مختلفي دارد.

رئيسي به فعاليت 3200 روانشناس در شبکه بهداشت کشور اشاره کرد و افزود: در غربالگري‌هايي که توسط اين روانشناسان صورت مي‌گيرد در صورت لزوم فرد براي درمان به سطوح بالاتر ارجاع داده مي‌شود. همچنين 103 مرکز «سراج» (مرکز سلامت رواني اجتماعي که مبتني بر جامعه است) در کشور راه‌اندازي شده است. اين مراکز از حضور روانشناس، روانپزشک و مددکار اجتماعي بهره مي‌گيرند.

معاون بهداشت وزير بهداشت در اين راستا ادامه داد: تعداد تخت‌هاي بستري روانپزشکي در کشور براي بيماران کافي نيست اين در حالي است که حدود 10 درصد تخت‌هاي بيمارستاني بايد به اين حوزه اختصاص يابد. البته بسياري از بيماران براي ادامه درمان به شدت مقاومت مي‌کنند و همين موضوع باعث عود بيماري مي‌شود؛ بنابراين يکي از اقدامات در مراکز سراج پيشگيري از عود بيماري است. استيگما و انگ زدن به بيماران روان نيز بايد از بين برود، چرا که اين موضوع مشکل دنياست و مربوط به کشور ما نيست.

رئيسي به 103 مرکز سراج در 28 استان کشور اشاره کرد و گفت: برنامه ما آن است که تعداد مراکز سراج به 300 مرکز و در همه استان‌ها برسد. فعاليت مراکز سراج در استان‌هاي مربوطه نتايج بسيار خوبي داشته است به طوري که بعد از شش سال فعاليت اين مراکز، 62 درصد تداوم درمان بيماران و 70 درصد پيشگيري از عود اتفاق افتاده است؛ بنابراين اين مراکز مي‌توانند قسمت زيادي از کمبود تخت‌هاي بيمارستاني را جبران کنند. کار در حوزه سلامت روان بايد تيمي باشد. البته آگاهي مردم نيز بايد در اين زمينه حتي براي دارو مصرف کردن هم افزايش يابد.

وي در ادامه در پاسخ به سوالي درباره تبليغ مصرف مواد و الکل در فضاي مجازي و سينماي خانگي اظهار کرد: ما در اين زمينه به شدت اعتراض داريم و ديگر زياده‌روي شده است. مصرف سيگار و الکل در سريال‌هاي خانگي ديگر زياده‌روي شده است و اين موضوع مي‌تواند براي اذهان جوانان و نوجوانان مشکل ايجاد کند. در اين زمينه چندين جلسه نيز با ساترا برگزار شده که از مشاوره‌هاي وزارت بهداشت در توليد محتوا‌ها استفاده کنند.

معاون بهداشت وزير بهداشت در ادامه در پاسخ به سوالي درباره مصرف مواد مخدر و الکل نيز توضيح داد: آمار رسمي در اين زمينه در اختيار ستاد مبارزه با مواد مخدر است. اما مراکز گذري درمان اعتياد در اين حوزه فعال هستند و به معتادان خدمات مشاوره و مراقبتي ارائه مي‌شود. در حوزه الکل نيز آماري که از مراکز اورژانس ناشي از مسموميت‌ها دريافت مي‌شود آماري نيست که بگوييم ناچيز است.

وي در ادامه در پاسخ به سوالي درباره سلامت روان دانش اموزان و غربالگري‌هاي در اين زمينه نيز گفت: در اين حوزه نيز فعاليت‌هايي صورت مي‌گيرد. آمار اختلالات روان در دانش آموزان تا پايان متوسطه اول آمار بسيار پاييني است. اما در متوسطه دوم با توجه به مباحث مربوط به بلوغ، کنکور و ... افراد مي‌توانند مستعد برخي اختلالات نظير افسردگي، اضطراب شوند. در اين زمينه نيز موارد مربوطه را به مراکز سراج متصل مي‌کنيم.

معاون بهداشت وزير بهداشت در اين باره اضافه کرد: امسال يکي از برنامه‌ها آن بود که در استان‌هايي که مرکز سراج دارند، مدارس را در مقطع دوم متوسطه به مراکز سراج ارتباط دهيم. اگر مي‌خواهيم جامعه سالم داشته باشيم نياز است دانش آموزان و خانواده‌هايشان در گروه هدف باشند.

وي در پاسخ به سوالي درباره هزينه‌هاي خدمات روانپزشکي و روانشناسي گفت: تمام خدمات در مراکز بهداشت و همچنين مراکز سراج رايگان است. خدمات بستري در حوزه روانپزشکي نيز اغلب در حوزه دولتي انجام مي‌شود که از پوشش بيمه برخوردارند، اما اين اقدامات در جهت کاهش هزينه‌ها کافي نيست و گاهي هزينه ويزيت‌ها ممکن است براي مردم بالا باشد.

رئيسي همچنين در پاسخ به سوال ديگري درباره آمار خودکشي و اقدام به خودکشي در کشور و مداخلات انجام شده در زمينه پيشگيري از آن گفت: اقدام به خودکشي در کشور ما نسبت به ساير کشور‌ها بالاتر نيست و حتي پايين‌تر از ميانگين جهاني هستيم، اما حتي يک مورد آن هم زياد است. در اين زمينه مي‌توان گفت که هنوز مصرف قرص بالاترين عامل به عنوان ابزار خودکشي است. در اين راستا بايد بگويم که توليد و خريد و فروش قرص برنج ممنوع است. به اين منظور چندين جلسه با پزشکي قانوني و جهاد کشاورزي برگزار کرده‌ايم که اين قرص‌ها جمع‌آوري شود و دستور هم داده‌اند و ابلاغ هم شده است. در مجموع افزايش سواد سلامت مردم مي‌تواند بر افزايش بار مراجعات به روانشناسان و روانپزشکان کمک کند.

وي ادامه داد: با راه‌اندازي برنامه خودمراقبتي که از طريق موبايل‌هاي مردم صورت خواهد گرفت، بسياري از ابزار‌ها در اختيار افراد قرار مي‌گيرد که مردم خود را ارزيابي کنند.

معاون بهداشت وزير بهداشت در بخش ديگري از نشست خبري با اشاره به پويش سلامت دهان و دندان در کشور اظهار کرد: آمار پوسيدگي دنداني در کودکان زير شش سال و در دندان‌هاي شيري 5.8 است. در گروه سني 12 ساله‌ها فقط 40 درصد کودکان فاقد پوسيدگي دنداني هستند و تقريبا 60 درصد کودکان پوسيدگي دنداني دارند. شاخص پوسيدگي، کشيدن يا دندان پرشده در گروه سني 12 ساله‌ها 2.1 است.

رئيسي ادامه داد: طبق قانون برنامه هفتم توسعه بايد اين شاخص از 2.1 به 1.4 کاهش يابد. در همين راستا برنامه‌هايي تدارک ديده شده است؛ به طوري که براي همه پايه‌هاي ابتدايي آموزش بهداشت دهان و دندان داريم. همچنين طرح وارنيش فلورايد براي جمعيتي بالغ بر 9 ميليون دانش آموز به صورت سالانه دو بار انجام مي‌شود. در اين راستا والدين نيز حتما بايد اطلاعات و آموزش کافي داشته باشند و براي پايه سوم دبستان نيز آموزش سلامت دهان و دندان لحاظ شده است.

وي همچنين به توزيع حدود 300 هزار مسواک و خميردندان در هفت استان محروم با همکاري وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: در پايه اول دبستان نيز جشن رويش دندان شش جزو برنامه‌هاست.

رئيسي گفت: در دنيا ثابت شده که با افزايش تعداد دندانپزشکان، سلامت دهان و دندان بهتر نشده است و به اين منظور بايد روي پيشگيري متمرکز شويم.

معاون بهداشت وزير بهداشت همچنين ادامه داد: آمار افراد بالاي 65 سال بدون دندان کامل در ايران 52 درصد است؛ يعني بيش از نيمي از افراد بالاي 65 سال کشور دندان ندارند. در مجموع 2500 دندانپزشک در مراکز خدمات جامع سلامت فعاليت دارند و گروه هدف اصلي نيز در اين مراکز مادران باردار و کودکان زير 14 سال هستند. در روستا‌ها و شهر‌هاي زير 20 هزار نفر جمعيت کشور 13 خدمت رايگان به گروه هدف ارائه مي‌شوند.

وي در پاسخ به سوال خبرنگاري درباره هزينه‌هاي بالاي خدمات دنداپزشکي اظهار کرد: پوشش بيمه در اين زمينه چندان مناسب و مطلوب نيست. با توجه به تغييرات نرخ ارز، هزينه‌هاي زيادي را براي تامين مواد اوليه متحمل مي‌شويم؛ بنابراين باز هم تاکيد بر آن است که ارتقاء سطح سلامت و پيشگيري را داشته باشيم که موثرترين موضوع است.

او در اهميت سلامت بهداشت دهان و دندان گفت: ثابت شده که بسياري از بيماري‌هاي دهان و دندان مي‌توانند باعث بيماري‌هاي سيستميک شوند و بسياري از ناراحتي‌هاي گوارشي افراد بزرگسال به دليل مشکلات دنداني است. کودکان دچار اختلالات دندان نيز معمولا دچار اختلالات تکامل مي‌شوند؛ بنابراين بايد در اين زمينه نگاه جديدي داشته باشيم.