افزايش 24 درصدي مهاجرت پزشکان به آمريکا

درخواست بيش از چهار هزار نفر براي عدم سوءپيشينه پزشکي در سال1400، انتشار خبر افزايش 300 درصدي مهاجرت پزشکان در دوران کرونا و مهاجرت 15 هزار پزشک عمومي در طول چهار سال، نشان‌دهنده اوج تمايل قشر پزشک براي مهاجرت از ايران است.هرچند آمار دقيقي از ميزان مهاجرت‌ها وجود ندارد، اما پژوهش‌هايي که توسط نهاد‌هاي مختلف صورت گرفته است، خلاف ادعاي قائم مقام بنياد ملي نخبگان را اثبات مي‌کند.

افزايش 24 درصدي مهاجرت پزشکان به آمريکا

براساس آخرين آماري که رصدخانه مهاجرت ايران در امسال منتشر کرده است، مهاجرت پزشکان ايراني به آمريکا افزايش 24 درصدي داشته است. در سال 2021، ايران با مجموع 36 هزار کادر بهداشت و درمان و با افزايش 7 هزار نفري نسبت به سال 2018 در رتبه شانزدهم در ميان کشور‌هايي با بيشترين نيروي انساني شاغل در بخش بهداشت و درمان ايالات متحده آمريکا قرار گرفته است. اين در حالي است که در سال 2018 ايران در رده بيست و يکم قرار داشته است. از اين 36 هزار نفري که فقط در آمريکا در بخش درماني مشغول به کار هستند، 27 هزار نفر آنان در مشاغل تخصصي و حرفه‌اي پزشکي مشغول به کار هستند. همچنين ايران با 8 هزار پزشک و جراح مهاجر در آمريکا، در رتبه هفتم قرار دارد.

رصدخانه مهاجرت: 50 درصد پزشکان به دنبال مهاجرت هستند

بنابر گزارش ديده بان ايران؛ همچنين بر اساس آخرين پيمايشي که رصدخانه مهاجرت در دي ماه سال گذشته درباره ميزان تمايل، تصميم و اقدام به مهاجرت حوزه سلامت منتشر کرد، نيمي از شرکت‌کنندگان تمايل زياد و بسيار زياد به مهاجرت داشتند. نکته مهم‌تر در اين پيمايش اين است که بيش از يک سوم افراد شرکت‌کننده حتي تمايل به کار در مشاغل غيرتخصصي و پايين‌تر در خارج از کشور را داشتند. به عبارتي نيرو‌هاي آموزش‌ديده، پس از سال‌ها تحصيل ترجيح مي‌دهند در مشاغلي به جز آنچه براي آن زحمت کشيده و آمادگي دارند و حتي در رده‌هاي پايين‌تر مشغول به کار شوند، اما از ايران بروند.

از مهاجرت پزشکان و متخصصان آمار متفاوتي وجود دارد، اما آنچه ميان همه آن‌ها مشترک است، روند صعودي مهاجرت اين قشر از جامعه است. خرداد ماه امسال دنياي اقتصاد آمار مهاجرت پزشکان و متخصصان از ايران را حدود 16 هزار نفر طي 4 سال اعلام کرده است. طبق اعلام اين روزنامه ظرف يک‌سال گذشته 160 متخصص قلب مهاجرت کرده‌اند. در همين مدت 30 هزار کادر درمان از دانشکده‌هاي علوم پزشکي درخواست good standing يا «نداشتنِ سوءپيشينه» داشته‌اند که مقصدشان عمان بوده است. همچنين ظرف چهار سال گذشته 16 هزار پزشک عمومي از کشور مهاجرت کرده‌اند.

در همان مقطع زماني، حسينعلي شهرياري رييس کميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز آمار ديگري ارائه داد: «در دو سال اخير نزديک به 10 هزار پزشک که عمده آن‌ها افراد متخصص و فوق تخصص بوده‌اند گواهي گود استندينگ دريافت کرده اند و اين مي‌تواند رشته‌هاي تخصصي و فوق تخصصي ما را در بسياري از رشته‌ها در سال‌هاي آينده از نيروي انساني خالي کند.»

محمد رئيس‌زاده رئيس کل سازمان نظام پزشکي ايران نيز در جلسه‌اي که خرداد ماه به منظور بررسي چالش‌ها و راهکار‌هاي تدبير مهاجرت نخبگان تشکيل شده بود، بيان کرد که آمار مهاجرت پزشکان و متخصصان، جوسازي يا دروغ‌پراکني نيست و در حال حاضر به شدت به نيروي انساني در حوزه بهداشت و درمان نياز داريم و در صورت مهاجرت، جايگزين کردن اين افراد، کار سخت و هزينه‌بري است. او در ادامه عنوان کرده بود: «پزشکان ما مهاجرت مي‌کنند، چراکه شرايط ادامه کار در رشته پزشکي در کشور را مناسب نمي‌بينند و به دليل غيرواقعي بودن تعرفه‌ها و سختي‌هاي گذراندن طرح و عدم استقبال از ادامه تحصيل و گرفتن تخصص، خروج از کشور را گزينه مناسبي مي‌دانند.»

به گفته اين مسئول در حال حاضر به دليل عدم استقبال پزشکان از ادامه تحصيل در رشته‌هاي تخصصي و فوق تخصص ممکن است در سال‌هاي آينده با بحران کمبود متخصص مواجه شويم و ناچار شويم بيماران را براي ادامه درمان به کشور‌هاي ديگر بفرستيم.

رضا لاري‌پور، مدير کل روابط عمومي سازمان نظام پزشکي در مرداد ماه امسال با بيان اينکه ميزان مهاجرت پزشکان عمومي در سنوات گذشته بيشترين ميزان بوده است در حالي که امروز متخصصان، فوق تخصص‎ها و فلوشيپ‌ها مهاجرت مي‌کنند، گفت: «اکنون تقريبا دو برابر سال‌هاي پيشين، شاهد درخواست‌ها براي مهاجرت هستيم و ميانگين سني اين مهاجران از 25 سال به 35 سال رسيده است.»

او همچنين تاکيد کرده بود که اين مهاجرت اختصاص به پزشک، دندان‌پزشک و داروساز ندارد و ساير حرفه‌هاي پزشکي نظير ماما، پيراپزشک، فيزيوتراپ، بينايي‌سنج و ساير شاغلين حرفه پزشکي در زمره مهاجرين قرار گرفته‌اند.

روزنامه فرهيختگان نيز در گزارشي که خرداد ماه امسال منتشر کرد درباره افزايش آمار مهاجرت پزشکان نوشت: «طبق اطلاعاتي که به دست «فرهيختگان» رسيده، تعداد مهاجرت پزشکان و متخصصان در سال 1401 به عددي بالاتر از 6 هزار و 500 نفر رسيده است که نزديک به 2 هزار و 300 نفر از آن‌ها از پزشکان متخصص هستند. مهم‌تر اينکه آمار مهاجرت پزشکان و متخصصان در سال 98 چيزي حدود 2 هزار و 500 نفر بوده و چيزي نزديک به 611 متخصص بين مهاجران حوزه بهداشت و درمان قرار داشتند.»

شايد اين جمله که «ايران بهشت پزشکان است»، در گذشته جمله منطبق با واقعيت بود، اما براي شرايط کنوني صدق نمي‌کند. کادر سلامت تنها با بحران مهاجرت مواجه نيست بلکه شرايط براي آنان چنان نفس‌گير شده است که آن‌هايي هم که مي‌مانند و مهاجرت نمي‌کنند، دست به خودکشي مي‌زنند. وحيد شريعت، رئيس انجمن علمي روانپزشکان ايران به تازگي اعلام کرد که بر اساس تحقيقي که در سال 1401 بر روي تعدادي از رزيدنت‌ها انجام شد، حدود 30 درصد دستياران پزشکي به خودکشي فکر کرده‌اند.

او همچنين عنوان کرد: «آماري که سازمان نظام پزشکي اعلام کرده نشان مي‌دهد در يکسال گذشته 16 دستيار تخصصي خودکشي کرده‌اند البته وزارت بهداشت حتما آمار دقيق‌تر و بيشتري دارد، اما متاسفانه اين آمار را محرمانه مي‌دانند و اعلام نمي‌کنند. اشکال مهمي که در کشور وجود دارد اين است که هر زمان مشکلي پيش مي‌آيد قبل از هر کاري آمار‌ها را محرمانه مي‌کنند يا سريع تکذيب مي‌کنند.

شاخص آمار خودکشي بر مبناي تعداد در صدهزار نفر در سال است. اگر آمار 16 خودکشي موفق رزيدنت‌ها را در يکسال اخير مبنا قرار دهيم. با توجه به جمعيت حدود 15 هزار نفري رزيدنت‌هاي کشور آمار خودکشي رزيدنت‌ها در ايران حدود 100 در صدهزار نفر مي‌شود. اين آمار در جمعيت عمومي بر اساس آمار رسمي پزشکي قانوني 6.5 در صد هزار نفر است البته تخمين‌هاي غير رسمي اين ميزان را حدود 10 در صدهزار نفر نشان مي‌دهد.»