از دست رفتن جايگاه ايران در حوزه ترانزيت بين‌الملل

با اين پروژه، بندر فاو در جنوب عراق که در منطقه‌اي غني از منابع نفتي قرار دارد، به ترکيه متصل خواهد شد. اين اتصال موجب کوتاه‌تر شدن زمان سفر بين آسيا و اروپا مي‌شود و مي‌تواند عراق را به يک هاب حمل‌ونقل تبديل کند که رقيب جدي براي کانال سوئز خواهد بود.

با پيشبرد اين اهداف، عراق به هاب تجارت در منطقه تبديل مي‌شود و با همکاري ترکيه، بازار صادراتي ايران از دست خواهد رفت. بايد ديد که چه اهدافي منجر شده است که عراق به عنوان يکي از شرکاي تجاري ايران، اين گونه ترکيه را جايگزين ايران کند؟

اهداف پروژه اتصال بندر فاو به ترکيه

راه‌آهن و جاده اتصال بندر فاو به ترکيه، تنها براي انتقال کالا و مسافر نيست، بلکه فرصتي براي توسعه گسترده‌تر مناطق مختلف عراق فراهم مي‌آورد. دولت عراق برنامه‌هايي براي راه‌اندازي قطارهاي سريع‌السير با سرعت 300 کيلومتر در ساعت دارد که مناطق مختلف صنعتي عراق را به يکديگر متصل خواهد کرد.خدمات ريلي عراق در حال حاضر محدود به چند خط است، ازجمله يک قطار مسافربري که بغداد را به بصره وصل مي‌کند، ولي پس از اجراي اين پروژه، عراق به يک مرکز ترانزيت کليدي تبديل خواهد شد.

بندر فاو در آينده مي‌تواند رقابتي جدي براي بندرهاي ايران ايجاد کند و به عراق فرصت‌هاي زيادي براي تقويت جايگاه ژئوپليتيکي‌اش در منطقه بدهد. اين پروژه همچنين شامل ساخت بندر جديد، پايانه‌هاي نفتي و ساير زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل است.

اين پروژه به دنبال ايجاد مسيري جديد براي حمل کالا از شرق آسيا، از جمله هند، از طريق خليج فارس به عراق، ترکيه و سپس اروپاست. اين مسير جديد ممکن است تأثير زيادي بر بندرهاي جنوبي ايران بگذارد و ظرفيت حمل و نقل آنها را کاهش دهد.

علاوه بر اين، عراق در حال تلاش براي اتصال بندر فاو به راه‌آهن خود و ترکيه است تا يک کريدور حمل‌ونقل جديد به وجود آورد. اين کريدور ممکن است تأثير منفي بر ترافيک ترانزيتي ايران به ترکيه و کاهش استفاده ترکيه از مسير ايران براي حمل کالا به خليج فارس منجر شود.

ترکيه در اين پروژه به دنبال اهداف اقتصادي مختلفي ازجمله حمل سريع‌تر کالا و مسافر با قطارهاي سريع‌السير و توسعه خطوط انتقال نفت و گاز است. همچنين، اين پروژه پس از جنگ روسيه و اوکراين و تحولات جهاني، در شرايط جديد رقابت‌هاي منطقه‌اي قرار گرفته است که مي‌تواند بر موازنه‌هاي اقتصادي و سياسي تأثيرگذار باشد.

نقش تحولات منطقه در پيشبرد اهداف ترکيه

يکي از مسيرهاي جايگزين کانال سوئز، پروژه اتصال بندر فاو به ترکيه بوده که از آن طريق به مديترانه و اروپا متصل خواهد شد. اما کريدور ديگر، از فاو به سوريه، لاذقيه ومديترانه خواهد رسيد.

به نظر مي‌رسد با اينکه مسير سوريه کوتاه‌تر است و زودتر به مديترانه و اروپا مي‌رسد، اما گزينه ترکيه به سوريه ترجيح داده شده و ترکيه با حمايت از گروه‌هاي مسلح مخالف دولت سوريه، سعي دارد منافع خود را در اين مسير تقويت کند.در نهايت، اين کريدور جديد مي‌تواند به معناي کاهش استفاده ترکيه از مسير ايران براي حمل کالا به جنوب خليج فارس باشد و رقابت‌هاي جديدي را در منطقه شکل دهد.

از دست رفتن جايگاه ايران در حوزه ترانزيت بين‌الملل

در همين زمينه علي شريعتي، عضو اتاق بازرگاني ايران، مطرح کرد: در حال حاضر، جايگاه ايران در موارد مختلفي در حال از دست رفتن است. براي مثال، ايرانيان با مشکلات بين‌المللي فراواني روبه‌رو شده‌اند و به دليل سياست‌هاي اتحاذشده، ساعت‌ها در فرودگاه‌ها درگير هستند. چراکه پروازها مدام لغو مي‌شود يا اصلا پروازي به اروپا وجود ندارد. اين روند بسيار تاسف‌برانگيز است و موضوعي است که مردم عادي لمس مي‌کنند.به گفته او، به جز مردم عادي، به دليل شرايطي که براي ايران به‌وجود آمده است، روز به روز جايگاه ايران در حوزه ترانزيت بين‌الملل از دست خواهد رفت و کشورهايي مانند ترکيه، جايگزين ايران خواهند شد.

اردوغان در رؤياي ايجاد امپراتوري!

شريعتي ادامه داد: اکنون ترکيه نقش بسزايي در آشفتگي منطقه حلب دارد. در فضاي ژئوپليتيک منطقه، اين موضوع ارتباط مستقيمي با موضوع حماس و ديگر بحث‌هاي سياسي و نقاط قوت ايران داشته و ترکيه سعي بر تغيير فضاي منطقه و کنار گذاشتن رقباي خود را دارد. رجب طيب اردوغان، رئيس جمهوري ترکيه، يک نقشه امپراتوري در ذهن دارد و اقدامات متفاوتي براي رسيدن به هدف خود انجام مي‌دهد.

اين فعال اقتصادي تشريح کرد: يکي از اين اقدامات، گسترش ارتباط با عراق است. عراق کشوري است که 44 ميليون نفر جمعيت دارد و با بودجه 156 ميليارد دلاري و فروش 4.5 ميليون بشکه‌اي نفت در روز، بازار بزرگي محسوب مي‌شود. زيرساخت‌هاي عراق، اهميت بسياري دارد و کشورهايي مانند ترکيه، علاقه دارند که نقشي در اين زيرساخت‌ها داشته باشند.او متذکر شد: البته بايد در نظر داشت که نقش امنيت در عراق بسيار مهم است و با وجود تنش‌هاي موجود در عراق، پروژه ترکيه به سادگي انجام‌پذير نيست. اما پروژه مذکور، يک مگاپروژه بوده و سرمايه‌گذاري ميليارد دلاري در اين پروژه انجام شده است.

ايجاد کانال سوئز جديد

عضو اتاق بازرگاني ايران و عراق خاطرنشان کرد: در حال حاضر، عمده ترانزيت کالاهاي عراق، از طريق ايران و تنگه هرمز انجام مي‌شود. اگر ايران تا زمان به سر انجام رسيدن اين پروژه، نتواند فکري به حال از دست نرفتن مزيت‌هاي خود کند، نه‌تنها عراق را از دست خواهد داد، بلکه ترکيه نيز به آرزوي ديرينه خود خواهد رسيد و عراق را تبديل به کانال سوئز خود خواهد کرد.

او در مورد از دست رفتن جايگاه ايران توضيح داد: در صورت تحقق اين پروژه، استفاده از خليج فارس و موقعيت آب‌هاي آزاد آن براي دريافت بار و ارسال به اروپا، از مسير ترانزيت عراق مي‌گذرد که در دست ترکيه خواهد بود. اين موضوع عواقب نگران‌کننده‌اي براي ايران خواهد داشت.

آن طور که اين فعال اقتصادي توضيح داد: ترکيه به دنبال گسترش يک امپراتوري است و در اين مسير حرکت مي‌کند. در چنين شرايطي، ايران درگير فيلترينگ، پخش صداي عادل فردوسي‌پور از تلويزيون و مسائل اين چنيني است.

شريعتي با ذکر مثال ديگر در مورد از دست رفتن جايگاه ايران ادامه داد: به عنوان مثال، پروازهاي خارجي کشور به بهانه‌هاي بي‌اساس تحت تأثير قرار مي‌گيرند. اين در حالي است که امارات و ترکيه در حال گسترش شبکه هوايي خود هستند و پروازهاي بيشتري به ايران مي‌فرستند. ايران از همين موضوع هم جا مانده است.

به گفته او، در حال حاضر تقريبا عضوي از هر ايراني در خارج از کشور حضور دارد و بايد بين ايران و کشور محل سکونتش تردد داشته باشد. ايران از همين تردد مسافران هم جا مانده و نقش خود را از دست داده است. چندي پيش حداقل يک ايرلاين ايراني وجود داشت، اما اکنون صورت مساله هم پاک شده است.

عضو اتاق بازرگاني ايران و عراق بيان کرد: اين وضعيت، نشانه قدرت نيست. اگر در زمينه‌هاي ديگر قدرت وجود دارد، کافي نيست و بايد مجموعه‌اي از قدرت‌ها، اعم از قدرت اقتصادي وجود داشته باشد. اينکه ايرانيان مجبور باشند براي دريافت ويزا در صف‌هاي طولاني ايستاده و از خدمات اوليه مانند کارت‌هاي اعتباري و بانکي محروم شوند، وضعيتي خلاف عزت و قدرت است.

بازگشت به قرن اول هجري

به گفته شريعتي، برخي مسئولان معتقدند که تحريم‌ها تاثيري ندارند و نبايد به مسائل بين‌المللي توجه کرد، اما واقعيت اين است که بدون حل مشکلات خود با دنيا، هيچ پيشرفت و بهبود واقعي اتفاق نخواهد افتاد و اکنون مردم در شرايط قرن اول هجري زندگي مي‌کنند.

وي افزود: وضعيت تحولات و تنش‌هاي اخير در منطقه نشان داده است که اگر همچنان با همين روند با دنيا برخورد شود و مسائل و مشکلات با دنيا حل نشود، ايران روز به روز هزينه‌هاي بيشتري پرداخت خواهد کرد.

او در مورد احياي روابط با دنيا تصريح کرد: بايد گفت که با احياي برجام و خروج ايران از ليست سياه FATF، ايران به گلستان تبديل نمي‌شود. حداقل شش سال طول مي‌کشد که ايران به نقطه صفر بازگردد. اما هرچه اين اقدامات عقب انداخته شود، ايران با شيب بيشتري به لحاظ جايگاه خود در شاخص‌هاي اقتصادي، سقوط خواهد کرد و جايگاه خود را از دست خواهد داد.

اين فعال اقتصادي با انتقاد از رويکرد برخي از مقامات گفت: برخي مسئولان در کشور از بستن تنگه هرمز و گروگان‌گيري به مثابه راه حل، سخن به ميان مي‌آورند. اين سياست‌ها نتيجه‌اي جز انزوا و نابودي براي ما به همراه نداشته است. يک روز ايران در اقتصاد جهاني سهم داشت و تهديد به عرضه نکردن نفت مي‌کرد. اما در حال حاضر، عرضه نکردن نفت، منجر به کاهش درآمد ايران مي‌شود و تغييري در جهان حاصل نخواهد شد.

وي عنوان کرد: سياست‌هاي نادرست اقتصادي و بي‌توجهي به روابط بين‌المللي باعث شده است که ايران از بسياري از فرصت‌ها محروم بماند و به جاي اينکه از تجارت و سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي بهره‌مند شود، به راحتي اين امکانات به کشورهاي ديگر منتقل مي‌شود. جريان اقتصاد در حال حرکت است و اگر ايران خود را با آن تنظيم نکند، از مسير جا مي‌ماند.او در نهايت خاطرنشان کرد: ايرانيان، جاماندگان هستند؛ اما مسئولان فکر مي‌کنند همه‌چيز تحت کنترل است. موضوع آن است که مسائل به حاشيه برده شده و از اصل جا مانده است. اگر اين شرايط ادامه پيدا کند، کماکان ايران از تحولات جا مي‌ماند.

منبع: تجارت نيوز