کانون پرورش فکري؛ بدون «علامتي» از روزهاي اوج

به گزارش تابناک، حامد علامتي، رئيس کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان، در يک نشست خبري، در پاسخ به سؤال يک خبرنگار مبني بر وضعيت خشونت در مدارس، با استدلالي ساده‌انگارانه  اظهار داشت: «قبول ندارم که در مدرسه خشونت رخ مي‌دهد. ما معلمان نجيبي داريم و وزير آموزش‌وپرورش هم در اين زمينه جدي است.» اين استدلال، که بر پايه انکار واقعيت‌هاي ميداني بنا شده، نه تنها با استانداردهاي جهاني همخواني ندارد، بلکه به عنوان يک روش «صورت مسئله را پاک کردن»، مانع از مداخلات لازم مي‌شود. خبرنگار حاضر به درستي به وي يادآور شد که چنين انکارهايي، ترک فعل‌ها را غيرقابل پيگيري مي‌سازد.

تعاريف جهاني از خشونت در مدارس و رتبه ايران

بر اساس استانداردهاي جهاني، خشونت در مدارس شامل طيف وسيعي از رفتارها است: خشونت جسمي (مانند ضرب‌وشتم و تنبيه بدني)، کلامي (توهين و تحقير)، رواني (زورگويي و طرد اجتماعي)، جنسي (آزار جنسي)، خودآزاري (رفتارهاي آسيب‌رسان به خود) و ساختاري (تبعيض نژادي، جنسيتي يا اقتصادي). گزارش‌هاي جهاني مانند گزارش يونسکو نشان مي‌دهد که هر ماه، يک سوم دانش‌آموزان در جهان مورد زورگويي قرار مي‌گيرند و بيش از 36 درصد درگير درگيري‌هاي فيزيکي
مي‌شوند.

 در رتبه‌بندي‌هاي اخير، ايران در حدود رتبه 30-35 از بيش از 50 کشور بررسي‌شده قرار دارد؛ بالاتر از ميانگين خاورميانه، اما با تمرکز بر خشونت کلامي و رواني در استان‌هاي مرکزي. اين رتبه‌بندي، که بر پايه نظرسنجي‌هاي گسترده از دانش‌آموزان و معلمان استوار است، نشان‌دهنده وجود انواع خشونت است، نه يک «حرف نادرست» که با انکار حل شود

رواج 20درصدي خشونت

 مطالعات ايراني نشان مي‌دهد که خشونت کلامي و جسمي در مدارس راهنمايي و دبيرستان رايج است و اغلب توسط معلمان يا دانش‌آموزان اعمال مي‌شود. براي مثال، در يکي از استانهاي مرکز کشور، بيش از 20 درصد دانش‌آموزان گزارش کودک‌آزاري (شامل خشونت از سوي برخي از معلمان) داده‌اند.  همچنين رويکرد آقاي رئيس کانون، ريشه‌هاي ساختاري خشونت را ناديده مي‌گيرد: فشارهاي اقتصادي بر معلمان، کمبود منابع آموزشي و فرهنگ تنبيه‌محور که از دوران گذشته بر جاي مانده.

يونسکو تأکيد دارد که انکار خشونت، چرخه آن را تداوم مي‌بخشد و به کاهش عملکرد تحصيلي، افزايش ترک تحصيل و مشکلات رواني منجر مي‌شود. در ايران، جايي که حداقل 20 درصد دانش‌آموزان خشونت را تجربه مي‌کنند، چنين استدلالي نه تنها غيرمسئولانه است، بلکه حقوق کودک را طبق کنوانسيون سازمان ملل نقض مي‌کند.

 معلمان هم قرباني خشونت هستند

اما خشونت در مدارس يک‌طرفه نيست؛ معلمان نيز قربانيان جدي اين پديده‌اند و استدلال آقاي رئيس کانون با تمرکز صرف بر «نجابت» معلمان، حقوق آن‌ها را ناديده مي‌گيرد.

گزارش‌ها نشان مي‌دهد علاوه بر سخت‌گيري براي تعدادي از معلمين فعال سياسي که البته در خارج از مدرسه رخ مي‌دهد، درگيري‌هاي فيزيکي با دانش‌آموزان پرخاشگر (به ويژه در مناطق حاشيه‌اي)، تهديدهاي کلامي از سوي والدين ناراضي، و حتي حملات سخت‌تر و سنگين‌تر به‌ مدارس که معلمان را نيز در معرض خطر قرار مي‌دهد.

روش‌هاي متعدد خشونت عليه معلمان، از جسمي (ضرب‌وشتم توسط دانش‌آموزان يا والدين) تا رواني ، کلامي و ساختاري (کاهش حقوق و عدم حمايت قانوني) را شامل مي‌شود. ويديوهاي منتشرشده در سال‌هاي اخير، مانند بريدن مو يا کتک‌زدن معلمان توسط مديران، نشان‌دهنده عمق اين بحران است.

 مطالعه‌اي در جنوب ايران در سالهاي اخير بر اساس پرسشنامه خشونت مدرسه‌اي، سطوح بالاي خشونت معلمان عليه دانش‌آموزان و بالعکس را تأييد مي‌کند، و تأکيد دارد که بدون حمايت از معلمان، چرخه خشونت قطع نمي‌شود. براي جلوگيري از ضايع شدن حقوق معلمان، نياز به سياست‌هاي حمايتي مانند بيمه رواني، آموزش مديريت خشم و قوانين محافظتي فوري است. انکار خشونت، حقوق آن‌ها را بيش از پيش آسيب‌پذير مي‌سازد و مانع از ايجاد محيطي امن براي همه ذي‌نفعان مي‌شود.

در اين ميان، به نظر مي رسد اشتباهاتي فاحش در سياست‌گذاري‌هاي اخير کانونپرورشفکريکودکانونوجوانان رخ داده و لازم است شرايط جديدي بر اين نهاد حاکم شود.

،براي رهايي از اين چرخه، ايران نياز به پذيرش واقعيت‌ها بر اساس استانداردهاي جهاني دارد: برنامه‌هاي آموزشي اجباري براي معلمان، نظارت مستقل بر مدارس و حمايت از قربانيان (دانش‌آموزان و معلمان). انکار، نه تنها مشکل را حل نمي‌کند، بلکه آن را عميق‌تر مي‌سازد. زمان آن رسيده که مسئولان، به جاي توجيه، اقدام کنند - براي سعادت نسل آينده. کانون پرورش فکري با اين نوع نگاهها، هر روز ، افول بيشتري را تجربه خواهد کرد.