پشـت پـرده شبکه راه‌اندازي فارسي زبان جديد

TRT که مردم ترکيه آن را «تِ رِ تِ» مجموعه شبکه‌هاي تلويزيوني دولت ترکيه است که به زبان‌هاي مختلف پخش مي‌شود. بخش فارسي زبان اين دستگاه رسانه‌اي نيز آذر ماه امسال کار خودش را شروع کرد.

با اين حال، دو اتفاق عمده پيرامون اين شبکه، حاشيه ساز شد؛ اول سخن محمد زاهد سباچي (رئيس مجموعه شبکه‌هاي TRT) بود که مهرماه امسال وقتي خبر راه‌اندازي قريب‌الوقوع بخش فارسي اين شبکه را داد، اعلام کرد که قصد دارند بوسيله اين شبکه ايران را اذيت کنند!

دوم نيز همزماني راه‌اندازي تي آر تي فارسي با حوادث سوريه و قرار داشتن دولت ترکيه به عنوان يکي از اضلاع اين حوادث است. نکته قابل تأمل اين است که سايت شبکه تي آر تي فارسي، همان ابتدا خبر ديدار جولاني سرکرده اشغالگران سوريه با مسئولان ارشد دولت ترکيه را به عنوان تيتر اول اخبار خودش به زبان فارسي کار کرد.

يار تعويضي تازه‌نفس تيم رسانه‌هاي ضدايراني

سهيل سليمي، نويسنده تهيه‌کننده و کارگردان مجموعه «جنايت نامرئي» درباره اين اتفاقات گفت: حدود دو سال قبل يک صوت از رعنا رحيم پور خبرنگار اينترنشنال منتشر شد که مي‌گفت به خبرنگاران ما گفته‌اند فقط با سران تجزيه‌طلبي مصاحبه کنيم تا از اين طريق موضوع تجزيه ايران پررنگ شود.

علي اصغر رمضان پور هم که قبلا کارشناس اقوام و اقليت‌ها در وزارت کشور بوده به عنوان سردبير اين شبکه منصوب شد. يعني برنامه‌شان اين بوده تا گسل‌هاي قومي را در ايران فعال کنند. شبکه تي آر تي هم از طريق نفوذ رسانه‌اي همين اهداف را دنبال خواهد کرد. يعني پشت پرده اين شبکه اهدافي براي تحريک گسل‌هاي قوميتي وجود دارد.

وي فعاليت شبکه تي آر تي فارسي را در جهت سريال‌هاي تاريخي و راهبردي اين کشور دانست و گفت: ترکيه‌اي‌ها بيش از 15 سال است که در حال توليد سريال‌هايي پرجاذبه و با قدرت دراماتيک بالا با سرمايه‌گذاري هنگفت و مکرر هستند که وقايع‌شان در ايران مي‌گذرد و در حال تحريف تاريخ به نفع خودشان هستند. مثل سريال «سلجوقيان بزرگ» که ادعا مي‌کند ايران فاقد تمدن ويژه‌اي بود و توسط آنها به تمدن دست يافت!

آنچه در تيزر تي آر تي فارسي پررنگ است نشان مي‌دهد که به شدت در پي باستان گرايي است و در دل اين رويکرد به شکل موزيانه‌اي ميل کرده به ايران قبل از انقلاب. يعني هر آنچه از فرهنگ و تمدن ايران در اين تيزر نمايش مي‌دهد درنهايت به نشانه‌هايي از ايران پيش از انقلاب منتج مي‌شود.

هر کس با رسانه و نحوه تأثيرگذاري تيزر بر ناخودآگاه مخاطب آشنا باشد، متوجه مي‌شود که چيدمان اين تصاوير بردن انسان ايراني به گذشته است. هر چند که اين چيدمان با ظرافت انجام شده است. اما آگاهان رسانه مي‌فهمند که خط اصلي اين تيزر بازگشت به عقب است.

يعني تي آرتي فارسي به دنبال اين است که انسان ايراني را در محدوده زماني حال تسخير کند و به گذشته پرت کند.

طي سال‌هاي اخير هم ديده‌ايم که يکي از رويکردهاي اصلي شبکه‌هاي فارسي زبان بيگانه، بزک کردن دوران سياه پهلوي بوده است. سليمي درباره نسبت و جايگاه شبکه تي آر تي فارسي در بين ساير شبکه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان توضيح داد: مثل بازي فوتبال که در آن بازيکناني با هم تعويض مي‌شوند، اين را درباره شبکه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان هم مي‌توانيم در نظر بگيريم.

TRT فارسي زماني فعاليت خود را آغاز کرده که تأثيرگذاري اينترنشنال پايين آمده و من و تو از دست رفته و بي‌بي سي مخاطب حرفه‌اي گذشته خودش را به شکل عام از دست داده و جايگاه سابق را در ايران ندارد.

در اين شرايط نياز بود تا يک شبکه جديد به ميدان بيايد و آن خلاء را پر کند. کارويژه دوم TRT اين است که به عنوان يک بازيکن جديد و تازه نفس معادلات رسانه‌اي غرب را با يک شکل و رنگ و لعاب و آدم‌هاي جديدي دنبال کند. وظيفه سوم اين است که مرجعيت رسانه‌اي را به غرب برگرداند، چونکه رسانه‌هاي فارسي زبان بيگانه دو سالي است که مرجعيت رسانه‌اي گذشته را ندارند.

رسانه‌اي براي اغواگري

دکتر عليرضا داوودي (کارشناس و تحليلگر ارشد حوزه رسانه) گفت: تيزرTRT فارسي ترکيبي از (Az TV) آذربايجان و روزهاي آخر شبکه من و تو است. ترکيب موسيقي اغواگرايانه، فرم‌بندي ايران آنکارايي- استانبولي- ازميري که يک فرم بي‌بي سي را نيز به خود داده است.

بنابراين؛ TRT فارسي براي افزايش شبهات راه‌اندازي نشده است بلکه آمده تا بخش اغواگري که رسانه‌هاي بيگانه در ايجاد شبهه و ترديد در ايران از دست داده‌اند، احيا کنند تا بتوانند از اين طريق اقناع را به اشباع تبديل کنند و مخاطب را مجدد با يک پديده اجتماعي زودهنگام وارد عرصه عملياتي در جامعه کنند و اين به معني بستن رينگ‌ها و محيط‌ها و معناهاي هم زيست گونه يا هم مرز گونه است.

وي که در برنامه امواج شبهه راديو گفت وگو سخن مي‌گفت، در ادامه افزود: وي افزود: بي‌بي سي به هيچ عنوان نمي‌تواند با ايراني‌ها هم مرزي ايجاد کند. اما شبکه‌اي که هم مرز است و قوميتي مي‌تواند داشته باشد مي‌تواند خلاء انقطاع رابطه عاطفي مخاطب با رسانه را برقرار کند. قاعدتا مردم ايران به ترکيه بيشتر از انگلستان سفر مي‌کنند. پس از همين فرصت استفاده مي‌کند.

وي همچنين به روش عشق مرده اشاره کرد و گفت: در اين تکنيک بازي با اعداد صفر براي اعتبار دادن به يک است. ولي هر چه تعداد صفر بيشتر باشد ولي پشت يک قرار بگيرد، آن صفر مرده به حساب مي‌آيد و هيچ اعتباري به يک نمي‌دهد. بنابراين؛ اگر اين صفر مرده را جلوي يک قرار دهيم، خوانده مي‌شود يک و چند صفر. فرآيندي که امروز رسانه‌هاي بيگانه طي مي‌کنند، وزن کشي در مرحله جابه جايي صفرها پشت يک يا جلوي يک است و ترکيه سال‌هاست که در منطقه صفر پشت يک است. اما بي‌بي سي ورد يک به شمار مي‌آيد و بي‌بي سي فارسي صفر پشت يک به حساب مي‌آيد. درست است که در دو دهه اخير ارتفاع گرفته است اما اکنون ارتفاع آن در حال کم شدن است.

داودي اضافه کرد: در بحث عشق مرده هميشه دو موضوع حائز اهميت است. آن يک پشت صفر را چه کسي مي‌تواند زير راديکال ببرد؟ TRT فارسي نيز به دليل اينکه صفر پشت يک است و يا در اصل ترکيه صفر پشت يک است، هدف از راه‌اندازي آنها احياي هويت منطقه‌اي است. تا به او بزرگ منطقه گفته شود. بنابراين؛ دنيايي که در حوزه رسانه وجود دارد، دنياي متعارف، دنياي يک و تعدادي صفر است و دنياي نامتعارف، يعني توانمندي در بازي دادن آن يک با صفرهاي مرده‌اي که وجود دارد. آن وقت عشق متصل به صفر مرده، خود عشق مرده خواهد شد. در نتيجه در بحث عشق مرده، مهم‌ترين راهکار هميشه بايد اين باشد که چگونه صفرها را جلوي يک قرار دهيم و آن را زير راديکال ببريم که به آن توانمندي رسانه تحت عنوان نامتوازن و نامتقارن گفته مي‌شود.

رسانه‌اي که نامتوازن باشد، مي‌تواند عشق مرده را ايجاد کند و رسانه‌اي که نامتقارن باشد، مي‌تواند يک را حتي اگر صفرها را جلوي يک قرار بدهد، زير راديکال قرار دهد. يعني؛ قدرت استنباط عاشقانه‌هاي کشوري مانند ترکيه يا رژيم صهيونيستي يا آمريکا و... کاملا فرو بريزد.

داودي در ادامه گفت: شبکه TRT قرار است همان کاري را که‌هاليود با زلنسکي، يا همان کاري که با جولاني کرد، انجام مي‌دهد و چه تيپ سازي بهتر از قرابت جغرافيايي؟ اما در اين‌جا خلايي وجود دارد. به دليل اينکه از سال 1400 مرتب تست کرده‌اند که هر چه ضربه وارد کرده‌اند، بازخوردي دريافت نکرده‌اند.

يعني ما همه آفندها عليه خود را پذيرفته‌ايم و هيچ پدآفندي نيز انجام نداده‌ايم، تيپ محدب را به تيپ مقعر تبديل مي‌کنند. TRT هم يک بخشي از رفتار سازمان رسانه‌اي است. به همين دليل شبکه TRT ترکيه به زبان فارسي، معادل رسانه‌هاي ديگر موفقيت‌آميز نخواهد بود ولي قطعا اين شبکه در تيپ سازي موفق خواهد بود.

به دليل اينکه يک پهنه‌اي از کشور ما را مي‌تواند، در بر بگيرد. بنابراين؛ بايد حواسمان به فرم جنس عشق مرده‌اي که به کار مي‌گيرند، باشد. اينکه در داخل کشور چه ميزان رفتار سازمان رسانه‌اي داريم؟ سؤالي است که بايد به آن پاسخ داده شود و اينکه در جمهوري اسلامي توانسته‌ايم اين عبارت را به عنوان يک استراتژي تجزيه و تحليل کنيم.

سهم دولت ترکيه در ناامني رواني مردم ايران

دکتر سينا قرباني (کارشناس و تحليلگر حوزه رسانه) اما معتقد است: قرار نيست اين شبکه به همان مدل بي‌بي سي فارسي، صداي آمريکا، اينترنشنال و مجموع رسانه‌هاي فارسي زبان خارجي فعاليت کند.تولد اين رسانه در مقطع فعلي و پس از تحولات سوريه و نقش ترکيه در سوريه مفهومي براي خاورميانه و جمهوري اسلامي ايران به همراه دارد.

بي‌بي‌سي فارسي و اينترنشنال نمي‌توانند هم مرزي با ايران داشته باشند، ولي تُرک‌ها به دلايل مختلف مي‌توانند اين هم مرزي را ايجاد کنند. لذا؛ حضور اين رسانه ترکي در مقطع فعلي سرعت بخشيدن به تحولات ضداجتماعي در آينده بسيار نزديک است. تا اگر ناآرامي در داخل کشور صورت بگيرد، اين رسانه ضدايراني با فرم و محتواي جديد بر سرعت اين ناآرامي بيافزايد.

وي که در برنامه امواج شبهه سخن مي‌گفت، تاکيد کرد: در ماه‌هاي آينده با تهاجم ترکيبي جدي روبه رو خواهيم شد که منشا اين تهاجم از داخل کشور خواهد بود. اين کارشناس معتقد است: TRTفارسي، براي ايجاد يک کنش مشترک در يک مقطع مشترک به‌وجود آمده است. به نظر مي‌آيد که اين شبکه قرار است در ناامني‌هاي رواني که رسانه‌هاي ضدايراني شکل داده‌اند، سهيم باشد.

قرباني با تاکيد بر اينکه رسانه‌هاي ضدايراني داراي سياست خطي و نقطه‌اي هستند، گفت: در سياست نقطه‌اي رسانه ضدايراني، که در حال حاضر هدف تحريک و ناامن کردن افکار عمومي است. TRT مي‌تواند، در يک مقطع و مرز مشخص، کنش مشترک خلق کند.

وي در پايان گفت: برخلاف حريف و دشمن که در يک ستاد مشترک عليه جمهوري اسلامي ايران فعاليت مي‌کند. متاسفانه ما هيچ گاه يک ستاد مشترک عمليات رسانه‌اي نداشتيم.

منبع: کيهان