پشت پرده امضاي توافق امنيتي آمريکا با بحرين چيست؟

با وجود اين، در سه سال اخير بسياري از کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس به ويژه عربستان سعودي و امارات متحده عربي با درک نيت سياست‌مداران آمريکايي سعي کرده‌اند در روابط خارجي خود تغييراتي اعمال کنند. در همين راستا از سياست روابط يک‌جانبه با آمريکا به رابطه چند قطبي با کشورهايي نظير روسيه و چين متمايل شده‌اند.

سياست چرخش در روابط به چند قطبي ميان کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس پس از خروج مفتضحانه آمريکا از افغانستان بيش از پيش نمود يافته است. اين موضوع نگراني واشنگتن را به دنبال داشته است؛ از اين رو در يک سال گذشته دولت بايدن سعي کرده است بار ديگر نشان دهد همچنان حضور پررنگي در منطقه خليج فارس دارد.

روندهاي هفته اخير در روابط واشنگتن و منامه حاکي از تلاش دو کشور براي گسترش روابط امنيتي است. در روزهاي گذشته حمد بن عيسي آل خليفه، پادشاه بحرين در منامه از استيون کرگ بندي، سفير آمريکا در بحرين استقبال و در اين ديدار از روابط تاريخي و مشارکت راهبردي قوي با واشنگتن تمجيد کرد.

عبداللطيف الزياني، وزير امور خارجه بحرين نيز چندي پيش در سفر به واشنگتن با باب منندز، رئيس کميسيون روابط خارجي سناي آمريکا ديدار و درباره تقويت شراکت راهبردي ميان دو کشور رايزني کرد. اواخر هفته گذشته نيز سلمان بن حمد آل خليفه، وليعهد و نخست‌وزير بحرين در سفر خود به واشنگتن توافق امنيتي - اقتصادي امضا کرد. آنتوني بلينکن، وزير امور خارجه آمريکا پس از امضاي توافقنامه امنيتي با بيان اينکه همکاري‌هاي دفاعي و اطلاعاتي ميان دو کشور گسترش مي‌يابد، گفت: هدف از اين توافق افزايش همکاري‌ها در زمينه‌هايي از جمله دفاعي، امنيتي، فناوري و تجارت است.

حال اين پرسش مطرح مي‌شود اهداف آمريکا از امضاي توافق امنيتي - اقتصادي با بحرين چيست؟ در پاسخ بايد گفت، آمريکا از اين اقدام اهدافي را در سه عرصه داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي دنبال مي‌کند.

داخلي: دولت جو بايدن، رئيس جمهور آمريکا يک ‌سال مانده به انتخابات رياست جمهوري 2024 به دنبال توافق‌هاي محدود در منطقه غرب آسيا براي ارتقاي جايگاه دموکرات‌ها در برابر رقباي جمهوري خواه است. دولت بايدن که در سال‌هاي اخير در سياست منطقه‌اي خود دستاورد مهمي کسب نکرده است سعي مي کند در ماه‌هاي آخر با کسب دستاوردهايي در حوزه سياست خارجي، شانس پيروزي مجدد خود را تکرار کنند.

منطقه‌اي: هدف مهم واشنگتن از امضاي توافق امنيتي با منامه تثبيت نفوذ خود در منطقه به وسيله تسري اين نوع توافق راهبردي است. بسياري از رسانه‌ها اعلام کرده‌اند، دولت بايدن مي‌خواهد از توافق راهبردي با بحرين به عنوان چارچوبي براي توافقات مشابه با ساير کشورهاي منطقه استفاده کند. در واقع واشنگتن با امضاي توافقنامه امنيتي با منامه مي‌خواهد نشان دهد قصد و نيتي براي خروج از خليج فارس ندارد و نوعي سيگنال به سعودي‌ها و ديگر کشورهاي عربي است که نشان دهد با وجود درگيري در اوکراين، همچنان مي‌تواند از متحدان عربش دفاع کند.

بين‌المللي: هدف آمريکا از امضاي توافق امنيتي با بحرين رقابت با چين و روسيه است. بسياري از کشورهاي عربي منطقه و متحدان قديمي واشنگتن به تازگي روابط خود را با مسکو و پکن گسترش داده‌اند. در سال‌هاي گذشته سياست راهبردي واشنگتن چرخش از خليج فارس به سمت شرق آسيا بود تا بتواند رقيب اصلي خود يعني چين را مهار کند، اما افزايش همکاري‌هاي چين با کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس نگراني واشنگتن را مضاعف کرده
است.

امضاي قراردادهاي اقتصادي چين با عربستان سعودي و امارات متحده عربي در کنار توسعه همکاري‌هاي امنيتي، واشنگتن را به اين جمع‌بندي رسانده است بايد پايگاه سنتي خود را حفظ کند. علاوه بر آن، روسيه در دو سال گذشته به ويژه از زمان شروع جنگ اوکراين همکاري‌هاي اقتصادي و امنيتي را با کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس تقويت کرده و اين در حالي است که ائتلاف چين و روسيه در خليج فارس، به شدت براي منافع غرب تهديدزاست. لذا آمريکايي‌ها تلاش مي کنند با امضاي توافق امنيتي و اقتصادي با بحرين و تسري اين نوع توافقات راهبردي همچنان جاي پاي خود را حفظ و نفوذ رقباي بين‌المللي را محدود کنند.

بهره سخن

با وجود اينکه بحرين هم‌پيمان کليدي آمريکا در خليج فارس به شمار مي‌رود، از متحدان اصلي آمريکا در خارج از پيمان ناتو و ناوگان پنجم نيروي دريايي آمريکا در بحرين مستقر است، امکانات نظامي مختلفي در بندر سلمان، پايگاه نظامي جفير، فرودگاه محرق و پايگاه هوايي شيخ عيسي دارد، اما توافق امنيتي اخير ضمانت‌هاي بند پنجم پيمان ناتو را ارائه نمي‌دهد که نشان مي‌دهد هرگونه حمله به يکي از اعضاي ائتلاف حمله به همه اعضاي آن است.

در حقيقت توافق امنيتي اخير به معناي هرگونه تهاجم به بحرين به مثابه تهاجم به آمريکا نيست، بلکه به معناي جلوگيري از تهديدها بوده و در صورت حمله به بحرين، واشنگتن متعهد است فوري با متحد خود رايزني و راه‌هاي پاسخگويي را بررسي کند.

در همين راستا به نظر مي‌آيد اين نوع توافق امنيتي مورد نظر عربستان سعودي و امارات متحده عربي قرار نگيرد؛ زيرا عربستان سعودي و امارات به دنبال تضمين‌هاي امنيتي با ماهيت رسمي‌تر همانند پيمان ناتو از سوي آمريکا هستند.