پروژه‌هايي که توقفشان اقتصاد کشور را نجات مي‌دهد

گروه اقتصادي خبرگزاري فارس؛ ايران در تقاطع کريدورهاي مهم جهاني قرار دارد و بسياري از کارشناسان بارها تأکيد کرده‌اند که توسعه زيرساخت‌هاي ترانزيتي مي‌تواند ميلياردها دلار درآمد پايدار براي کشور به همراه داشته باشد.

با اين حال، بخشي از منابع ملي همچنان به سمت پروژه‌هايي هدايت مي‌شود که نه بازگشت سرمايه مشخصي دارند و نه منافع راهبردي بلندمدتي ايجاد مي‌کنند. نمونه بارز اين مسئله، پروژه راه‌آهن سريع‌السير تهران- قم- اصفهان است.

اين طرح که سال‌هاست کليد خورده، از همان ابتدا با ابهام‌هاي جدي در زمينه تأمين مالي و توجيه اقتصادي مواجه بوده است. اجراي آن مستلزم سرمايه‌گذاري کلان است و حتي در صورت بهره‌برداري نيز دولت ناچار خواهد بود يارانه‌هاي سنگيني براي مقرون‌به‌صرفه نگه‌داشتن بليت‌ها پرداخت کند.

به همين دليل، بسياري از کارشناسان بر اين باورند که اين پروژه در شرايط فعلي کشور، در زمره اولويت‌هاي اصلي قرار نمي‌گيرد.

به گفته مهدي باقري، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزيت، علاوه بر چالش‌هاي اقتصادي، مشکلات مديريتي نيز بر روند اين پروژه سايه انداخته است.

تغيير چندباره مسئوليت ميان شرکت‌هاي مختلف از جمله شرکت ساخت و توسعه زيربناها و شرکت راه‌آهن، موجب طولاني شدن زمان اجرا و اتلاف منابع شده است.

وي تصريح کرد که پيشبرد طرح بدون جذب فاينانس خارجي عمدتاً از سوي چين، امکان‌پذير نبوده است.

در مقابل، گزينه‌هاي کم‌هزينه‌تر و کارآمدتري براي رفع نياز حمل‌ و نقل ريلي ميان تهران، قم و اصفهان وجود دارد.

کارشناسان پيشنهاد مي‌کنند به جاي اجراي قطار سريع‌السير پرهزينه، توسعه راه‌آهن برقي با هزينه‌اي حدود يک‌پنجم پروژه فعلي در دستور کار قرار گيرد؛ راه‌حلي که علاوه بر سرعت مطلوب، از نظر اقتصادي نيز توجيه‌پذيرتر است.

اين در حالي است که کشور در حوزه‌هاي ديگري همچون تکميل کريدور شمال- جنوب، ارتقاي ظرفيت بنادر جنوبي و اتصال ريلي به کشورهاي همسايه، پروژه‌هاي راهبردي در دست دارد که مي‌توانند درآمدهاي ارزي قابل‌ توجهي به همراه داشته باشند.

سرمايه‌گذاري در چنين طرح‌هايي نه‌تنها به افزايش سهم ايران در تجارت جهاني کمک مي‌کند، بلکه جايگاه ژئوپليتيکي کشور را نيز تقويت خواهد کرد.

کارشناس حمل‌ونقل کريم نائيني، بازنگري جدي در اولويت‌بندي پروژه‌ها ضروري است. هدايت منابع محدود به سمت طرح‌هايي که بازگشت اقتصادي و منافع ملي بيشتري دارند، مي‌تواند مسير توسعه پايدار ايران را هموارتر کند؛ مسيري که با تداوم هزينه‌کرد در پروژه‌هاي کم‌ثمر، دست‌يافتني نخواهد بود.

نائيني ريشه وضعيت فعلي پروژه‌ها را نداشتن ايران مطلوب با ديد حمل‌ونقل، ترانزيت و لجستيک عنوان کرد که نماد آن وجود بيش از 70 هزار پروژه عمراني ناتمام در سطح کشور است.