65 هزار پروژه نيمه‌تمام، بزرگ‌ترين چالش بودجه 1405

مجيد گودرزي در گفت و گو با خبرنگار اقتصادي ايرنا درباره مهم‌ترين چالش‌هايي که دولت چهاردهم در تدوين لايحه بودجه 1405 با آن روبروست، اظهار داشت: واقعيت اين است که نظام بودجه‌ريزي ما همچنان درگير چالش‌هاي اوليه و بسيار ابتدايي است.

وي با بيان اينکه امروز بيش از 65 هزار پروژه نيمه‌تمام در کشور وجود دارد که تکميل همه آنها بنا به تعبير کارشناسان سازمان برنامه و بودجه دهه ها زمان مي برد، افزود: بخش عمده اي از اين پروژه ها نتيجه کلنگ‌زني‌ها و رايزني ها و اعتباردهي‌هاي نمايندگان مجلس بوده است و همان‌طور که رئيس‌جمهور هم به آن اشاره داشته، براي تکميل اين پروژه‌ها 5 هزار ميليارد تومان اعتبار لازم است.

اين کارشناس اقتصادي، تکميل پروژه هاي نيمه تمام را با ارقام فعلي بودجه عمراني کشور غيرقابل تأمين دانست و اظهار داشت: اين وضعيت نشان مي‌دهد بخش بزرگي از سرمايه‌هاي کشور در پروژه‌هايي رسوب کرده که هيچ بازدهي براي کشور ندارند و نرخ بازدهي آن‌ها صفر مطلق است.

گودرزي تاکيد کرد: اين کار يک خطاي جدي و فاحش در مديريت سرمايه‌هاي ملي است و ما بايد براي تک‌تک اين سرمايه‌ها برنامه‌ريزي کنيم تا از تبديل‌شدن آن‌ها به منابع سوخته جلوگيري شود.

بودجه هاي سالانه غيرمولد تدوين مي شوند

اين کارشناس اقتصادي فقدان تخصص در تنظيم بودجه را چالش بعدي نظام برنامه ريزي و بودجه نويسي در کشور عنوان کرد و توضيح داد: متأسفانه همچنان رشته تخصصي مشخصي با عنوان بودجه در کشور وجود ندارد و حتي اگر برخي نمايندگان يا مسئولان مرتبط تخصصي در اين حوزه داشته باشند، اثرگذاري آن‌ها بسيار محدود است.

وي افزود: نتيجه اين رويه، آن است که بودجه‌هايي که بايد به سمت بودجه‌ريزي نوين حرکت کنند، همچنان افزايشي بسته مي‌شوند؛ يعني بودجه مرده و غيرمولدي که صرفاً درصدي به‌دليل تورم به ارقام سال قبل اضافه مي‌شود و دوباره تصويب مي‌شود.

گودرزي اظهار کرد: اين در حاليست که ما بايد به سمت بودجه برنامه‌اي، عملياتي و انواع بودجه‌هاي نوين حرکت کنيم؛ بودجه‌اي که قابليت اجرا، نظارت و سنجش عملکرد داشته باشد. اما آنچه امروز در اختيار داريم ساختاري عقب‌مانده و غيرقابل قبول است.

بودجه عمراني نبايد با معطلي تخصيص يابد

اين کارشناس اقتصادي در بيان سومين چالش بودجه نويسي در کشور اظهار داشت: چالش سوم، بحران در بودجه‌هاي عمراني است؛ بخش عمده بودجه‌هاي عمراني يا تخصيص نمي‌يابد يا با تأخيرهاي طولاني مواجه مي‌شود. نمونه بارز آن صنعت برق است که به‌دليل عدم تخصيص اعتبارات کافي طي سال‌هاي گذشته، اکنون با ناترازي جدي و عقب‌ماندگي در پاسخ‌گويي به نياز صنايع و مردم مواجه است.

وي بيان کرد: از سوي ديگر، ناترازي‌هاي کلان اقتصادي دولت را ناگزير به چاپ پول کرده؛ فرآيندي که خود موجب افزايش نقدينگي و کاهش ارزش پول ملي شده است. بنابراين، بودجه بايد به سمتي حرکت کند که هدفمند، اثربخش و قابل تحقق باشد، نه اينکه صرفاً فشار بيشتري بر دولت و اقتصاد وارد کند.

گودرزي در پاسخ به اين پرسش که آيا بودجه 1405 پاسخگوي کسري بودجه و نيازهاي اقتصاد کشور خواهد بود؟ گفت: بسيار بعيد است. در سال‌هاي اخير همواره با کسري بودجه مواجه بوده‌ايم و عملاً لايحه بودجه تبديل به ميدان سهم‌خواهي شده است. دولت و حتي مجلس قادر نيستند اين سهم‌خواهي‌ها را مهار کنند.

بازدهي بودجه بايد قابل اندازه گيري باشد

اين کارشناس اقتصادي درباره اينکه لايحه بودجه بايد چه ويژگي داشته باشد که بتواند بخشي از مشکلات کشور را رفع کند، اظهار داشت: بودجه بايد اولويت‌بندي شفاف، اهداف مشخص و بازدهي قابل اندازه‌گيري داشته باشد. اما آنچه تصويب مي‌شود اغلب با تغييرات سنگين، بار مالي جديد و انحراف از ساختار کارشناسي همراه است. در نهايت هم بودجه‌اي که ابلاغ مي‌شود اغلب غيرکارشناسي، مبهم و بدون برنامه است و فاصله زيادي با آنچه در اجرا رخ مي‌دهد دارد.

گودرزي بيان کرد: نمونه اخير، بررسي برنامه هفتم توسعه بود که نشان داد بيش از 300 حکم آن هنوز محقق نشده؛ در بودجه نيز همين شکاف ميان تصويب و اجرا مشاهده مي‌شود.

لوايح بودجه ارتباط موثري با برنامه هاي اقتصادي ندارند

اين کارشناس اقتصادي در پاسخ به اين پرسش، ساختار بودجه چقدر با واقعيت‌هاي اقتصادي هم‌خواني دارد؟ گفت: بسيار کم. بخش عظيمي از سرمايه‌هاي کشور صرف پروژه‌هاي نيمه‌تمام شده که هيچ بازدهي ندارند. از سوي ديگر، بودجه ما ارتباط مؤثري با برنامه‌هاي اقتصادي ندارد؛ يعني بودجه در يک مسير حرکت مي‌کند و برنامه‌هاي اقتصادي در مسيري ديگر.

گودرزي تاکيد کرد: متاسفانه بودجه امروز ما بي‌نظم، بي‌برنامه، بدون هدف و بدون بازدهي است و بسياري از مشکلات اقتصادي کشور ناشي از همين ساختار غلط است.

وي بر اين باور است که براي اصلاح اين وضعيت دولت بايد ساختار آموزشي و تخصصي قوي براي بودجه ايجاد کند، زيرساخت‌هاي فناوري بودجه‌ريزي مدرن توسعه يابد، بودجه‌هاي افزايشي و مرده کنار گذاشته شود، هر ريال بودجه بايد قابل رصد و داراي بازدهي مشخص باشد، همچنين شفافيت تقويت شود؛ به‌ويژه اينکه بخش بزرگي از بودجه شرکت‌هاي دولتي اصلاً در لايحه بودجه ديده نمي‌شود.

گودرزي در پايان خاطرنشان کرد: دولت و حاکميت بايد خود را مکلف کنند که اين ساختار را از حالت کنوني خارج کنند؛ زيرا ادامه اين وضعيت دستاوردي براي دولت و مجلس نخواهد بود.