هر آنچه که درمورد صلوات بايد بدانيد

ذکر صلوات ريشه در قرآن مجيد دارد، آنجا که خداوند در کتاب کريمش مي فرمايد: «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً» (احزاب، 56): همانا خداوند و ملائکه او بر پيامبر تحيّت و رحمت مي فرستند؛ اي کساني که ايمان آورده ايد شما هم بر او رحمت و سلام فرستيد. اين آيه شريفه، بيانگر اوج عظمت و شرافت و قداست حضرت محمد (ص) نزد خداي تعالي است. به راستي او عزيز و محبوب خداست.

توجه به شان پيامبر(ص)

او خاتم پيامبران الهي و حبيب خداست. صلوات بر محمد و آل محمد، در حقيقت به منظور زنده نگه داشتن ياد و نام و مکتب او در خاطرها، و در نتيجه، تأسّي مداوم به محاسن و مکارم اخلاق او و خاندان مبارکش است. نام و ياد پيامبر اکرم و اهل بيت کريمش بايد پيوسته در ميان اهل دين زنده و جاري باشد، تا بلکه انسان را در مسير حق اسلام محمدي پابرجا نگه دارد. چنانکه در سلام نماز هم موظفيم به آن حضرت سلام بدهيم (السّلامُ عليک أيّها النبيّ و رحمة الله و برکاتُه)؛ اين «سلام» هم مي تواند در حکم همان «صلوات» باشد، يعني همان حفظ ياد پيامبر اکرم و نيز تعظيم و تکريم مقام بلند ايشان.

«آل محمد» چه کساني هستند؟

اهل بيت و ذرّيه‌ي پاک پيامبر اکرم (ص) هستند و به توصيه خود حضرت، هنگام صلوات، در کنار آن حضرت ياد مي شوند. بعد از نزول آيه «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ...» از رسول اعظم پرسيدند، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود بگوييد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد».(1)

همچنين امام حسن (ع) ضمن بيان فضايل خود، خطاب به معاويه فرمودند: «وَ فَرَضَ اللهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) الصَّلَاةَ عَلَى نَبِيِّهِ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) عَلَى كَافَّةِ الْمُؤْمِنِينَ، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، كَيْفَ الصَّلَاةُ عَلَيْكَ فَقَالَ: قُولُوا: «اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» فَحَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيْنَا مَعَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ فَرِيضَةً وَاجِبَةً».(2)

خداي عزوجلّ سلام و درود بر پيامبر خود را بر همه مؤمنان واجب کرد.

سپس اصحاب پرسيدند صلوات بر تو چگونه بايد باشد؟

حضرت فرمودند: بگوييد: «اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»؛ پس بر هر مسلماني واجب است که همراه پيامبر اکرم، بر ما (اهل بيت) نيز سلام و تحيت فرستد.

به همان دليل که در مورد پيامبر اعظم گفته شد، ذکر نام و حفظ ياد اهل بيت مکرم آن جناب نيز لازم است. بر طبق «حديث ثقلين» در کنار قرآن کريم، تمسک و پيروي از آنان موجب هدايت انسان است.(3) آنان دروازه‌هاي شهر علم پيامبرند؛ «أنا مدينةُ العلمِ و عليٌّ بابُها»(5) براي رسيدن به شهر علم و حکمت و معرفت، بايد از درهاي آن عبور کرد.

اهميت صلوات در کلام پيامبر و اهل بيت ايشان

امام صادق (عليه السلام): هنگامي که يکي از شما مي خواهد دعا کند، ابتدا بر پيامبر اکرم درود و تحيت فرستد، چرا که صلوات بر پيامبر، دعايي است که از سوي خدا پذيرفته مي شود، و خداوند کريم تر از آن است که بخشي از دعا را قبول کند و بخش ديگر را رد کند.

* «الْبَخِيلُ حَقّاً مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ».

پيامبر اکرم (صلي الله عليه وآله) فرمودند: بخيل واقعي کسي است که نام من نزد او برده شود، ولي بر من صلوات نفرستد.

* «مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْ‏ءٌ أَثْقَلَ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد».(6)

امام باقر (ع) فرمودند: (روز قيامت) در ميزان اعمال، چيزي سنگين تر (و گرانبها تر) از «صلوات بر محمد و آل محمد» وجود ندارد.

* «إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَبْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ)، فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) مَقْبُولَةٌ، وَ لَمْ يَكُنِ اللهُ لِيَقْبَلَ بَعْضَ الدُّعَاءِ وَ يَرُدَّ بَعْضاً».(7)

امام صادق (ع) فرمودند: هنگامي که يکي از شما مي خواهد دعا کند، ابتدا بر پيامبر اکرم درود فرستد، چرا که صلوات بر پيامبر، دعايي است که از سوي خدا پذيرفته مي شود، و خداوند کريم تر از آن است که بخشي از دعا را قبول کند و بخش ديگر را رد کند.

* «حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللهِ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) قَالَ أَخْبِرْنَا عَنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ بَعْدَ الْعَصْرِ وَ مَا زِدْتَ فَهُوَ أَفْضَل»‏.(8)

حماد بن عثمان از امام صادق (عليه السلام) پرسيد: بهترين اعمال در روز جمعه چيست؟ امام فرمودند: بعد ازعصر صد مرتبه صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد، و هرچه بر آن بيفزايي بهتر است.

پي نوشت:

1. تحف العقول، ابن شعبه حراني، ص433.

2. الکافي، کليني، ج2 ص494.

3. الارشاد، شيخ طوسي، ج1 ص233.

4. التوحيد، شيخ صدوق، ص 307.

5. الامالي، شيخ طوسي، ص564.

6. معاني الاخبار، شيخ صدوق، ص246.

7. الامالي، شيخ طوسي، ص172.

8. المحاسن، خالد برقي، ج1 ص59.