نبرد پنهان با ستون پنجم دشمن

 ستون پنجم: خيانت از درون، نه تهاجم از بيرون

اصطلاح «ستون پنجم» براي نخستين‌بار در جنگ داخلي اسپانيا به‌کار رفت؛ وقتي که فرمانده‌اي گفت: «چهار ستون ارتش من به مادريد نزديک مي‌شود، اما ستون پنجم در خود شهر است.» ستون پنجم دشمن يعني همان کساني که لباس خودي مي‌پوشند اما با انديشه‌ي بيگانه کار مي‌کنند.

نفوذي‌ها در مقام خبرنگار، کارمند ساده، کارگزار دولتي، نظامي، هنرمند يا حتي فعال اجتماعي ظاهر مي‌شوند. آنان ممکن است سال‌ها با سکوت زندگي کنند، بي‌هيچ شکي، تا در لحظه‌ي مناسب، کاري را انجام دهند که يک موشک نمي‌تواند: شکستن اعتماد، لو دادن اطلاعات، يا تخريب رواني جامعه.

نفوذ چگونه اتفاق مي‌افتد؟

شناسايي شکاف‌ها

دشمن از شکاف‌هاي قوميتي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي استفاده مي‌کند. هرجا اختلاف هست، زمينه‌ي نفوذ فراهم مي‌شود.

جذب در لايه‌هاي حساس

نفوذي‌ها اغلب در مراکز استراتژيک مانند ارتش، امنيت، رسانه‌ها، فناوري و دستگاه ديپلماسي فعال مي‌شوند جايي که هر اشتباه، هزينه‌اي ملي دارد.

استفاده از ابزار نرم

نفوذ لزوماً از طريق جاسوسي سنتي انجام نمي‌شود. توليد محتواي فريبنده، تخريب شخصيت‌هاي ملي، ايجاد فضاي يأس، و حتي تزريق مفاهيم غلط در دانشگاه‌ها، از راه‌هاي نوين نفوذ است.

خواباندن ذهن‌ها

نفوذ موفق، وقتي اتفاق مي‌افتد که مردم حساسيت خود را از دست بدهند. عادي‌سازي فساد، خيانت و حتي «تجزيه‌طلبي نرم»، بخشي از پروژه‌ي خاموش‌سازي هويت جمعي است.

نشانه‌هاي حضور ستون پنجم در جامعه

لو رفتن اطلاعات حساس در لحظه‌هاي بحراني

از بين رفتن نخبگان کليدي به شکلي هماهنگ

نفوذ رسانه‌هاي بيگانه در افکار عمومي

افت ناگهاني عملکرد مراکز راهبردي در زمان بحران

تحريف مداوم دستاوردها و تبديل اميد به يأس

راهکارهايي براي مقابله با نفوذي‌ها و ستون پنجم دشمن

افزايش سواد امنيتي عمومي

جامعه‌اي که خطر نفوذ را مي‌شناسد، کمتر فريب مي‌خورد. آموزش عمومي درباره‌ي سبک‌هاي نفوذ، حياتي‌ست  از مدارس تا رسانه‌ها.

پاکسازي نرم لايه‌هاي حساس

در سطوح نظامي، امنيتي، فرهنگي و دولتي، بايد پالايش مستمر وجود داشته باشد. افراد مشکوک، حتي با سابقه‌ي ظاهراً سالم، بايد دائماً ارزيابي شوند.

حفاظت سايبري پيشرفته

بسياري از نفوذهاي امروز، سايبري هستند. بدون ديوار دفاعي ديجيتال، هيچ ساختاري امن نيست. ايران بايد در لايه‌ي دفاع اطلاعاتي پيشرفته‌تر از دشمن عمل کند.

ساماندهي و نظارت بر فضاي رسانه‌اي و مجازي

دشمن ستون پنجم خود را در بستر رسانه مي‌سازد. با تقويت رسانه‌هاي داخلي، ايجاد شفافيت، و حذف زمينه‌ي شايعه‌پراکني، مانع از تاثيرگذاري جريان‌هاي مخرب مي‌شويم.

بازتعريف هويت ملي و اميد جمعي

هرچه هويت ضعيف‌تر باشد، نفوذ آسان‌تر است. جامعه‌اي که به فرهنگ و آينده‌ي خود ايمان دارد، کمتر پذيراي خيانت است. بايد به مردم، افتخار و معنا بازگرداند.

بازنگري در سيستم گزينش و اعتمادسازي نخبگان

اگر گزينش فقط فرمي باشد و نه فرايندي عميق، ستون پنجم به‌راحتي وارد مي‌شود. بايد از روان‌شناسي امنيتي، مصاحبه‌هاي چندلايه، و سيستم‌هاي نظارت پيوسته بهره گرفت.

افزايش مشارکت مردم در امنيت نرم

مردم بهترين رصدگرانند. اگر در هر محله، اداره، دانشگاه و مجموعه‌اي مردم آموزش ببينند و مشارکت کنند، نفوذگران بي‌پناه مي‌مانند.

سنگرهاي بي‌صدا را جدي بگيريم

بزرگ‌ترين شکست‌ها، از پشت ديوارهاي خودي آغاز مي‌شوند. جنگ آينده، ديگر به‌معناي تصرف خاک نيست؛ تصرف فکر، اعتماد، و اطلاعات است. اگر ستون پنجم را نشناسيم، فردا ديگر ستوني براي ايستادن نمي‌ماند.ما نيازمند يک انقلاب نرم در انديشه‌هاي امنيتي‌مان هستيم.جنگ آينده، جنگِ ديده‌نشدني‌هاست  و براي پيروزي در آن، بايد چشمانمان را بيشتر از هميشه باز کنيم.

* فرهاد خادمي