ميانگين فرسايش خاک در کشور حدود 16/5 تن در هکتار است

صفدر نيازي شهرکي درباره وضعيت فرسايش خاک به‌ويژه در بخش‌هايي از اراضي کشور که در ارتفاعات، کوهپايه و تپه‌ها به دليل جنگل‌خواري و ... اظهار کرد: متوسط فرسايش در کل کشور حدود 16 و نيم تن، براي کل سطوح است که آن هم در اراضي ملي رخ مي‌دهد. در اراضي دامنه‌ها، شيب‌ها زماني که بارش باران شديد رخ مي‌دهد، به دليل اينکه پوشش گياهي فقير شده است؛ منجر به جاري شدن سيلاب‌هاي سنگين شده و فرسايش خاک ما را بالا برده است.

وي افزود: ما در دشت‌ها فرسايشي نداريم اگر هم بارشي داشته باشيم نفوذ مي‌کند، چون شيب زمين هم پايين‌تر و کمتر است و عملا اين آماري که ارائه شد و متاسفانه نگران کننده هم است در اراضي ملي است. درخصوص اعلام فرسايش خاک نيز متولي اصلي سازمان منابع طبيعي و آخيزداري کشور است که هم ميزان را اعلام و هم از اين فعلا جلوگيري کند.

نيازي شهرکي درباره اقدامات لازم درباره جلوگيري از فرسايش خاکي اظهار کرد: عوامل فرسايش متعدد است، ما درگير فرسايش‌هاي آبي، بادي، فرسايش ناشي از اجراي سازه‌ها و تاسيسات بر روي زمين، تخريب خاک و...هستيم. اما يکي از اصلي ترين عوامل فرسايش، فرسايش آبي است که آن هم ناشي از سيلاب‌هايي است که خبر داريد.

وي ادامه داد: تغيير اقليم در کل دنيا اتفاق افتاد و ايران نيز از اين قاعده مستثنا نيست، شدت بارش ما بالا رفته يعني بارش‌هايي که برف بود تبديل به باران شده و باران‌ها هم با شدت بالاتري در زمان محدودتري انجام مي‌شود، متاسفانه روان آب‌هاي عظيمي در مسيل‌هاي ما و به تبع آن مسير راه افتادن خاک مرغوب و مناسب رخ مي‌دهد. اجراي سازه‌ها از جمله روش‌ها براي کنترل فرسايش خاک است که بندهاي کوچک آبخيزداري، پخش سيلاب و يا بندهاي تورگابيوني که همکاران ما در سازمان محيط زيست اجرا مي‌کنند، کشت گياهان علوفه‌اي در جاهايي که امکانش وجود دارد، کاهش شخم در طول، ما مسير نحوه شخم را هم بايد در اراضي ديم‌مان اصلاح بکنيم، اين‌ها عواملي است که مي‌تواند به شدت ميزان رسوب آبي را در کشور کاهش دهد.

معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزي درباره اجرايي نشدن طرح‌هايي در قالب آبخيزداري و آبخوان‌داري اظهار کرد: سال گذشته همراه با بارشي شديد سيلابي رخ داد و همکاران منابع طبيعي در استان، در بالادست دشتياري يک دايک 11 کيلومتري احداث کرده بودند که اگر آن دايک احداث نشده بود در سنوات قبل، فاجعه فوق‌العاده خطرناک‌تر از وضع موجود مي‌شد و اين دايک خيلي به داد ما رسيد.

او ادامه داد: چند طرح در سازمان منابع طبيعي داريم که همين احداث دايک از جمله آن‌ها و پخش سيلاب‌ها است. در حوزه اراضي کشاورزي بندسارهايي احداث مي‌شود که الان هم در حوزه معاونت ما اجرا مي‌شود و همچنين ايجاد هوتک‌ها نيز از اهميت بالايي برخوردارند، هوتک‌ها همين آب بندهايي هستند که در شمال اجرا مي‌شود و در جنوب اصطلاحا به آن‌ها هوتک گفته و بندسارها اجرا مي‌شود. در برنامه هفتم توسعه نيز به اين موارد اشاره شده و پروژه‌هاي خوبي تعريف شده است تا بتوانيم خساراتي را که به اراضي وارد مي‌شود را کنترل کنيم.

وي درخصوص اراضي که در حوزه آب و خاک به مزارع کشاورزي تبديل شده‌اند و متولي آن زمين‌ها اظهار کرد: اگر بحث تامين آب در اين اراضي مطرح باشد، متولي آن وزارت نيروست. پس از اين که تخصيص از وزارت نيرو گرفته مي‌شود براي اراضي کشاورزي، بحث انتقال آب، بهره وري آب، راندمان آبياري و آماده کردن اين اراضي براي کشت مطرح مي‌شود.

نيازي شهرکي ادامه داد: متولي پايين دست سدي که در ايلام احداث شد نيز وزارت نيرو است. در زمينه آب چند موضوع مطرح است. در بحث راندمان آبياري، تامين و انتقال، توزيع و راندمان کاربر يا مزرعه وزارت نيرو متولي آب و برنامه‌ريزي براي مصرف، ارتقاي راندمان آبياري، ارتقتي بهره‌وري آب در کشت بر عهده وزارت جهاد کشاورزي است.

وي در خصوص نقشه راهي که اخيرا وزارت نيرو در حوزه آب ارائه داده است، تصريح کرد: موضوع آب يک مسئله چند وجهي است، همکاران ما در وزارت نيرو نقشه راهي تهيه کردند که در توليد آن با ما همکاري نشد، پيش نويس اوليه‌اي ارائه شد که هنوز کامل نشده، نقدهايي توسط دانشگاهي‌ها و مجموعه جهاد کشاورزي مطرح شد که در راستاي تکميل آن اقداماتي در دست انجام است کما اين که در برنامه هفتم هم مسير و اهداف، ميزان آبي که بايد در اختيار بخش کشاورزي قرار گيرد مشخص شده است و نياز است که اين نقشه راه با مقاديري که در برنامه هفتم توسعه مشخص شده است نزديک و الگوگيري شود. فعلا مراحل در حال بررسي براي ابلاغ است.

 معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزي در پاسخ به اين پرسش که چه مقدار توانسته‌ايم ميزان بهره‌وري از آب را گسترش دهيم؟ اظهار کرد: مصرف کننده‌هاي آب مشخص هستند يا محيط زيست است که بايد بخشي از منابع آب در مسيل‌ها، در تالاب‌ها جريان پيدا بکند و اين الزام است، مصرف کننده بعدي يا ضرورت بعدي شرب است. ما نزديک 8-9 ميليارد متر مکعب آب شرب مصرف مي‌کنيم.

وي افزود: موضوع سوم خود صنعت است که دو تا سه ميليارد متر مکعب مصرف مي‌کند و مصرف کننده آخر و اصلي‌ترين و بزرگ‌ترين مصرف کننده آب هم بخش کشاورزي است که با برآورد و محاسباتي که ما داشتيم 72 ميليارد متر مکعب آب مصرف مي‌کند. در پايان برنامه هم بايد به 65 ميليارد متر مکعب برسيم. براي ارتقاي بهره‌وري پروژه‌هايي تعريف شده است. در حوزه بخش کشاورزي که حوزه عمليات ما است، پروژه‌هاي متعددي داريم که شايد در طول برنامه به آن بپردازيم. اجراي سامانه‌هاي تحت فشار، شبکه‌ها، بتني کردن لوله‌ها، مرمت قنوات، تجهيز و نوسازي پروژه‌هايي است که انجام مي‌دهيم و اگر نياز بود وارد عدد و رقم خواهيم شد.

نيازي شهرکي در ادامه تصريح و تاکيد کرد: بر اساس آمار آخرين بارشي ما حدود 403 ميليارد متر مکعب است. بيش از 70 درصد اين بارندگي‌ها تبخير و تعرق مي‌شود يعني اصلا جاري نمي‌شود بلکه در همان مرحله اول تبخير مي‌شود در فضا و دوباره برمي گردد که حدود 103 ميليارد متر مکعب آن قابل برنامه ريزي است.

وي درباره تحويل حجمي آب ادامه داد: 30 سال است که مقرر شده تا آب به صورت حجمي در اختيار کشاورزان و توليدکنندگان قرار گيرد و توليدکننده بر اساس آبي که دراختيار دارد، توليدات کشاورزي مناسبي داشته باشد. نه که در اين زمينه اقدامي انجام نشده باشد اما به نظر من وزارت نيرو به عنوان متولي تحويل حجمي آب عملکرد بهتري داشته باشد.

 معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزي در پايان درباره ايجاد زيرساخت‌هاي لازم اظهار کرد: نه زيرساخت نياز نيست، در بخش اعظمي از منابع که چاه‌ها هستند قانون مشخص کرده است، تسهيلات در اختيار کشاورز قرار مي‌گيرد، ما 430 هزار چاه مجاز در کشور داريم، حدود 220 هزار برقي و مابقي ديزلي است که اين چاه‌ها کنتور يا شمارشگر قرار دهيم. کنتورها برقي هستند و وزارت نيرو اقدامات خوبي انجام داده است و در حال حاضر 95 درصد در خراسان رضوي به سيستم سهام مجهز و مقرر شده است که تسهيلاتي در اختيار کشاورزان قراردهد.