موتلفه اسلامي از هيات تا حزب؛ چرا حزب بازار افول کرده است؟

اهميت ذاتي احزاب و وضع کنوني سپهر سياسي کشور که در آن سلبريتيسم اثر پررنگ‌تري يافته و حتي احزاب به واسطه اتصال و ارتباط با سلبريتي‌ها مورد توجه و اقبال واقع مي‌شوند، منجر شد تا در سلسله مطلبي به بررسي سرگذشت احزاب فعال ايران پس از انقلاب و احوالات فعلي هر يک از آنها بپردازيم؛ در ادامه و بعنوان اولين مورد، حزب موتلفه مورد بررسي قرار خواهد گرفت و به نکاتي مهم پيرامون فعاليت‌هاي اين حزب اشاره خواهيم کرد.

حزب موتلفه يکي از قديمي‌ترين و ريشه‌دارترين احزاب ايران به شمار مي‌آيد؛ داستان شکل‌گيري اين حزب به پيش از انقلاب و دستور شخص امام خميني باز مي‌گردد که به سه گروه فعال سياسي که خاستگاه آنها مسجد و هيئت بود پيشنهاد دادند به واسطه مسير و مواضع يکسان با يکديگر همکاري داشته باشند و به همين دليل موتلفه نام گرفتند. پس از انقلاب نيز اين حزب که در طيف اصولگرايان محسوب مي‌شد جايگاه مهم و نفوذ بالايي داشت.

 حزب موتلفه اسلامي به صورت غيررسمي در سال 1342  با هدف براندازي نظام پهلوي فعاليت خود را آغاز کرد، يکي از اقدامات مهم اين گروه، ترور نخست‌وزير وقت، حسنعلي منصور در سال 1343 بود که محمد بخارايي به نمايندگي از اين گروه آن را انجام داد. اين حادثه باعث شد تا بسياري از اعضاي موتلفه دستگير و زنداني شوند.

پس از انقلاب:

بازسازي و فعاليت مجدد: پس از پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1357، حزب موتلفه اسلامي به صورت رسمي فعاليت خود را از سر گرفت و به عنوان جناح راست حزب جمهوري اسلامي نقش خود را تعريف کرد.

چهره هاي شاخص موتلفه چه کساني هستند؟

حبيب‌الله عسگراولادي، اسدالله لاجوردي؛محمدنبي حبيبي؛ يحيي آل اسحاق؛ مصطفي ميرسليم: سيد محمد حسيني: وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در دولت احمدي‌نژاد ،  اسدالله بادامچيان: يکي از اعضاي شاخص حزب که مدت‌ها در شوراي مرکزي حزب فعاليت داشته و اکنون دبيرکل اين حزب است.

آخرين تحولات حزبي موتلفه اسلامي

سيزدهمين و آخرين مجمع عمومي حزب موتلفه اسلامي آذر ماه 1400، با شعار «تحقق گام دوم انقلاب اسلامي در تحزب، جامعه و دولت اسلامي» برگزار شد که طي آن اعضاي مجمع عمومي، شوراي مرکزي جديد را به مدت سه سال انتخاب کردند. دبيرکل فعلي اين حزب اسدالله بادامچيان کهنه مبارز انقلابي 83 ساله از چهره‌هاي قديمي موتلفه است که سابقه نمايندگي مجلس را هم دارد.

يکي از حواشي اخير پيرامون اين چهره اظهارات او نسبت به  موضوع رفع حصر بود که با واکنش‌هاي مختلفي مواجه شد، وي با اشاره به صحبت‌هاي رئيس جمهور در نخستين نشست خبري خود پيرامون رفع حصر، گفته بود: «الان اينها حصر نيستند. اينها را مي‌روند مي‌بينند، همه کار مي‌کنند. يک دليل حصر اين است که اين احتمال داده مي‌شد ديگران اينها را به قتل برسانند و به پاي جمهوري اسلامي بگذارند».

- مواضع نسبت به دولت چهاردهم

ماه گذشته، در 21 آبان 1403، جمعي از اعضاي شوراي مرکزي حزب موتلفه اسلامي جلسه‌اي با رئيس‌جمهور داشتند. پيش‌تر در راستاي سياست‌هاي حزب موتلفه اسلامي، بادامچيان با ارسال نامه‌اي به پزشکيان به او گفته بود: «در راستاي ابلاغ حضرتعالي در تدوين بودجه 1404 نظريه کارشناسي حزب موتلفه اسلامي درباره بودجه که ديدگاه‌هاي اساسي را تدوين کرده‌اند تقديم مي‌دارم چنانچه منظور نظر قرار گيرد در تدوين و تنظيم بودجه در نيم‌سال دوم سال 1403 و در بودجه 1404، آمادگي حزب براي همفکري و همکاري را اعلام مي‌دارم». به نظر مي‌رسد در اين جلسه پيرامون مسائل بودجه‌اي (که اصلاح آن يکي از مهم‌ترين موارد از نظر موتلفه است) هم بحث و گفت‌و‌گو صورت گرفته است. به طور کلي آنچه از موضع‌گيري‌هاي اين حزب بر مي‌آيد همراهي استراتژيک با دولت با وجود برخي داشتن برخي انتقادهاست و سياست همراهي را وظيفه‌اي برآمده از قانوني مي‌دانند.

- موتلفه و انتخابات‌هاي رياست جمهوري

در انتخابات سال 76 موتلفه از ناطق نوري حمايت کرد و در انتخابات 80 از حسن غفورفرد که از اعضاي وقت شوراي مرکزي حزب بود. فرد مورد حمايت موتلفه در انتخابات 84 لاريجاني بود و در انتخابات 88 حامي احمدي‌نژاد بودند؛ موتلفه اغتشاشات پيش آمده پس از اين انتخابات را از همان ابتدا محکوم کرد و بعدتر نيز آن را فتنه‌اي براي براندازي نظام خواند که ريشه در دشمني با اصل اسلام
داشت.

بعد‌ها يکي از اعضاي شوراي مرکزي حزب، از جزئيات ديدار سران موتلفه با هاشمي رفسنجاني در خرداد 89 که پيرامون اصلاح رويکرد وي و مطالبه حمايت پررنگ از رهبري تشکيل شده بود، پرده‌برداري کرد. در انتخابات 92 نامزد اصلح از نظر موتلفه ولايتي بود که بر اساس تجربيات و برنامه‌هاي وي او را حلاّل مشکلات کشور مي‌دانستند. انتخابات 96 براي موتلفه با شايعات و حواشي‌اي همراه بود؛ کانديد نهايي موتلفه براي انتخابات ميرسليم بود، اما در لحظات پاياني تبليغات انتخابات با توجه به اجماع صورت گرفته ميان اصولگرايان، از رئيسي حمايت کردند که منجر به گمانه‌زني‌هايي مبني بر اختلاف دروني در شوراي مرکزي شد، اما در بيانيه‌اي که موتلفه پس از انتخابات منتشر کرد نام ميرسليم نيز در ساير امضا‌ها بود و به نوعي به اين شايعات پايان داده شده چنانکه هنوز هم ميرسليم عضو و رئيس شوراي مرکزي اين حزب است. انتخابات 1400 شرايط چندان خاص و پيچيده‌اي نداشت و گزينه موتلفه هم مانند ساير احزاب اصولگرا ابراهيم رئيسي بود. در انتخابات 1403 موتلفه ابتدا با پورابراهيمي عضو شوراي مرکزي اين حزب وارد عرصه شد که صلاحيت وي احراز نشد؛ ابتدا با صدور بيانيه‌اي نظر شوراي نگهبان را فصل الخطاب دانسته و در بيانيه‌ي ديگري از قاليباف حمايت کردند.

- بيانيه‌هاي مهم سال‌هاي اخير حزب موتلفه

1. پس از شهادت يحي سنوار: «علماي اسلام از شيعه و سني و ساير فرق اسلامي، فتواي جهاد همگاني عليه صهيونيست‌ها در هر جاي جهان باشند را صادر کنند و ياري و نيز هر نوع امدادرساني به مبارزان مقاومت و ملت قهرمان فلسطين و لبنان را وظيفه شرعي هر مسلمان بدانند.»

2. پس از عمليات وعده صادق 2: «حزب مؤتلفه اسلامي در همه ابعاد همراه و پشتيبان رزمندگان اسلام و عمليات قهرمانانه آنها بوده و خواهد بود. از ملت ايران مي‌خواهد در صحنه حضور داشته باشند تا دشمنان خدا و اسلام و مسلمين عظمت حضور را آشکارا ببينند و وحشت آنها افزايش يابد و کمک‌هاي خود را در جنبه‌هاي مالي، تبليغاتي و تحليلي در هر تواني به رزمندگان اسلام تقديم کنند.»

3. پس شهادت سيد حسن نصرالله: «سيدحسن فرزند مقاومت بود و نصرالله با حزب الله خواهد ماند و با رفتن امثال او و حاج قاسم و ابومهدي و فرماندهان و بزرگان ديگر، شجره طيبه مقاومت بالنده‌تر و قدرتمندتر خواهد شد و پرچم او بر زمين نخواهد ماند.»

4. پس از شهادت اسماعيل هنيه: «حزب موتلفه اسلامي اين حمله زبونانه و نفرت‌انگيز را که در مغايرت آشکار با مقررات بين‌المللي است به شدت محکوم مي‌نمايد و مطمئن است که رهروان راه شهيد هنيه، پاسخ مناسبي را به اين جنايتکاران خواهند داد.»

5. بيانيه کارگروه ورزش حزب موتلفه اسلامي در المپيک 2024: «از وزارت ورزش و جوانان خصوصا کميته ملي المپيک درخواست مي‌کنيم ضمن تلاش مجدد براي محکوميت حضور ورزشکاران صهيونيستي در المپيک فرانسه، نسبت به ارسال اعتراض کار گروه ورزش حزب موتلفه اسلامي به مسئولين داخلي و بين المللي اقدامات شايسته‌اي را مبذول کنند.»

6. انتخابات مجلس 1402: «حزب موتلفه در تهران با شوراي وحدت که متشکل از احزاب اسلامي و مورد حمايت روحانيت محترم و صاحبنظران دانشگاهي، تحصيلکرده، متخصص و تجربه آموخته است همراهي کرد و فهرست 30 نفره خود را مشخص و به تصويب شوراي مرکزي حزب رساند.»

7. حوادث 1401: «اين فتنه که از دوسال قبل با طرح‌هاي شکست خورده تابستان داغ، آبان قرمز در 1400، شهيد کردن دو طلبه در حرم مطهر ثامن الحجج (ع) و حمله به افراد و طلاب بيگناه و مردم متدين در امتداد فتنه‌هاي 78، 88، 96 و 98 بود با حضور گسترده مردمي به بن بست رسيد و شکست خورد. راهپيمايي‌هاي سراسري امت رسول الله هم پاسخ ملت بزرگ ايران به اين فتنه رسوا بود.»

8. بيانيه درخصوص INSTEX و بيانيه جمع بندي اتحاديه اروپا: «در 11 بهمن97 سه کشور اروپايي کانال ويژه مالي را براي تسهيل تجارت ميان عاملان اقتصادي اروپا و ايران مطرح کرده‌اند که نه تنها تسهيل نيست بلکه ابزار سلطه سه دولت بر مبادلات ارز حاصله از فروش نفت ايران و محدود کردن ايران در خريد‌هاي خويش از شرکت‌هاي اروپايي مي‌باشد که مغاير با حقوق دولت‌ها و ملت هاست و يادآور دوران استعمارگري اين دولت‌ها در قرن نوزدهم است و تضاد کامل با استقلال همه‌جانبه و آزادي عمل ايران دارد.»

- مواضع و سياست‌هاي کلي موتلفه در حال حاضر

موتلفه در بيانيه پاياني آخرين مجمع خود، مبارزه جدي با فساد، ليبراليسم و سکولاريزم و تحقق پيشرفت و عدالت همه جانبه را از مهم‌ترين وظايف حال حاضر دانسته بود. آنها از مخالفين مذاکره با آمريکا و گره زدن حل مسائل و مشکلات داخلي به برجام، محسوب مي‌شوند و معتقدند اين آمريکاست که به مذاکره با ايران نيازمند است و سياست خارجي دولت سابق مورد تأييد آنهاست چرا که آن را برآمده از عزت و اقتدار براي صيانت از حقوق ملت مي‌دانند. در پربحث‌ترين مسائل روز يعني فيلترينگ و حجاب نيز اگر نظرات شخصي دبيرکل را برآمده از نظرات کلي اين حزب بدانيم چنين برداشت مي‌شود که نسبت به فيلترينگ سياست روشن و مشخصي اتخاذ نکرده‌اند و در رابطه با حجاب هم بيشتر به کار ايجابي پسيني قائل هستند.

چرا حزب موتلفه اسلامي دچار افول شده است؟

حزب موتلفه اسلامي در سال‌هاي اخير با کاهش نفوذ و قدرت مواجه شده است. چندين عامل مي‌توانند به اين موضوع مرتبط باشند:

تغيير نسل‌ها: با گذشت زمان، نسل جديدي از سياستمداران و فعالان سياسي وارد عرصه شده‌اند که ممکن است با سياست‌ها و رويکرد‌هاي سنتي حزب موتلفه ارتباط کمتري داشته باشند. اين نسل جديد ممکن است به احزاب و گروه‌هاي جديدتر و مدرن‌تر گرايش پيدا کند. عدم حضور جوانان در سطوح مديريتي و کلان حزب موتلفه به اين حزب اسيب هاي جدي زده است.

رقابت داخلي در جناح اصولگرا: در سال‌هاي اخير، احزاب و گروه‌هاي جديد اصولگرا مانند جبهه پايداري يا شوراي وحدت نيرو‌هاي انقلاب اسلامي شکل گرفته‌اند که با ايده‌هاي جديد و رويکرد‌هاي متفاوت به دنبال کسب قدرت هستند. اين رقابت‌ها باعث شده تا حزب موتلفه بخشي از نفوذ خود را از دست بدهد.

عدم موفقيت در انتخابات: حزب موتلفه در چندين انتخابات اخير نتوانسته موفقيت چشمگيري کسب کند. مثلاً، در انتخابات مجلس و رياست جمهوري، افراد معرفي شده از سوي موتلفه همواره نتوانسته‌اند به پيروزي‌هاي قابل توجهي دست يابند، که اين امر به نوبه خود به کاهش اعتبار و نفوذ حزب کمک کرده است.

انتقادات به عملکرد و سياست‌ها: انتقاداتي به عملکرد اقتصادي و سياسي حزب وجود داشته که باعث شده بازاريان و تجار، که سنتاً از حاميان اصلي موتلفه بوده‌اند، به سمت گروه‌هاي ديگر يا حمايت از فردي خارج از حزب بروند. اين انتقادات شامل مسائلي مانند مديريت اقتصادي، موضع‌گيري‌هاي سياسي و عدم توانايي در پاسخگويي به نياز‌هاي جامعه مدرن است.حزب موتلفه ديگر نماينده «بازار» در سياست ايران نيست.

شما درباره موتلفه اسلامي چه فکر مي کنيد؟