موارد کمتر شنيده شده از سيره امام رضا(ع) در زندگي شخصي

هنگامي که حضرت امام موسي بن جعفر (ع) پس از سال‌ها بس در زندان هاروني مسموم و شهيد شد در قلمرو وسيع سلطنت عباسي اختناقي کامل حکمفرما بود.

در آن فضاي گرفته که به گفته يکي از ياران امام علي بن موسي الرضا (عليه السلام): «از شمشير هارون خون مي چکيد» بزرگترين هنر امام معصوم و بزرگوار ما آن بود که توانست درخت تشيع را از گزند طوفان حادثه به سلامت بدارد و از پراکندگي و دلسردي ياران پدر بزرگوارش مانع شود و با شيوه تقيه آميز و شگفت‌آوري جان خود را که محور و روح جمعيت شيعيان بود حفظ کرد و در دوران قدرت مقتدرترين خلفاي بني العباس و در دوران استقرار و ثبات کامل آن رژيم مبارزات عميق امامت را ادامه داد.

بر همين اساس براي بررسي سيره آن امام همام با حجت الاسلام رضا غلامي قائم مقام بنياد هدايت به گفت‌وگو پرداختيم که حاصل آن در ادامه تقديم مخاطبان مي‌شود:

حجت الاسلام رضا غلامي قائم مقام بنياد هدايت، با بيان روايتي از پيامبر اکرم گفت: حضرت محمد مصطفي (ص) مي‌فرمايند اخلاق پيمانه و ظرف دين است؛ به اين معنا که اگر انسان اخلاق و سعه صدر بيشتري داشته باشد پيمانه و گنجايش بيشتري از دريافت دين را خواهد داشت.

وي افزود: ويژگي‌هاي شخصيتي امام رضا (ع) که متمايز است اخلاق پسنديده و ويژگي‌هاي اخلاقي ايشان است.

قائم مقام بنياد هدايت با اشاره به اينکه رأفت و مهرباني حضرت حتي براي زائرين در حال زيارت احساس مي‌شود و اين مهرباني حضرت را زائر مي‌تواند از امام رضا (ع) دريافت کند گفت: اين رأفت و مهرباني نه در دوره بعد از شهادتشان بلکه در دوره حيات و زندگي‌شان نيز بسيار شاخص و پر رنگ بوده است. امام کاظم (ع) مدت زيادي از عمر مبارک خويش را در زندان سپري کردند طبيعتاً امام رضا (ع) به عنوان فرزند ارشد خانواده وظيفه اداره امورات منزل و نگهداري از اعضاي خانواده را بر عهده داشتند.

وي افزود: اين سرپرستي و مسؤوليت اداره منزل را به قدري امام رضا جدي و خوب انجام مي‌دادند که به کسي اجازه نمي‌داد به ديگري بي احترامي صورت بگيرد و رفتار حضرت به قدري توأم با مهرباني، احترام، محبت و نرمش بود که ايشان را کسي با نام صدا نمي‌زد و اهل خانه ايشان را با کنيه صدا مي‌زدند.

غلامي درخصوص رفتار ايشان با زير دستان که شامل غلامان و خادمان مي‌شود عنوان کرد: ايشان حتي با همسايگان و ساير افراد هر کدام به نوع خودش از يک اخلاق و سجيه اخلاقي همانند جد بزرگشان پيامبر رفتار مي‌کردند براي مثال با اهل خانه سر يک سفره مي‌نشست و ممالک و خادمان و کنيزان همه بر سر يک سفره بودند اينگونه نبود که در يک خانه چند سفره پهن شود سفره خودشان را با خادمان و خدمتکاران جدا نمي‌کرد و اجازه نمي‌داد کساني که بر سر سفره هستند حتي اگر غلام و کنيز بودند در زمان حضور و تردد حضرت به خاطر احترام گذاشتن از سر سفره بلند شوند.

ائم مقام بنياد هدايت ادامه داد: گاهي اوقات مي‌شد که امام رضا با کسي از جمله کنيزان و غلامان کاري داشت آنها را فرا مي‌خواند و گفته مي‌شد که آنان در حال خوردن طعام هستند حضرت مي‌فرمود اجازه دهيد غذايشان را بخورند و تمام شد بيايند بنابراين وسط غذا خوردن کسي را به حضور نمي‌طلبيد. هرگز به اطرافيان و زير دستان بي احترامي و ظلم نمي‌کرد دشنام و ناسزا نمي‌گفت بلکه زير دستان که شامل کنيزان و غلامان مي‌شد در نهايت احترام و بزرگي مورد خطاب قرار مي‌گرفتند و در مواجهه با آنها به گفتگو مي‌پرداخت.

وي با اشاره به اينکه حتي به اندازه يک کلمه امام رضا به کسي جفا نمي‌کرد و برخورد ناشايست با کسي نداشت گفت: حضرت رضا به قدري اين رفتار پسنديده را با اهل خانه داشت که در بيرون از خانه نيز کسي نديد حضرت دچار سو خلق و بدرفتاري شود بلکه ايشان در نهايت احترام با مردم رفتار و گفتگو مي‌کرد و هرگز با گفتارش کسي را نرنجاند و هيچ وقت به کسي اهانت نکرد و توجهش در تخاطب و گفتگو حفظ کرامت افرادبود.

غلامي اظهار داشت: پرهيزکاري و تقواي امام رضا (ع) طوري بود که نه تنها مردم، بلکه دشمنان نيز به آن اعتراف مي‌کردند، همه فکر و انديشه ايشان، حفظ دين خدا و اجراي وظايف الهي بود و نجات خود و مردم را در تقوا، پرهيزکاري و عبادت مي‌دانستند. در مورد امام رضا (ع) بايد گفت ايشان اُسوه کامل عبوديت بودند و در اين راه به حدي رسيده بودند که ايشان را عاشق عبادت مي‌دانستند، آن حضرت بسياري از روزها را روزه داشتند و بسياري از شب‌ها بيدار بودند، به طوري که امام (ع) در هر شبانه روز هزار رکعت نماز مي‌خواندند.

قائم مقام بنياد هدايت ابراز کرد: سخاوت امام رضا (ع): سخاوت موجب روشنايي و گرم کردن کانون خانواده و بينوايان مي‌شود و بهترين تعريف درباره سخاوت بيان امام رضا (ع) مي‌باشد که مي‌فرمايد: انسان سخاوتمند از غذاي ديگران مي‌خورد تا از غذاي او بخورند ولي انسان بخيل از غذاي ديگران نمي‌خورد تا از غذاي او نخورند.

همچنين روايت شده امام رضا (ع) يک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بين نيازمندان تقسيم کردند.

غلامي بيان کرد: ايشان به اندازه کلمه‌اي بي احترامي نمي‌کرد سخن کسي را قطع نمي‌کرد وسط صحبت کسي ورود نمي‌کرد و اجازه مي‌داد صحبت و سخن افراد به پايان برسد حضرت در نشستن و برخاستن در محافل و مجالس آداب را رعايت مي‌کرد و هرگز در حضور ديگران پاي خود را دراز نمي‌کرد و آن را خلاف ادب مجلس مي‌دانست. يکي از ويژگي‌هاي ممتاز حضرت اين است که در حضور ديگران هرگز به ديوار تکيه نمي‌دادند همه اينها ظرافت و ويژگي‌هاي اخلاقي حضرت است که آن حضرت را متمايز مي‌کند و ايشان را مردم مسلمان به عنوان امام رئوف مي‌شناسند و اين رأفت برگرفته از حديث نبوي است که مي‌فرمايد اخلاق نيکو پيمانه پذيرش دين است.