مروري بر مواضع ضد صهيونيستي اولين شهيد محراب

پايگاه اطلاع‌رساني مرکز اسناد انقلاب اسلامي؛ سابقه مبارزاتي مرحوم قاضي طباطبايي عليه رژيم پهلوي به ماجراي لايحه انجمن هاي ايالتي و ولايتي باز مي گردد.  طرح لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي که بر اساس آن شرط کتاب آسماني براي انتخاب کنندگان و نامزد ها به جاي قرآن کافي دانسته شده بود، مخالفت حوزه علميه قم، مراجع تقليد خصوصا امام خميني را برانگيخت. بر همين اساس علماي تبريز، اعلاميه‌هايي را صادر کردند که مرحوم قاضي از جمله امضاءکنندگان آن اعلاميه‌ها بود. از ديگر وقايعي که وي از آن در جهت پيش برد اهداف انقلاب بهره برد، واقعه مدرسه طالبيه تبريز بود. اين واقعه از اينجا شروع شد که اعلاميه امام در مدرسه طالبيه روي ديوار نصب شد که ماموران شهرباني وقتي خواستند اعلاميه را پاره کنند، با مقاومت طلاب مدرسه مواجه شدند و اين درگيري به بازار کشيده شد و با شورش مردمي که از مسجد مقبره بيرون آمده بودند، محاصره نيروهاي شهرباني شکسته شد. در اثر اين حادثه بود که آيت الله قاضي اعلاميه‌اي صادر کرده و فرداي آن روز آن اعلاميه را با خط سرخ در تمام شهر منتشر کردند.

به دليل فعاليت‌هاي انقلابي و افشاگري در مورد ماهيت رژيم پهلوي، قاضي طباطبايي در سال 1347ش براي مدت شش ماه به شهرستان بافت کرمان و سپس به زنجان تبعيد شد. در تبريز در سال 52 براي تقويت حرکت‌هاي ضد رژيم اعم از چاپ و نشر اعلاميه، کمک به خانواده‌هاي زندانيان سياسي، مساعدت به فعالاني که مجبور به ترک خانه و کاشانه خود شده بودند و... صندوقي به نام مجاهدين اسلامي زير نظر او تاسيس شد تا از اين طريق به بارور شدن نهضت کمکي کرده باشد. ارتباط با دانشجويان در راستاي مبارزه با رژيم يکي ديگر از فعاليت هاي ايشان بود.

قيام مردم قم در 19 دي 1356 که در واکنش به درج مقاله اي در روزنامه اطلاعات اتفاق افتاده بود. در وهله اول حرکت طلاب را براه انداخت و در وهله دوم امواجي را به گوشه کنار کشور پراکند. موج اين حرکت در تبريز با رهبري علما خصوصا آيت الله قاضي انعکاس مطلوبي يافت و خود را در حرکتي به نام قيام 29 بهمن تبريز نشان داد.

آيت الله قاضي طباطبايي در کنار فعاليت هاي انقلابي ضدرژيم، همواره به مسأله فلسطين و مبارزه با صهيونيزم توجه ويژه اي داشت. پس از سومين جنگ بين اعراب و اسراييل در خرداد 1346، که به جنگ شش روزه شهرت يافت به تأسي و پيروي از امام خميني (ره) تلاش و فعاليت بر ضد اسراييل را بشدت دنبال مي‌کرد. در همين زمينه از سوي علماي قم اعلاميه‌اي مبني بر پشتيباني از اعراب و لزوم جمع آوري کمک‌هاي مادي براي آسيب ديدگان و آوارگان فلسطيني صادر شد. آيت الله قاضي به همراه آيت الله سيدابوالفضل خسروشاهي، آيت الله سيد محمد بادکوبه اي، آيت الله مرتضي مستنبط غروي و آيت الله سيد کاظم موسوي شبستري، با صدور اعلاميه اي در تبريز براي کمک به آورگان مسلمان فلسطيني مساعدت و ياري خواستند. خلاصه اعلاميه به اين شرح است: «... اميد است اهالي محترم آذربايجان از مساعدت دريغ نفرموده از کمک به برادران اسلامي به حساب شماره يک بانک صادرات شعبه قم از تأديه وجه خودداري نفرمايند که عند الله مأجور خواهند شد...»[1]

مدتي بعد از اين اقدامات از طريق شبکه مبارزان مخفيانه نوار ريلي را که پيام امام خميني(ره) در آن ضبط شده بود از عراق به تبريز نزد وي آوردند.[2] پيامهاي اين نوار اتمام حجتي براي وي بود تا افشاگري عليه دولت اسراييل را آغاز نمايد. در عيد فطر سال 46 آيت الله قاضي پس از انجام نماز عيد با قرائت خطبه حضرت علي (ع) در هنگام شرح آن، گاه به کنايه و گاهي به صراحت ضمن انتقاد از رژيم[3] به يهود صهيونيسم يعني همان دولت اسرائيل لعن و نفرين نمود و گفت:« .... علي (ع) مي فرمايد: خدايا کفار اهل کتاب را معذب کن ! خدايا به حق محمد (ص)و آل محمد (ص)، آنهايي را که در لباس اسلام به يهود يعني دولت اسراييل کمک مي‌کنند محو و نابود کن! [4]

ايشان در هر فرصتي که مي‌يافت از ابراز دشمني خود با دولت غاصب اسراييل خودداري نمي کرد. گرچه از طرف رژيم ممنوع‌الخروج و ممنوع المنبر بود، در روز عيد فطر سال 1347 ضمن شرح خطبه حضرت علي (ع) به لعن و نفرين آنها پرداخت و ضمن بردن نام امام خميني (ره) گفت:« خدايا کُفار اهل کتاب را معذب بگردان! (آمين حضار) اولين آن يهود است، خداي دولت اسراييل را محو و نابود کن (آمين حضار). اين بي‌دينها، اين لامذهبا که آلت دست بيگانگان شده‌اند عليه مسلمانان[ فعاليت مي‌کنند]، با اينها هميشه دشمني کنيد. از مراجع تقليد آنهايي که اکنون در نظرم است خريد و فروش با اينها را حرام اعلام کرده اند که عبارتند از: حضرت آيت الله حکيم، آيت الله خميني، آيت الله ميلاني، آيت الله نجفي، همه شان حرام کرده اند... مادامي که اينها از مسلمانان دست نکشيده‌اند، با اينها خريد و فروش حرام است... اينها در فکرخيالات بزرگي هستند، بگويم چه اسراري در سينه دارم؟ صهيونيست‌ها در اين خيال هستند که تمام ممالک اسلامي را تصاحب کنند. اينها در اين خيال هستند که شمال حجاز را تصاحب کنند. مدينه منوره به زير سلطه آنها بيفتد. اينها در اين خيال هستند تمام مشاهد متبرکه را تصاحب کنند. شما فکر مي‌کنيد اگر در آنجا [فلسطين ] مسلمانان را اذيت کردند، شما در اينجا راحت خواهيد ماند؟! بالله العلى العظيم جلوى چشم من است، هرگاه بعضي پيشامدها در آينده پيش بيايد، خداي ناکرده چگونه مسلمانان آن‌جا را صهيونيستها از خانه شان بيرون مي‌کنند در مملکت ما بدتر از آنها بهاييان شما را از خانه‌هايتان بيرون خواهند ريخت. هيچ گاه غفلت نکنيد هميشه با يهود ضد باشيد قرآن به ما دستور داده است..»[5]

آيت الله قاضي در اين روز قصد داشت به همراه نمازگزاران به قريه سيسان محل سكونت بهاييها رفته و مراسم نماز عيد را در آن محل برگزار نمايند اما از سوي مقامات شهرباني از آن جلوگيري به عمل آمد. مسئوليت‌پذيري ايشان در قبال مسلمين جهان، محدود و منحصر به سخنراني نبود. اسناد برجاي مانده حکايت از تلاش همه جانبه ايشان در اين زمينه است. به گزارش شهرباني استان آذربايجان شرقي، تجمع عده‌اي از تجار طرفدار امام خميني در منزل آيت الله محمد علي قاضي طباطبايي و بحث و تبادل نظر راجع به چگونگي کمک بازاريان تبريز به اعراب ثبت شده است.

موضوع:

خبر رسيده حاکي است در هفته اخير چند نفر از تجار طرفدار خميني از جمله چاروقچي، سحابي، تقي ايرواني، محمود منيري در منزل قاضي طباطبايي اجتماع کرده و صحبت گفته شده در خراسان است وسيله آيت الله ميلاني مبالغي جهت کمک اعراب جمع آوري گرديده است.[6]

چرا که خيل عظيمي از اعراب بعد از جنگ هاي اعراب و اسرائيل يا در کشورشان در جنگ‌زدگي کامل به سر مي‌بردند و يا مهاجر در کشورهاي ديگر بودند که در دوحالت وضعيت خوبي نداشتند. بنابراين علماء با بازاريان در تلاش بودند تا اندکي از غم جنگ‌زدگي آن‌ها بکاهند.

منابع ذيل برگرفته از کتاب نيکبخت، رحيم و صمد اسماعيل زاده ( 1380)، زندگي و مبارزات شهيد آيت الله قاضي طباطبايي، تهران، نشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامي

[1] . کتاب نيکبخت، رحيم و صمد اسماعيل زاده ( 1380)، زندگي و مبارزات شهيد آيت الله قاضي طباطبايي، تهران، نشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامي، ص 228.

[2]. جلوه محراب ص 217 و220 خوشبختانه اين نوار در آرشيو کتابخانه آيت الله قاضي طباطبايي موجود است. در تمام سخنراني‌هاي وي مراد از يهود، دولت غاصب فلسطين مي‌باشد. نه يهوديان. زيرا يهوديان به عنوان يکي از پيروان اديان الهي، با صلح و صفا با برادران ايراني خود زندگي مسالمت‌آميز دارند.

[3] . اهم مسايلي که در اين سخنراني ايراد شد چنين بود:« تلاش جهت از ميان برداشتن اعياد اسلامي، اهميت نماز، ناراحتي دولت از بيداري مردم، هشدار به مردم که ساختن مسجد مقدمه ساخت سينما نشود، اهميت امر به معروف و نهي از منکر، اهميت صلوات، حمله به بي حجابي، جلوگيري از استقبال علامه طباطبايي در تبريز توسط دولت، راجع به اهل کتاب، انتقاد از اعزام دختران به روستاها».

[4] . نوار سخنراني، در آرشيو کتابخانه آيت الله قاضي طباطبايي موجود است.

[5] . نوار سخنراني موجود مي‌باشد. مورخه‌ي 30/ 9/ 1347.

[6] . مراسان ( مرکز اسناد انقلاب اسلامي، شماره پرونده 686، کار برگه 11)