ليست کشنده‌ترين سرطان ها در کشور

سرطان از آن دسته بيماري هايي است که از يک نقطه در بدن آغاز شده و در صورت تشخيص ديرهنگام، مي‌تواند تمامي بدن فرد را درگير کند. اگرچه نام اين بيماري همواره وحشت و ترس زيادي را براي بيمار و خانواده وي به همراه دارد، اما خوشبختانه پيشرفت‌هايي که در راستاي درمان سرطان در سال هاي اخير رخ داده است، نقطه اميدي است براي غلبه بر آن. آنچه مهم است، داشتن شناخت و آگاهي کافي از اين بيماري است.

در حالت نرمال، سلول‌هاي بدن رشد مي‌کنند و تقسيم مي‌شوند تا سلول‌هاي جديدي را تشکيل دهند که بدن به آنها نيازمند است. هنگامي که سلول‌ها پير مي‌شوند يا آسيب مي‌بينند، آنها مي‌ميرند و سلول‌هاي جديد جاي آنها را مي گيرند. هنگامي که سرطان بروز مي کند، اين روند در هم مي شکند و سلول‌هاي پير و آسيب ديده، در حالي که بايد بميرند، زنده مي‌مانند. اين سلول‌هاي اضافي مي‌توانند بدون توقف تقسيم شوند و ممکن است منجر به تشکيل تومورها شوند.

بسياري از سرطان‌ها تومورهاي جامد را تشکيل مي‌دهند که توده‌اي از بافت هستند. سرطان خون، مانند لوسمي‌ها، تومورهاي جامد ايجاد نمي کنند.

معده؛ کشنده‌ترين سرطان در کشور

شهرام يوسفي دانشيار راديوانکولوژي سرطان معده را شايع‌ترين و کشنده‌ترين سرطان خصوصا در مردان ايراني عنوان
کرد.

وي از مهم‌ترين ريسک فاکتورها يا عوامل خطر بروز سرطان معده به تغيير سبک زندگي ايرانيان، افزايش مصرف فست‌فودها، استعمال دخانيات و الکل، ابتلا به عفونت هليکوباکترپيلوري، مصرف غذاهاي نمک سود يا دودي شده دانست و گفت: افزايش مصرف فست‌فودها به ويژه در مناطق شهري يک عامل هشدار است که باعث افزايش ريسک ابتلا به سرطان معده و بروز بيماري در سال‌هاي آتي مي شود.

يوسفي با اشاره به فراگيري عفونت هليکوباکترپيلوري در جمعيت زيادي از ايرانيان گفت: متاسفانه عفونت هليکوباکترپيلوري در کشور ما فراواني بالايي دارد و از مهم‌ترين عوامل يا ريسک فاکتورهاي ابتلا به سرطان معده به شمار مي‌آيد.

اين دانشيار راديوانکولوژي دانشگاه استعمال دخانيات اعم از سيگار و قليان را از مهترين عوامل خطر در ابتلا به سرطان معده دانست و خاطرنشان کرد: اين خطر در کمين خود فرد سيگاري ونزديکاني است که دود سيگار را استنشاق مي‌کنند.

وي با اشاره به اينکه سرطان معده بيشتر در دهه پنجم تا ششم زندگي مردان ايراني ايجاد مي‌شود، هشدار داد: متاسفانه در مورد سرطان معده روش غربالگري خاصي وجود ندارد و تنها توصيه اين است که با مشاهده علامت‌هاي مشکوک گوارشي هر چه سريع‌تر براي پيگيري‌هاي لازم به متخصص مراجعه کنيد.

اين دانشيار دانشگاه سابقه خانوادگي، ايجاد مشکلات گوارشي مثل مشکل در بلع، احساس سيري زودرس، تهوع، نفخ، درد قبل و بعد از خوردن غذا را از نشانه‎‌هاي اوليه ابتلا به به سرطان معده عنوان کرد وگفت: به محض مشاهده اين علامت‌ها براي بررسي بيشتر به متخصص داخلي يا فوق تخصص گوارش مراجعه کنيد.

به گفته يوسفي هرچه بيماري در مراحل اوليه شناسايي شود، شانس بهبود وعلاج کامل بيمار بيشتر است.

ريه؛ دومين سرطان کشنده در کشور

عدنان خسروي فوق‌تخصص آنکولوژي بيمارستان مسيح دانشوري نيز شايع‌ترين علت ايجاد سرطان ريه را مصرف دخانيات و قرار گرفتن در معرض دود دخانيات دانست و افزود: مصرف دخانيات از جمله سيگار، قليان، تنباکو و ترياک مهمترين عامل بروز سرطان ريه است.

به گفته وي، آزبست‌ها يا پنبه نسوز و آلودگي هوا از ديگر علل ايجاد سرطان ريه هستند، پنبه نسوز يا آزبست در پشم شيشه، سيمان و سقف هاي سيماني، لنت ترمز و لوله هاي انتقال آب و فاضلاب وجود دارد و مي‌تواند انواع مختلفي از بيماري‌ها از جمله سرطان ريه را ايجاد کند.

وي خاطرنشان کرد: افرادي که با آزبست در تماس هستند نظير شاغلان در معدن، کارخانه‌هاي نساجي، مکان‌هايي که از عايق استفاده مي‌شود و کارخانه‌هاي کشتي سازي در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه قرار دارند.

به گفته اين دانشيار دانشگاه علامت‌ها و نشانه‌هاي سرطان ريه به صورت تنفسي يا سيستميک در بيمار بروز مي‌کند که مشکلات تنفسي شامل سرفه، خلط خوني، خس خس سينه، تنگي نفس و خشونت صدا از جمله آن است.

وي از نشانه‌هاي سيستميک سرطان ريه به علايمي نظير تب، کاهش وزن، درد قفسه سينه، درد استخوان‌ها، سردرد و اختلال در بلعيدن اشاره کرد که بايد مورد توجه قرار گيرد.

خسروي در ادامه شيمي درماني، راديوتراپي و جراحي را از روش‌هاي درماني اين نوع سرطان ذکر کرد و گفت: اگر سرطان محدود به يک ريه بيمار باشد يعني فقط يک ريه فرد درگير شده و قابل جراحي به صورت کامل باشد، معمولا جراحي توصيه مي‌شود.

اين فوق‌تخصص آنکولوژي در ادامه يادآور شد: در صورتي‌که دو ريه بيمار درگير شده باشد، معمولا از شيمي درماني و راديوتراپي براي درمان بيمار استفاده مي‌شود؛ البته اخيرا درمان‌هاي جديد ايمونوتراپي نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

کبد؛ سومين سرطان کشنده در کشور

بهزاد حاتمي فوق تخصص گوارش و کبد بالغين با اشاره به اينکه از مهم‌ترين وظايف کبد به مواردي همچون دفع سموم، ساختن پروتئين‌هاي حياتي، تنظيم مصرف قند خون، سوخت و ساز چربي‌ها و ساخت برخي هورمون‌هاي ضروري اشاره کرد، گفت: اختلال در عملکرد اين عضو ممکن است در اثر عوامل مختلفي مثل ويروس‌ها، داروها، مصرف الکل، سموم و فعال شدن غيرطبيعي سيستم ايمني بدن ايجاد شود.

وي افزود: شايع‌ترين نوع اختلال در کبد توسط ويروس‌هاي هپاتيت نوع A،B،CوD ايجاد مي‌شود، اين بيماري از طريق تزريق مواد مخدر، انتقال خون، روابط جنسي پرخطر، مادر به فرزند و روش‌هاي درماني ناامن منتقل مي‌شود.

وي تاکيد کرد: افرادي که همسر يا شريک جنسي آلوده دارند، مبتلايان به اعتياد تزريقي، کساني‌که رفتار جنسي پرخطر دارند، مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن کبدي و کليوي، مبتلايان به ايدز، بيماران مبتلا به اختلالات انعقاد خون مانند هموفيلي و کساني که در زندان‌ها و مراکز نگهداري از افراد ناتوان و داراي معلوليت ذهني کار مي‌کنند، نسبت به ساير بزرگسالان بيشتر احتمال ابتلا به عفونت هپاتيت دارند.

حاتمي به مهم‌ترين نشانه‌هاي ابتلا به هپاتيت حاد اشاره کرد و گفت: تغيير رنگ پوست و چشم‌ها به زردي، پر رنگي ادرار، بي‌رنگ شدن مدفوع، تهوع، استفراغ، بي‌اشتهايي، خارش بدن، خستگي، بي‌حالي و کاهش توانايي در انجام فعاليت‌هاي روزانه از اين نشانهاست.

وي با بيان اين‌که 10 تا 15 دزصد مبتلايان به هپاتيت B ممکن است دچار عوارضي همچون سيروز کبدي، نارسايي کبد و سرطان کبد شوند ادامه داد: مصرف ميوه‌ها و سبزيجات و محدود کردن مصرف قند و چربي مفيد براي مبتلايان به اين بيماري توصيه مي‌شود.

اين پزشک با تاکيد بر اين‌که پيشگيري از اين هپاتيت با استفاده از واکسن‌ها مقدور شده اضافه کرد: واکسن هپاتيت در 3 مرحله تزريق مي‌شود. اين واکسن با نظر پزشک حتي در دوران بارداري و شيردهي نيز قابل استفاده است.

حاتمي گفت: واکسن‌هاي هپاتيت به مدت 15 سال بدون نياز به آزمايش قادر به ايجاد ايمني هستند.

پروستات؛ پنجمين سرطان کشنده در کشور

از نظر متخصصان و طبق آمار سرطان پروستات پنجمين سرطان شايع و کشنده در کشور است.

محمدحسين سلطاني، متخصص ارولوژي دانشگاه علوم پزشکي شهيدبهشتي گفت: با توجه به اينکه سرطان پروستات، به عنوان يکي از شايع ترين سرطان‌ها در مردان بالاي 70 سال شناخته مي شود، مردان در سنين بالا، بايد سالانه حداقل يکبار مورد غربالگري سرطان پروستات قرار گيرند.

اين عضو هيأت علمي دانشگاه با اشاره به رشد آرام سرطان پروستات افزود: اگرچنانچه اين بيماري در مراحل اوليه تشخيص داده شود معمولا کشنده نيست و حتي از ميزان مرگ پاييني نيز برخوردار است.

سلطاني تاکيد کرد: اگر چنانچه اين بيماري در سنين پايين‌تر تشخيص داده شود، طول عمر اين بيماران به شکل قابل توجهي افزايش خواهد يافت.

وي با بيان اين که ريسک فاکتورهاي خاصي براي بروز سرطان پروستات وجود ندارد توضيح داد: بروز اين سرطان دليل خاصي ندارد و تقريبا علت بروز آن ناشناخته است و تنها علتي که شانس ابتلا به اين سرطان را بالا مي‌برد، عوامل ارثي و ژنتيکي است.

اين دانشيار دانشگاه درباره روش‌هاي تشخيص اين بيماري نيز توضيح داد: تست psa از جمله تست‌هاي غربالگري است که براي تشخيص اين بيماري از سنين 50 سالگي انجام مي‌شود و اگر چنانچه سابقه سرطان پروستات در خانواده درجه يک وجود داشته باشد هم توصيه مي‌شود اولين تست‌هاي غربالگري از سنين 40 سالگي آغاز شود.

وي با بيان اينکه تست‌هايي همانند سونوگرافي معياري براي تشخيص سرطان پروستات نيست، خاطرنشان کرد: سرطان پروستات به عنوان سرطان خاموش وپنهان شناخته مي‌شود، معاينات باليني نيز در تشخيص اين سرطان کاربرد چنداني ندارد چرا که اگر پروستاتي تبديل به سرطان شده باشد و در معاينه باليني تشخيص داده شود، سرطاني بسيار پيشرفته است.

استاد دانشگاه با اشاره به اينکه مصرف برخي مواد غذايي مثل گوجه فرنگي و يا گياهان دارويي در درمان و يا ابتلا به سرطان پروستات تاثيري ندارد، گفت: اطلاعاتي درباره اين موضوع که اين مواد غذايي و يا ميزان مصرف اين مواد چقدر باشد دردسترس نيست و اين مطالب پايه و اساس علمي نداشته و اين مطالب تعريف نشده است.

وي تاکيد کرد: راه پيشگيري خاصي براي عدم ابتلا به سرطان پروستات وجود ندارد و تنها راه تشخيص اين بيماري در مراحل زودرس، تست هاي غربالگري است.

سلطاني درباره نشانه‌هاي اوليه اين بيماري نيز توضيح داد: بخش عمده افرادي که مبتلا به سرطان پروستات مي‌شوند هيچ علامت باليني ندارند ولي با کمک تست هاي غربالگري که داراي حساسيت هاي بالايي نيز هستند مي توان اين سرطان را تشخيص داد.

سلطاني با اشاره به روش‌هاي درماني و دارويي سرطان پروستات خاطرنشان کرد: بر اساس نمونه‌برداري که در سرطان پروستات انجام شده تصميم گيري مي‌شود که براي بيماران چه درمان‌هايي انتخاب شود، بنابراين درمان‌ها يا بصورت اعمال جراحي هستند و يا درمان‌هاي ترکيبي از پرتودرماني و يا هورمون درماني انتخاب مي‌شوند.

سلطاني تاکيد کرد: به طور کلي نحوه درمان و پيگيري هاي بعد از عمل به جواب پاتولوژي بعد از جراحي بستگي دارد ولي قالب کلي به اين شکل است که بايد بيماران در بازه زماني 5 تا 10 ساله بعد از عمل تحت نظر باشند.