فرونشست زمين در ايران؛ تهديد جدي براي زيرساخت‌ها و سکونتگاه‌ها

علي بيت‌اللهي در گفتگو با خبرنگار مهر با بيان اينکه فرونشست زمين در ايران به دليل کاهش سطح آب‌هاي زيرزميني به يکي از بحران‌هاي جدي زيست‌محيطي کشور تبديل شده است، اظهار کرد: اين پديده از اوايل دهه 50 خورشيدي مشاهده شده و از دهه 70 با کاهش ناگهاني و شديد منابع آب زيرزميني شدت گرفته است.

کاهش سطح آب‌هاي زيرزميني، عامل اصلي فرونشست زمين

بيت‌اللهي با بيان اينکه تاکنون نزديک به 140 ميليارد متر مکعب از منابع آب زيرزميني کشور از دست رفته است، افزود: کاهش سطح آب زيرزميني باعث فشرده شدن لايه‌هاي خاک و نشست زمين شده است، اين مسئله به دليل افزايش تعداد چاه‌هاي آب، که تعداد آن‌ها به حدود يک ميليون حلقه برآورد مي‌شود، تشديد شده است.

رئيس بخش زلزله‌شناسي مرکز تحقيقات راه، مسکن و شهرسازي با اشاره به گستردگي بحران فرونشست زمين، گفت: بر اساس داده‌هاي پردازش‌شده، تمامي استان‌هاي کشور با اين بحران روبه‌رو هستند. بيشترين وسعت فرونشست در استان کرمان گزارش شده است و استان‌هاي البرز، تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس و حتي استان‌هاي پربارشي مانند گلستان و مازندران نيز از اين پديده در امان نبودند، تنها استان گيلان شدت کمتري از فرونشست را تجربه کرده است.

خطر فرونشست زمين در 400 شهر ايران

بيت‌اللهي هشدار داد که بيش از 400 شهر ايران، از جمله کلان‌شهرهايي مانند تهران، اصفهان، مشهد و شيراز، در پهنه‌هاي پرخطر فرونشست زمين قرار دارند، همچنين علاوه بر اين، خطوط جاده‌اي و ريلي، خطوط انتقال نفت و گاز، شريان‌هاي حياتي برق و همچنين آثار تاريخي و فرهنگي کشور نيز در معرض آسيب جدي هستند.

راهکارهاي کنترل فرونشست زمين

وي در خصوص راهکارهاي مقابله با اين بحران گفت: فرونشست زمين عمدتاً ناشي از برداشت بي‌رويه آب‌هاي زيرزميني است و مي‌توان با اجراي اقدامات زير آن را کنترل کرد؛

اصلاح روش‌هاي آبياري: استفاده از تکنيک‌هاي مدرن براي کاهش هدر رفت آب.

مديريت کشت محصولات کشاورزي: جايگزيني محصولات پرآب‌بر با محصولات کم‌آب‌بر.

تغذيه مصنوعي آبخوان‌ها: هدايت آب بارندگي‌ها به لايه‌هاي زيرزميني در فصول غير کشاورزي.

کنترل چاه‌هاي غيرمجاز: جلوگيري از برداشت غيرقانوني آب زيرزميني.

بازنگري در مکان‌يابي صنايع آب‌بر: جلوگيري از احداث صنايع پرمصرف در مناطق کم‌آب.

نياز به عزم جدي در مديريت بحران

وي در پايان تاکيد کرد: بحران فرونشست زمين در ايران با عزم و مديريت جدي قابل کنترل است، کشورهاي ديگري که با اين مشکل روبه‌رو بودند، توانسته‌اند نرخ فرونشست زمين را به صفر برسانند. اجراي سياست‌هاي مؤثر در زمينه کاهش مصرف آب و نظارت بر برداشت‌ها، مي‌تواند ايران را نيز از اين بحران نجات دهد؛ با اين حال، نبود اقدامات ملموس و پيگيري‌هاي مسئولانه، اين پديده را به يکي از چالش‌هاي مداوم و نگران‌کننده کشور تبديل کرده است.