علائم پنج مورد از کشنده ترين سرطان‌ها در ايران

سرطان به زبان ساده به معناي رشد و تکثير غيرعادي سلول‌ها در بدن است، انواع زيادي سرطان وجود دارد و واژه سرطان تا حدودي به دليل اين‌که ممکن است درمان آن مشکل باشد، توجهي همراه با ترس را به دنبال دارد، با اين حال با وجود پيشرفت‌هاي اخير در تشخيص و درمان، بيش از نيمي از کل بيماران سرطاني، پنج سال بعد از درمان هيچ علامتي دال بر بيماري ندارند و اکثر اين بيماران معالجه مي‌شوند، در اين مطلب پنج مورد از کشنده ترين سرطان‌ها را بررسي مي‌کنيم.

معده؛ کشنده‌ترين سرطان در کشور

دکتر شهرام يوسفي دانشيار راديوانکولوژي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، سرطان معده را شايع‌ترين و کشنده‌ترين سرطان خصوصا در مردان ايراني عنوان کرد.وي از مهمترين ريسک فاکتورها يا عوامل خطر بروز سرطان معده به تغيير سبک زندگي ايرانيان، افزايش مصرف فست‌فودها، استعمال دخانيات و الکل، ابتلا به عفونت هليکوباکترپيلوري، مصرف غذاهاي نمک سود يا دودي شده دانست و گفت: افزايش مصرف فست‌فودها به ويژه در مناطق شهري يک عامل هشدار است که باعث افزايش ريسک ابتلا به سرطان معده و بروز بيماري در سال‌هاي آتي مي شود.

دکتر يوسفي با اشاره به فراگيري عفونت هليکوباکترپيلوري در جمعيت زيادي از ايرانيان گفت: متاسفانه عفونت هليکوباکترپيلوري در کشور ما فراواني بالايي دارد و از مهم‌ترين عوامل يا ريسک فاکتورهاي ابتلا به سرطان معده به شمار مي‌آيد.اين دانشيار راديوانکولوژي دانشگاه استعمال دخانيات اعم از سيگار و قليان را از مهترين عوامل خطر در ابتلا به سرطان معده دانست و خاطرنشان کرد: اين خطر در کمين خود فرد سيگاري ونزديکاني است که دود سيگار را استنشاق مي‌کنند.

وي با اشاره به اين‌که سرطان معده بيشتر در دهه پنجم تا ششم زندگي آقايان ايراني ايجاد مي‌شود هشدار داد: متاسفانه در مورد سرطان معده روش غربالگري خاصي وجود ندارد و تنها توصيه اين است که با مشاهده علامت‌هاي مشکوک گوارشي هر چه سريع‌تر براي پيگيري‌هاي لازم به متخصص مراجعه کنيد.اين دانشيار دانشگاه سابقه خانوادگي، ايجاد مشکلات گوارشي مثل مشکل در بلع، احساس سيري زودرس، تهوع، نفخ، درد قبل و بعد از خوردن غذا را از نشانه‎‌هاي اوليه ابتلا به به سرطان معده عنوان کرد وگفت: به محض مشاهده اين علامت‌ها براي بررسي بيشتر به متخصص داخلي يا فوق تخصص گوارش مراجعه کنيد.به گفته دکتر شهرام يوسفي هرچه بيماري در مراحل اوليه شناسايي شود، شانس بهبود وعلاج کامل بيمار بيشتر است.

ريه؛ دومين سرطان کشنده در کشور

دکتر عدنان خسروي فوق‌تخصص آنکولوژي و رييس بخش آنکولوژي بيمارستان دکتر مسيح دانشوري شايعترين علت ايجاد سرطان ريه را مصرف دخانيات و قرار گرفتن در معرض دود دخانيات دانست وافزود: مصرف دخانيات از جمله سيگار، قليان، تنباکو و ترياک مهمترين عامل بروز سرطان ريه است.

به گفته اين فوق تخصص آنکولوژي دانشگاه آزبست يا پنبه نسوز و آلودگي هوا از ديگر علل ايجاد سرطان ريه هستند، پنبه نسوز يا آزبست در پشم شيشه، سيمان و سقف هاي سيماني، لنت ترمز و لوله هاي انتقال آب و فاضلاب وجود دارد و مي‌تواند انواع مختلفي از بيماري‌ها از جمله سرطان ريه را ايجاد کند.وي خاطرنشان کرد: افرادي که با آزبست در تماس هستند نظير شاغلان در معدن، کارخانه‌هاي نساجي، مکان‌هايي که از عايق استفاده مي‌شود و کارخانه‌هاي کشتي سازي در معرض خطر ابتلا به سرطان ريه قرار دارند.

به گفته اين دانشيار دانشگاه علامت‌ها و نشانه‌هاي سرطان ريه به صورت تنفسي يا سيستميک در بيمار بروز مي‌کند که مشکلات تنفسي شامل سرفه، خلط خوني، خس خس سينه، تنگي نفس و خشونت صدا از جمله آن است.وي از نشانه‌هاي سيستميک سرطان ريه به علايمي نظير تب، کاهش وزن، درد قفسه سينه، درد استخوان‌ها، سردرد و اختلال در بلعيدن اشاره کرد که بايد مورد توجه قرار گيرد.

دکتر خسروي شيمي درماني، راديوتراپي و جراحي را از روش‌هاي درماني اين نوع سرطان ذکر کرد و گفت: اگر سرطان محدود به يک ريه بيمار باشد يعني فقط يک ريه فرد درگير شده و قابل جراحي به صورت کامل باشد، معمولا جراحي توصيه مي‌شود.وي در ادامه يادآورشد: در صورتي‌که دو ريه بيمار درگير شده باشد، معمولا از شيمي درماني و راديوتراپي براي درمان بيمار استفاده مي‌شود، البته اخيرا درمان‌هاي جديد ايمونوتراپي نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

کبد؛ سومين سرطان کشنده در کشور

دکتر بهزاد حاتمي با اشاره به اين‌که از مهم‌ترين وظايف کبد مي‌توان به مواردي همچون دفع سموم، ساختن پروتئين‌هاي حياتي، تنظيم مصرف قند خون، سوخت و ساز چربي‌ها و ساخت برخي هورمون‌هاي ضروري اشاره کرد گفت: اختلال در عملکرد اين عضو ممکن است در اثر عوامل مختلفي مثل ويروس‌ها، داروها، مصرف الکل، سموم و فعال شدن غيرطبيعي سيستم ايمني بدن ايجاد شود.

وي افزود: شايع‌ترين نوع اختلال در کبد توسط ويروس‌هاي هپاتيت نوع A،B،CوDايجاد مي‌شود، اين بيماري از طريق تزريق مواد مخدر، انتقال خون، روابط جنسي پرخطر، مادر به فرزند و روش‌هاي درماني ناامن منتقل مي‌شود.

دکتر حاتمي تاکيد کرد: افرادي که همسر يا شريک جنسي آلوده دارند، مبتلايان به اعتياد تزريقي، کساني‌که رفتار جنسي پرخطر دارند، مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن کبدي و کليوي، مبتلايان به ايدز، بيماران مبتلا به اختلالات انعقاد خون مانند هموفيلي و کساني که در زندان‌ها و مراکز نگهداري از افراد ناتوان و داراي معلوليت ذهني کار مي‌کنند، نسبت به ساير بزرگسالان بيشتر احتمال ابتلا به عفونت هپاتيت دارند.

دکتر حاتمي به مهم‌ترين نشانه‌هاي ابتلا به هپاتيت حاد اشاره کرد و گفت: تغيير رنگ پوست و چشم‌ها به زردي، پر رنگي ادرار، بي‌رنگ شدن مدفوع، تهوع، استفراغ، بي‌اشتهايي، خارش بدن، خستگي، بي‌حالي و کاهش توانايي در انجام فعاليت‌هاي روزانه از نشانه‌هاي ابتلا به اين بيماري است.

عضو هيئت علمي دانشگاه با بيان اين‌که 10 تا 15مبتلايان به هپاتيت B ممکن است دچار عوارضي همچون سيروز کبدي، نارسايي کبد و سرطان کبد شوند ادامه داد: مصرف ميوه ها و سبزيجات و محدود کردن مصرف قند و چربي مفيد براي مبتلايان به اين بيماري توصيه مي‌شود.

وي با تاکيد بر اين‌که پيشگيري از اين هپاتيت با استفاده از واکسن‌ها مقدور شده اضافه کرد: واکسن هپاتيت در سه مرحله تزريق مي‌شود، اين واکسن با نظر پزشک حتي در دوران بارداري و شيردهي نيز قابل استفاده است.

دکتر حاتمي گفت: واکسن‌هاي هپاتيت به مدت 15 سال بدون نياز به آزمايش قادر به ايجاد ايمني هستند.

روده؛ چهارمين سرطان کشنده در کشور

دکتر مونا ملک زاده مغاني، متخصص پرتودرماني دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با اشاره به اين‌که سرطان روده بزرگ به رشد توده‌هاي سرطاني در روده بزرگ گفته مي‌شود، افزود: کولون در قسمت انتهايي خود قبل از اين که به مقعد برسد در قسمتي به نام رکتوم ممکن است درگير سلول هاي سرطاني شود.

وي با اشاره به علامت‌هاي سرطان روده افزود: کم خوني يکي از علائم شايع اين سرطان است.اين متخصص پرتودرماني دانشگاه توضيح داد: زماني که توده سرطاني در روده ايجاد مي‌شود، اين توده مرتبا از بدن خون دريافت و آن را همراه مدفوع دفع کرده و فرد مبتلا را دچار کم خوني مي‌کند.وي با تاکيد براهميت تشخيص بموقع سرطان روده بزرگ خاطرنشان کرد: در توده‌هاي سرطاني که در درازمدت ايجاد مي‌شودعلامت‌هايي مثل انسداد شايع‌تر است.

دکتر ملک زاده علائمي مانند دفع خون روشن از بدن و يا انسداد روده را نيازمند بررسي و توجه دانست و هشدار داد: اين علائم مي‌تواند زنگ خطري براي مراجعه سريع و فوري به پزشک باشد چرا که هر چه زمان تشخيص ودرمان زودتر باشد شانس درمان مبتلايان نيز به مراتب بالاتر مي‌رود.

عضو هيئت علمي دانشگاه کلونوسکوپي را خصوصا در مراحل اوليه بيماري مهمترين راه تشخيص سرطان روده دانست وانجام کلونوسکوپي دوره‌اي در افراد بالاي 45 سال را مورد تاکيد قرار داد.وي افزود: بررسي خون در مدفوع نيز مي‌تواند يکي از راه‌هاي شناسايي اين بيماري باشد.دکتر ملک زاده گفت: به عبارتي بايد از مقعد تا ابتداي روده تحت آزمايش‌هاي دوره‌اي باشد تا اگر فرد به اين بيماري مبتلا شد در سريع‌ترين زمان ممکن درمان‌ها آغاز شود.

عضو هيئت علمي دانشگاه انجام غربالگري منظم را راهکار مناسبي براي پيشگيري از سرطاني شدن توده در بيماران مستعد به ابتلا دانست.وي تاکيد کرد: سرطان روده بزرگ از بيماري‌هايي است که با سبک زندگي و کم تحرکي در ارتباط مستقيم است.

چند روش براي پيشگيري از سرطان روده بزرگ

ورزش و انجام فعاليت هاي فيزيکي يکي از مهم‌ترين توصيه‌هاي عضو هيئت علمي دانشگاه براي پيشگيري از سرطان روده بود. وي افزود: گنجاندن ساعتي در روز براي ورزش مي‌تواند به ميزان قابل توجهي از بروز اين بيماري پيشگيري کند.وي يادآور شد: ورزش کردن، پرهيز از مصرف غذاهاي چرب و مصرف ويتامين‌ها و ميوه‌ها و سبزيجات مي‌تواند به ميزان قابل توجهي از بروز اين سرطان پيشگيري کند.

عضو هيئت علمي دانشگاه تاکيد کرد: سرطان‌هاي زودرس روده و يا غده‌هايي که مي‌توانند تبديل به توده‌هاي سرطاني شوند، نيزممکن است دربرخي افراد در سنين پايين بروز کند بنابراين افراد به محض مشاهده علائم فورا به پزشک مراجعه کنند.دکتر ملک زاده ادامه داد: افراد بايد از سن 45 سالگي غربالگري سرطان روده بزرگ را انجام دهند ولي اگر چنانچه سابقه ژنتيکي اين بيماري در افراد درجه يک خانواده وجود دارد بايد از سن 35 سالگي آزمايش‌هاي تشخيصي آغاز شود.وي جراحي را متداول ترين روش درمان سرطان روده دانست و در ادامه راديوتراپي، شيمي درماني، درمان هدفمند و ايمونوتراپي را از مهمترين روش هاي درماني ذکر کرد.

پروستات؛ پنجمين سرطان کشنده در کشور

دکتر محمد حسين سلطاني متخصص ارولوژي دانشگاه گفت: با توجه به اينکه سرطان پروستات، به عنوان يکي از شايع ترين سرطان‌ها در مردان بالاي 70 سال شناخته مي شود، گفت: افراد به ويژه مردان در سنين بالا، بايد سالانه حداقل يکبار مورد غربالگري سرطان پروستات قرار گيرند.دانشيار دانشگاه با اشاره به رشد آرام سرطان پروستات افزود: اگرچنانچه اين بيماري در مراحل اوليه تشخيص داده شود معمولا کشنده نيست و حتي از ميزان مرگ پاييني نيز برخوردار است.

دکتر سلطاني تاکيد کرد: اگر چنانچه اين بيماري در سنين پايين تر تشخيص داده شود، طول عمر اين بيماران به شکل قابل توجهي افزايش خواهديافت.وي با بيان اين که ريسک فاکتورهاي خاصي براي بروز سرطان پروستات وجود ندارد توضيح داد: بروز اين سرطان دليل خاصي ندارد و تقريبا علت بروز آن ناشناخته است و تنها علتي که شانس ابتلا به اين سرطان را بالا مي برد، عوامل ارثي و ژنتيکي است.

اين دانشيار دانشگاه درباره روش هاي تشخيص اين بيماري نيز توضيح داد: تست psa از جمله تست هاي غربالگري است که براي تشخيص اين بيماري از سنين 50 سالگي انجام مي شود و اگر چنانچه سابقه سرطان پروستات در خانواده درجه يک وجود داشته باشد هم توصيه مي شود اولين تست هاي غربالگري از سنين 40 سالگي آغاز شود.

وي با بيان اين که تست هايي همانند سونوگرافي معياري براي تشخيص سرطان پروستات نيست، خاطرنشان کرد: سرطان پروستات، سرطان خاموش وپنهان شناخته مي شود، معاينات باليني نيز در تشخيص اين سرطان کاربردي چنداني ندارد چرا که اگر پروستاتي تبديل به سرطان شده باشد و در معاينه باليني تشخيص داده شود، سرطاني بسيار پيشرفته است.

اين دانشياردانشگاه با اشاره به اين که مصرف برخي مواد غذايي مثل گوجه فرنگي و يا گياهان دارويي در درمان و يا ابتلا به سرطان پروستات تاثيري ندارد، گفت: اطلاعاتي درباره اين موضوع که اين مواد غذايي و يا ميزان مصرف اين مواد چقدر باشد دردسترس نيست و اين مطالب پايه و اساس علمي نداشته و اين مطالب تعريف نشده است.

وي تاکيد کرد: راه پيشگيري خاصي براي عدم ابتلا به سرطان پروستات وجود ندارد و تنها راه تشخيص اين بيماري در مراحل زودرس، تست هاي غربالگري
است.

دکتر سلطاني درباره علائم اوليه اين بيماري نيز توضيح داد: بخش عمده افرادي که مبتلا به سرطان پروستات مي شوند هيچ علامت باليني ندارند ولي با کمک تست هاي غربالگري که داراي حساسيت هاي بالايي نيز هستند مي توان اين سرطان را تشخيص داد.

دکتر سلطاني با اشاره به روش هاي درماني و دارويي سرطان پروستات خاطرنشان کرد: بر اساس نمونه برداري که در سرطان پروستات انجام شده تصميم گيري مي شود که براي بيماران چه درمان هايي انتخاب شود، بنابراين درمان ها يا بصورت اعمال جراحي هستند و يا درمان ها ترکيبي از پرتودرماني و يا هورمون درماني انتخاب مي شوند.دکتر سلطاني تاکيد کرد: به طور کلي نحوه درمان و پيگيري هاي بعد از عمل به جواب پاتولوژي بعد از جراحي بستگي دارد ولي قالب کلي به اين شکل است که بايد بيماران در بازه زماني پنج تا10 ساله بعد از عمل تحت نظر باشند.