ظلم انگليس

شعري که بهار در باب ستمگريهاي انگليس سروده، نشان ميدهد که اين شاعر بزرگ از انديشة روشن‌ و بصيرت سياسي خاصي برخوردار بوده است. او نيز مانند شيخ فضل‌الله نوري (اعلي الله مقامه الشريف)، مشروطه را کار «روباه پير» ميداند:

روباه پير گشت ز دربار نااميد

تدبير شاه پير و وليعهد شاب کرد

افکند انقلابي و مشروطه را به ملک

درمان ناتواني و داروي خواب کرد

او ستمهاي انگليس در حق ايران را از ظلم و جور افراسياب و ضحاک افزونتر مي‌داند. او ستم اصلي انگلستان در حق ايران را، تباه کردن اخلاق ايراني‌ها مي‌داند يعني همان تغيير فرهنگ زيست يا سبک زندگي از زيست اسلامي- ايراني به زيست غربي و دچار شدن به انحطاط و تباهي اخلاقي.

ظلمي که انگليس در اين خاک و آب کرد

نه بيوراسب کرد و نه افراسياب کرد

از جور و ظلم تازي و تاتار درگذشت

ظلمي که انگليس در اين خاک و آب کرد

ضحاک خود ز قتل جوانان علاج خواست

وان ديگري به کشتن نوذر شتاب کرد

تازي گرفت کشور و آيين نو نهاد

چنگيز گشت خلق و خراسان خراب کرد

کرد انگليس آن‌همه بيداد و بر سري

اخلاق ما تباه و جگرها کباب کرد

بشنو حديث آنچه درين ملک بيگناه

از ديرباز تا به کنون آن جناب کرد

اندر هزار و نهصد و هفت آن‌ زمان که روس

با ژرمن افتتاح سئوال و جواب کرد

آلمان بديد روضه هندوستان به خواب

تُرکش ز راه‌آهن تعبير خواب کرد

واندر فضاي شهر پتسدام‌، ويلهلم

با نيکلا به گفت و شنو فتح باب کرد

روباه پير يافت که آلمان به قصد شرق

دندان و پنجه تيزتر از شير غاب کرد

با روس عهد بست و شمال و جنوب را

اندر دو خط مقاسمتي ناصواب کرد

از غرب تا به مرکز و از شرق تا شمال

تسليم خصم چيره وحشي‌مآب کرد

بيمار گشت شاه و وليعهد نوجوان‌

روسي نمود لهجه و لگزي ثياب کرد

روباه پير گشت ز دربار نااميد

تدبير شاه پير و وليعهد شاب کرد

افکند انقلابي و مشروطه را به ملک

درمان ناتواني و داروي خواب کرد

وان‌گه چو ديد مجلس ملي است مرد کار

با روس در خرابي مجلس شتاب کرد

از بيم هند کشور ما را کشيد پيش

واو را فداي منفعت بي‌حساب کرد

مجلس بر اوفتاد و محمدعلي به روس

نزديک گشت و بس عمل ناصواب کرد

زان روي در حمايت ما، مجلس عوام‌

برضدکار شاه به دولت عتاب کرد