سهند؛ شهري که امنيت شبانه‌اش را سگ‌هاي بي‌صاحب ربوده‌اند

آن‌چه بيشتر آزاردهنده است، تکرار هر شب اين کابوس صوتي است؛ گويي سهم سهند از سکوت و آرامش شبانه، تنها در بروشورها و شعارهاي تبليغاتي باقي مانده است. مشکل اما تنها به شب‌ها محدود نمي‌شود. روزها نيز گروه‌هايي پنج يا ده‌تايي از سگ‌ها در کوچه‌ها و معابر پرسه مي‌زنند و در قالب گله‌هاي کوچک، رعب و وحشتي آشکار را در دل رهگذران مي‌نشانند. کودکان در راه مدرسه، سالمندان در مسير پياده‌روي و حتي رانندگان وسايل نقليه از حرکت ناگهاني و بي‌پروا اين حيوانات احساس ناامني مي‌کنند. اين صحنه‌ها براي شهري که قرار بود نماد «زندگي نوين» در نزديکي کلان‌شهر تبريز باشد، تأسف‌بار است.

سهند؛ شهري که امنيت شبانه‌اش را سگ‌هاي بي‌صاحب ربوده‌اند

نکته‌اي که تناقض اين وضعيت را عيان‌تر مي‌کند، آن است که شهر جديد سهند چندي پيش با تلاش مديران شهري، به عضويت «شبکه‌ي جوامع ايمن» زير نظر سازمان جهاني بهداشت درآمده است. اين عنوان به معناي شهري است که استانداردهاي ايمني، سلامت و پاکيزگي در آن رعايت مي‌شود. پرسش اساسي اينجاست: چگونه مي‌توان شهري را ايمن و سالم دانست، در حالي که شهروندانش از ابتدايي‌ترين حقوق يعني خواب شبانه و امنيت روزانه محروم‌اند؟

معضل سگ‌هاي بي‌صاحب تنها يک مشکل زيست‌محيطي يا بهداشتي نيست؛ اين موضوع به‌طور مستقيم بر کيفيت زندگي مردم اثر مي‌گذارد. شهرونداني که بايد سهند را خانه‌ي آرام خود بدانند، هر روز با استرس مواجه‌اند. خانواده‌ها کودکان خود را از بازي در پارک‌ها يا رفت‌وآمد مستقل در محله‌ها منع مي‌کنند. در نتيجه، پديده‌اي که شايد در نگاه اول صرفاً آزار صوتي يا ترس باشد، به مرور به بحراني اجتماعي تبديل مي‌شود و حس اعتماد به کارآمدي مديريت شهري را زير سؤال مي‌برد.

سهند؛ شهري با عنوان «ايمن» و واقعيتي ناامن

نبايد فراموش کرد که سگ‌هاي ولگرد مي‌توانند ناقل بيماري‌هاي خطرناک باشند. بيماري هاري، که هنوز در برخي نقاط کشور گزارش مي‌شود، يکي از همين تهديدهاست. افزون بر آن، آلودگي محيطي ناشي از فضولات اين حيوانات، خطر جدي براي سلامت عمومي ايجاد مي‌کند. سازمان جهاني بهداشت بارها بر ضرورت کنترل جمعيت سگ‌هاي بي‌صاحب تأکيد کرده است؛ چرا که امنيت بهداشتي شهروندان بخشي جدايي‌ناپذير از مفهوم «شهر ايمن» به شمار مي‌رود.

وقتي سهند به عنوان شهري مدرن و برنامه‌ريزي‌شده بنا نهاده شد، انتظار مي‌رفت مشکلاتي چون سگ‌هاي بي‌صاحب در همان مراحل اوليه مديريت شود. اما امروز شاهديم که اين معضل نه‌تنها کاهش نيافته، بلکه گسترده‌تر نيز شده است. مسئوليت مستقيم اين وضعيت بر عهده شهرداري، شرکت عمران شهر جديد سهند و فرمانداري شهرستان اسکو است. آيا شايسته است که شهري با عنوان بين‌المللي «ايمن» درگير چنين مشکلات بديهي و روزمره‌اي باشد؟

در عين حال نبايد نگاه به سگ‌ها صرفاً دشمني‌آميز باشد. اين حيوانات، قرباني بي‌مسئوليتي انسان‌ها هستند؛ محصول رهاسازي بي‌ضابطه، تکثير کنترل‌نشده و فقدان سياست‌هاي درست شهري.

برخورد غيرانساني با آن‌ها نه‌تنها راه‌حل نيست، بلکه تبعات اخلاقي و اجتماعي بيشتري به دنبال دارد. مديريت درست، يعني هم حفظ حقوق شهروندان براي زندگي آرام و ايمن و هم تأمين رفاه نسبي حيوانات بي‌صاحب.

ايمني در قاب کاغذ، ناايمني در کوچه‌هاي سهند

براي حل اين بحران، مجموعه‌اي از اقدامات هم‌زمان ضروري است. ايجاد پناهگاه‌هاي استاندارد با همکاري شهرداري، بخش خصوصي و سازمان‌هاي مردم‌نهاد مي‌تواند سرپناهي امن براي سگ‌ها فراهم کند. اجراي برنامه‌هاي عقيم‌سازي و واکسيناسيون نيز راهکاري علمي براي کنترل جمعيت و کاهش بيماري‌هاست. در کنار اين اقدامات، آموزش عمومي و فرهنگ‌سازي درباره مسئوليت نگهداري از حيوانات خانگي و ممنوعيت رهاسازي آن‌ها اهميت ويژه‌اي دارد. همچنين، مشارکت فعال شهروندان از طريق سامانه‌هاي گزارش‌دهي و همکاري با انجمن‌هاي حامي حيوانات، مي‌تواند فرآيند مديريت اين معضل را شفاف‌تر و کارآمدتر کند.

شهر جديد سهند امروز در نقطه‌اي حساس قرار دارد. از يک سو با عنوان جهاني «شهر ايمن» شناخته مي‌شود و مي‌تواند الگويي براي ساير شهرهاي جديد کشور باشد. از سوي ديگر، معضل سگ‌هاي بي‌صاحب اين تصوير را مخدوش کرده و زندگي روزمره مردم را دشوار ساخته است. اکنون زمان آن رسيده که مسئولان و نهادهاي شهري به جاي اتکا به عنوان‌هاي بين‌المللي، با اقدام‌هاي عملي و مؤثر به بازگرداندن آرامش شبانه، امنيت روزانه و سلامت عمومي بپردازند؛ چرا که محک واقعي يک شهر ايمن، تجربه‌ي عيني شهروندان از امنيت و آرامش است، نه شعارهاي روي کاغذ.