سن ديابت در کشور به نوجواني رسيد

دکتر عليرضا مهدوي با بيان اينکه «پيمايش عوامل خطر بيماري‌هاي غيرواگير در ايران» (استپس) هر پنج سال يکبار انجام مي‌شود، گفت: هشتمين پيمايش عوامل خطر بيماري‌هاي غيرواگير طي سال 1400 انجام شد و براساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده، انجام نهمين پيمايش در اوايل سال آينده آغاز مي‌شود. براساس نتايج آخرين استپس، 14 درصد جمعيت بالاي 25 سال به ديابت نوع دو  مبتلا هستند که معادل 7 ميليون و 500هزار نفر است. اگر جمعيت مبتلايان به ديابت نوع يک را به تعداد مبتلايان ديابت نوع دو اضافه کنيم، مي‌توان گفت که حدود 7 تا 8 ميليون نفر از جمعيت کشور به ديابت مبتلا هستند.

حدود 20 ميليون نفر از جمعيت کشور با ديابت يا پيش‌ديابت دست‌وپنجه نرم مي‌کنند

او با بيان اينکه بيش از 13 ميليون نفر به «پيش‌ديابت» مانند «اختلال قند ناشتا» يا «اختلال تحمل گلوکز» مبتلا هستند، افزود: با توجه به تعداد مبتلايان به ديابت و پيش‌ديابت مي‌توان گفت که حدود 20 ميليون نفر از جمعيت کشور با ديابت يا اختلال قند خون دست‌وپنجه نرم مي‌کنند. اگرچه افرادي که در آينده به ديابت مبتلا مي‌شوند به طور معمول از جمعيت پيش‌ديابتي‌ها هستند، اما تمام افرادي که در مرحله پيش‌ديابت قرار دارند به اين بيماري مبتلا نمي‌شوند.

خطر عوارض ناشي از ديابت حتي براي پيش‌ديابتي‌ها

معاون مرکز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درباره عوارض ناشي از ديابت در افراد مبتلا به پيش‌ديابت توضيح داد: اگرچه تمام افرادي که در مرحله پيش‌ديابت قرار دارند به اين بيماري مبتلا نمي‌شوند، اما توجه به پيش‌ديابت بسيار مهم است. افرادي که در مرحله پيش‌ديابت قرار دارند، ممکن است به برخي عوارض ناشي از ديابت مانند بيماري‌هاي قلبي- عروقي مبتلا شوند. ابتلا به عوارض ناشي از ديابت در افرادي که در مرحله پيش‌ديابت قرار دارند، مي‌تواند هزينه‌هاي بسياري به مردم و نظام سلامت تحميل کند.

ابتلاي 20 تا 30 درصد پيش‌ديابتي‌ها به ديابت

مهدوي با بيان اينکه عوارض ناشي از ديابت فقط به هزينه‌هاي مالي محدود نمي‌شود، گفت: ديابت و عوارض ناشي از اين بيماري، کيفيت زندگي مبتلايان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. ديابت و پيش‌ديابت، دو مولفه جدا و منفک از يکديگر نيستند؛ متاسفانه 20 تا 30 درصد افرادي که به پيش‌ديابت مبتلا هستند طي چند سال  آينده به ديابت مبتلا مي‌شوند.

پيش‌ديابت چيست؟

معاون مرکز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت درباره ابتلا به ديابت در افراد مبتلا به پيش‌ديابت توضيح داد: ابتلا به ديابت در افرادي که در مرحله پيش‌ديابت قرار دارند، قابل پيشگيري است. اگر قند خون براي 2بار بيش از 126 باشد، ديابت در نظر گرفته مي‌شود. افرادي که سطح قند خون بيش از 100 و کمتر از 126 داشته باشند، دچار اختلال قند خون ناشتا هستند.

مدير برنامه کشوري ديابت ادامه داد: گاهي‌اوقات، «تست تحمل گلوکز» نيز انجام مي‌دهيم؛ به نحوي که 75 گرم گلوکز به افراد مي‌دهيم  و پس از دو ساعت نسبت به اندازه‌گيري قند خون افراد اقدام مي‌کنيم. اگر سطح قند خون بيشر از 200 باشد، فرد ديابتي قلمداد مي‌شود و اگر سطح قند خون بين 140 تا 199 باشد، فرد به اختلال تحمل گلوکز مبتلا است.

مهدوي درباره پيش‌ديابت توضيح داد: اختلال‌هاي «تحمل گلکوز» و «قند خون ناشتا» دو وضعيت آزمايشگاهي هستند؛ افرادي که به يکي از اين دو اختلال يا هر دو مورد مبتلا باشند، مبتلا به پيش‌ديابت هستند. اگر اين افراد 5 تا 7 درصد وزن خود را کاهش دهند از شرايط پيش‌ديابت خارج مي‌شوند. کنترل وزن و انجام فعاليت‌هاي بدني در افراد پيش‌ديابت سبب مي‌شود که سطح قند خون آنها در مرحله نرمال قرار گيرد.

ارتباط تنگاتنگ چاقي و ديابت

وي با بيان اينکه ميان چاقي و ديابت ارتباط تنگاتنگ وجود دارد، تصريح کرد: افرادي که در مراحل نخست بيماري قرار دارند، اگر نسبت به کاهش وزن خود اقدام کنند با نتايج مطلوب اين بيماري مواجه مي‌شوند. چاقي، يک زمينه جدي براي بروز ديابت نوع دو است. کلمه‌اي با عنوان «Diabesity» وجود دارد که از ارتباط چاقي و ديابت سخن مي‌گويد.

تغذيه مناسب و فعاليت بدني کافي؛ راهکارهايي براي پيشگيري از ديابت

مهدوي با بيان اينکه متوقف‌ کردن چاقي و ديابت از اهداف سازمان جهاني بهداشت است، گفت: با توجه به اينکه چاقي و ديابت با يکديگر مرتبط هستند، اگر از چاقي جلوگيري کنيم در واقع مي‌توانيم از ديابت نيز جلوگيري کنيم. بنابراين مداخلات مرتبط با تغذيه مناسب به همراه فعاليت بدني کافي مي‌تواند از ديابت جلوگيري کند. همچنين افرادي که به پيش‌ديابت مبتلا هستند با تغذيه مناسب و فعاليت ورزشي به ميزان کافي، مي‌توانند به شرايط نرمال بازگردند. تغذيه و فعاليت ورزشي مناسب براي افراد مبتلا به ديابت نيز يک ضرورت است؛ چرا که به کنترل قند خون اين بيماران کمک مي‌کند.  

ديابت نوع يک؛ يک بيماري پرسروصدا

او درباره ديابت نوع يک اظهار کرد: ديابت نوع يک، بيماري پرسروصدا است و علائم آن به يکباره نمايان مي‌شود و اغلب در کودکان و نوجوان بروز مي‌کند. پرنوشي، پراداراي و کاهش وزن از علائم ديابت نوع يک است. دليل ابتلا به ديابت نوع يک اين است که سلول‌هاي توليدکننده انسولين در يک روند خودايمني از بين‌مي‌روند. به نحوي که بدن، سلول‌هاي توليدکننده انسولين را به عنوان دشمن شناسايي مي‌کند و اين سلول‌ها از بين مي‌روند. در چنين شرايطي، اين افراد به تزريق انسولين ناچار هستند. زمينه ژنتيک در اين بيماري نقش دارد.

آگاهي از ابتلا به ديابت نوع دو با بروز عوارض

کاهش سن ابتلا به ديابت

معاون مرکز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت با بيان اينکه ديابت نوع دو هيچ علائمي ندارد، توضيح داد: اغلب افراد مبتلا به ديابت نوع دو با بروز عوارض ناشي از اين بيماري از ابتلاي خود به ديابت آگاه مي‌شوند. اگرچه عوامل ژنتيکي در بروز ديابت نوع دو نيز نقش دارد اما شيوه زندگي افراد از دلايل بروز بالاي اين بيماري محسوب مي‌شود. متاسفانه، تغيير سبک زندگي و کاهش فعاليت بدني سبب شده که سن ابتلا به ديابت کاهش يابد و شاهد بروز اين بيماري در نوجوانان نيز
هستيم.

مهدي ادامه داد: متاسفانه ميزان فعاليت بدني کاهش يافته و استفاده از تلفن همراه و رايانه در حال افزايش است که منجر به چاقي مي‌شود. اين در حالي است که ميان چاقي و ديابت ارتباط مستقيم وجود دارد؛ بنابراين احتمال ابتلا به ديابت و پيش‌ديابت در افراد وجود دارد.

او درباره تفاوت ديابت نوع يک و نوع دو توضيح داد: ديابت نوع دو قابليت پيشگيري دارد اما روند پيش‌روي ديابت نوع يک سريع است و فرد به بيماري مبتلا مي‌شود. روش‌هاي جديدي براي پيشگيري از ديابت نوع يک مطرح شده اما روش‌هاي گراني هستند و نمي‌توان درباره نتايج آن چندان قضاوت کرد.

75 درصد مبتلايان از بيماري خود آگاهي دارند

معاون مرکز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت با بيان اينکه ميزان آگاهي مردم از ديابت زياد است، توضيح داد: 75 درصد مبتلايان به ديابت از بيماري خود آگاه هستند و نيمي از افراد مبتلا به ديابت در جهان از بيماري خود اطلاع ندارند. ديابت، يکي از بيماري‌هاي غيرواگير است که در کانون توجه قرار گرفته و مجموعه‌هاي بسياري در راستاي اين بيماري فعاليت کرده‌اند. سواد سلامت مردم و خود مراقبتي در ارتباط با ديابت مي‌بايست افزايش يابد؛ برخي از افرادي که به ديابت مبتلا هستند و از ابتلاي خود به اين بيماري آگاهي دارند محدوديت‌هايي که براي آنها در نظر گرفته شده را ناديده مي‌گيرند.

ضرورت افزايش سواد سلامت درماني

مدير برنامه کشوري ديابت درباره چالش‌هاي درمان بيماري‌هاي غيرواگير توضيح داد: برخي بيماري‌هاي غيرواگير هيچ علامتي ندارند و به همين دليل بيماران حتي با وجود آگاهي از ابتلاي خود به يک بيماري از پرهيزها و رژيم‌هاي غذايي در نظر گرفته شده، چشم‌پوشي مي‌کنند. سواد سلامت فقط به آگاهي‌داشتن از بيماري‌ها محدود نمي‌شود بلکه آموزش درماني براي بيماران نيز اهميت دارد. ديابتي‌ها در درمان خود بسيار نقش دارند و نقش اصلي در روند درمان برعهده بيمار است. فعاليت بدني کافي، تغذيه مناسب و پايبندي به درمان براي بيماران ديابتي بسيار مهم است. آموزش درماني ديابت با آموزش عمومي اين بيماري متفاوت است و آموزش درماني بيماران مي‌بايست در کانون توجه قرار گيرد.

ضرورت کنترل چربي و فشار خون در ديابتي‌ها

وي با بيان اينکه بيش از 20 سال از ادغام ديابت در نظام مراقبت‌هاي بهداشتي کشور مي‌گذرد، گفت: تمام مراقبت‌هاي مورد نياز افراد ديابتي در مراکز جامع خدمات سلامت، خانه‌هاي بهداشت و پايگاه‌هاي سلامت در سطح يک ارائه مي‌شود. کنترل ديابت فقط کنترل قند خون نيست بلکه ميزان چربي و فشار خون نيز مي‌بايست کنترل شود. در حال حاضر، مراقبت‌هايي که در سطح يک به ديابتي‌ها ارائه مي‌دهيم بر پايه کنترل سطح قند و چربي خون و ميزان فشار خون است. 

دسترسي به انسولين به صورت ارزان و همگاني

معاون مرکز مديريت بيماري‌هاي غيرواگير وزارت بهداشت با بيان اينکه تمام داروهاي ديابت تحت پوشش بيمه قرار دارد، توضيح داد: يکي از اهداف برنامه‌هاي ديابت وزارت بهداشت و سند ملي «پيشگيري و کنترل بيماري‌هاي غيرواگير» دسترسي به انسولين و داروهاي درمان ديابت به صورت ارزان و همگاني است. خوشبختانه، دسترسي به دارو وجود داشته اما گاهي‌اوقات دسترسي به دارو به دلايل مختلف مانند مشکلات پخش، در دسترس نيست. اميدوارم که پوشش بيمه‌اي و دسترسي به داروها همچنان برقرار باشد؛ اگرچه بروز حوادث و وقايع مختلف مي‌تواند وضعيت دارو را تحت تاثير قرار دهد اما شرايط مي‌بايست به نحوي باشد که کمترين تاثير را  بر دسترسي به داروها داشته باشد.

شعارهاي مرتبط با ديابت

وي درباره شعارهاي مرتبط با بيماري ديابت در سطح جهان توضيح داد: فدراسيون جهاني ديابت، شعار سه‌سالانه  «Diabetes and well-being» را انتخاب کرده و همچنين شعار سال جاري اين فدراسيون نيز «ديابت و محل کار» است. آمار و ارقام بيانگر اين است که 7 نفر از هر 10 نفر که در سنين اشتغال قرار دارند به ديابت مبتلا مي‌شوند. به طور قطع، افراد در محيط کار با چالش‌هاي متعددي مانند تغذيه نامناسب، نشستن طولاني‌مدت و استرس شغلي مواجه هستند. فدراسيون جهاني ديابت معتقد است که محيط‌ کار مي‌بايست حامي باشد؛ به نحوي که دسترسي به فعاليت بدني و تغذيه مناسب مهيا باشد و از بروز فشارهاي روحي و استرس جلوگيري کند.

مهدوي درباره شعار سازمان جهاني بهداشت درباره  روز جهاني ديابت گفت: «ديابت در طول چرخه عمر» به عنوان شعار روز جهاني ديابت انتخاب شده و سازمان جهاني بهداشت معتقد است که مراقبت پيوسته از کودکي تا سالمندي براي  پيشگيري از ديابت لازم است. شعارهاي سازمان جهاني بهداشت و فدراسيون جهاني ديابت، مکمل يکديگر هستند؛ به نحوي که سازمان بهداشت جهاني بر مراقبت به منظور پيشگيري از ديابت در تمام دوران زندگي و فدراسيون جهاني ديابت نيز بر دوران اشتغال و توليد متمرکز است.