زيارت حضرت معصومه(س) در کلام اهل بيت(ع)

صدور زيارتنامه براي حضرت معصومه (س) از سوي امام رضا (ع) نشان از عظمت شخصيتي آن بانوي مکرم دارد؛ زيرا از ميان امامزادگان تنها حضرت معصومه (س) در کنار حضرت عباس (ع) و حضرت علي اکبر (ع) داراي زيارتنامه مخصوص به خود است که آن را امام معصوم تعليم فرموده است. علاوه بر اين، احاديثي که از برخي ائمه اطهار عليهم السلام درباره شأن و منزلت آن بانوي مکرم روايت شده، شخصيت والاي آن حضرت را معرفي مي‌کند که شناخت آن موجب رستگاري و سعادت ابدي خواهد بود.

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام حسين سازگار، استاد و کارشناس ديني، به بررسي دلايل صدور زيارتنامه مخصوص و همچنين صحت احاديث نقل شده درباره حضرت معصومه (س) پرداخته است. آن طور که اين محقق ديني شرح مي‌دهد، در ميان تمام امامزدگان فقط سه امامزاده داراي زيارتنامه مخصوص به خود هستند که حضرت معصومه (س) يکي از آنهاست و آن را امام رضا (ع) تعليم فرموده است. در عين حال حضرت ابوالفضل (ع) نيز داراي زيارتنامه مخصوص هستند که امام صادق (ع) تمام قد در مقابل مزار ايشان ايستاده و سلام خدا، اولياء، صالحين و ملائک را نثار روح بزرگ آن حضرت کرده است. حضرت علي اکبر (ع) نيز داراي زيارتنامه مخصوص هستند که آن هم از امام صادق (ع) به يادگار مانده است.

زيارتي همتزار زيارت امام صادق (ع)

يکي از شئون والاي حضرت معصومه (س) که گاهي به آن اشاره مي‌شود، همتراز دانستن زيارت آن حضرت با زيارت امامان معصوم عليهم السلام است. بر چه مبنايي مي‌توان به اين مطلب باور داشت؟ آيا حديث يا روايت مستندي در اين خصوص وجود دارد؟

بله؛ حضرت معصومه (س) بانويي است که پيش از ميلاد ايشان امام صادق (ع) درباره منزلتش فرموده است: «هر کس او را زيارت کند، من را زيارت کرده است.» اين نوع تعابير براي هيچ يک از امامزاده‌ها وجود ندارد که امام معصوم، زيارت او را هم‌شأن زيارت خود بداند.

واقعاً کلام و احاديث مهم و شگفت‌انگيزي درباره حضرت معصومه (س) وجود دارد که تأمل در آنها نشان مي‌دهد که اين بانوي جوان از خاندان اهل بيت عليهم السلام به چه درجه بالايي از معنويت و کمال و علم رسيد که برترين‌هاي خلق خدا درباره او و زيارتش اين طور سفارش کرده‌اند.

ايشان بانويي است که چهار امام معصوم شخصيت و منزلت ايشان را توصيف کرده‌اند تا مردم دوران آن حضرت و پس از ايشان، بدانند مزار چه شخصيت بزرگ و بزرگواري در شهر قم وجود دارد.

چرا حضرت معصومه (س) زيارتنامه مخصوص دارد؟

مورد ديگري که حضرت معصومه (س) را از بسياري از امامزادگان ديگر متمايز مي‌کند، وجود زيارتنامه مخصوص به آن حضرت است. اين زيارتنامه که امروزه در حرم مطهر يا از راه‌هاي دور از طريق آن، به حضرت معصومه (س) عرض احترام مي‌کنيم، از چه راهي به دست ما رسيده است؟ آيا کلام علماي ديني است يا از امام معصوم صادر شده است؟

همان طور که اشاره کرديد نکته قابل توجه ديگر درباره حضرت معصومه (س) آن است که زيارت نامه مخصوص ايشان است. اما بايد بدانيم که اين زيارتنامه مأثوره است و ريشه در آثار و اخبار ائمه اطهار عليهم السلام دارد.

در ميان تمام امامزدگان فقط سه امامزاده داراي زيارتنامه مخصوص به خود هستند که حضرت معصومه (س) يکي از آنهاست. در عين حال حضرت ابوالفضل (ع) نيز داراي زيارتنامه مخصوص هستند که امام صادق (ع) تمام قد در مقابل مزار ايشان ايستاده و سلام خدا، اولياء، صالحين و ملائک را نثار روح بزرگ آن حضرت کرده‌اند.

همچنين حضرت علي اکبر (ع) داراي زيارتنامه مخصوص هستند که آن هم از امام صادق (ع) به يادگار مانده است. درواقع زيارتنامه‌اي که درباره حضرت علي اکبر (ع) وجود دارد، از سمت امام صادق (ع) تعليم داده شده است.

زيارتنامه حضرت معصومه (س) را کدام امام انشاء کرده‌اند؟

در روايتي عنوان شده که يکي از محدثان بزرگ قم به ديدار امام رضا (ع) رفت و حضرت به او فرمود: قبري از ما در خاک شما قرار دارد. او سؤال کرد: منظور مزار حضرت معصومه (س) است؟ امام فرمود: بله، آن بزرگوار را به اين شرايط و با اين عبارات زيارت کنيد. سپس امام زيارتنامه‌اي را که امروز داريم، انشاء فرمود تا هر زمان خواستيم حضرت معصومه (س) را زيارت کنيم، اين عبادت‌ها را بگوييم تا حق زيارت ادا شود.

زيارتنامه؛ مسيري براي شناخت بهتر شخصيت حضرت

با اين توضيحات، حضرت معصومه (س) داراي زيارتنامه مخصوص هستند که از امام رضا (ع) به ما رسيده است که در آن نکاتي قابل توجه وجود دارد که عظمت شخصيتي آن بانوي مکرم را نشان مي‌دهد. آيا وجود چنين زيارتنامه‌اي نشان از معرفي حضرت معصومه (س) به عالم نيست؟

همين طور است. زيارتنامه راهي براي شناخت شخصيت و منزلت فردي است که زيارت مي‌شود. به عنوان مثال امام رضا (ع) در زيارتنامه حضرت معصومه (س) مي‌فرمايند: «يا فاطمة إشفَعي ليّ في الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن» تو بانويي هستي که در نزد خدا داراي شأن رفيعي هستي و داراي مقام شفاعت هستي.

اينکه امام رضا (ع) در اين زيارتنامه اشاره مي‌فرمايد که براي من در قيامت شفاعت کن، نشان از عظمتي بسيار والا براي حضرت معصومه (س) دارد تا مقام و جايگاه آن حضرت را براي مردم مطرح کرده و تبيين کند که حضرت معصومه (س) داراي چنين مقامي است. همان طور که وقتي امام حسين (ع) در روز عاشورا به سمت ميدان مي‌رفت، به حضرت زينب (س) فرمود: خواهرم، در نماز شب من را فراموش نکن. با اين بيان مي‌خواهد منزلت حضرت زينب (س) و حالت والاي ايشان در نماز شب را نشان دهد که حتي در شام شهادت امام حسين (ع) نيز نماز شب را ترک نکرد.

شفيع بزرگ قيامت کيست؟

گاهي عنوان مي‌شود که تمام شيعيان به دليل شفاعت حضرت معصومه (س) وارد بهشت مي‌شوند. آيا چنين مطلبي نيز پشتوانه روايي مستندي دارد؟

بله. امام رضا (ع) درباره منزلت خواهر گرامي خود مي‌فرمايد: «هر کسي که او را زيارت کند و شناخت درستي نسبت به مقام و جايگاه او داشته باشد، همان زيارت موجب ورود زائر به بهشت خواهد شد.» درواقع حق زيارت زماني به کمال ادا مي‌شود که انسان بداند در محضر چه شخصيت والايي ايستاده و چه توفيق بزرگي دست پيدا کرده است.

وقتي از راه خواندن زيارتنامه و تأمل در آموزه‌هاي آن، مقام و منزلت حضرت معصومه (س) را بهتر درک کنيم و در آن تأمل داشته باشيم، درس‌هاي بزرگي براي زندگي ما خواهد داشت و آثاري در روح و جان و همچنين زندگي دنيايي ما مي‌گذارد که موجب هدايت و سعادت ابدي خواهد شد. همين گونه است که زيارت زمينه شفاعت را فراهم مي‌کند و بهشت را نصيب انسان خواهد کرد.