زنگ خطر تجارت غيرنفتي کشور به صدا درآمد

به گزارش تابناک، براساس آمار گمرک، تجارت خارجي غيرنفتي ايران در فروردين ماه 1404 به ميزان 10 ميليون و 756 هزار تن و به ارزش 5 ميليارد و 798 ميليون دلار رسيد که ميزان تجارت خارجي غيرنفتي ايران در مدت ياد شده به لحاظ وزن 12 درصد و از حيث ارزش 3 درصد کاهش نشان مي‌دهد و از مجموع تجارت خارجي غير نفتي کشور 8 ميليون و 957 هزار تن به ارزش 2 ميليارد و 942 ميليون دلار به صادرات و يک ميليون و 799 هزار تن به ارزش 2 ميليارد و 856 ميليون دلار به واردات اختصاص دارد.

کاهش همزمان وزن و ارزش تجارت خارجي غيرنفتي ناشي از رکود يا کاهش رشد اقتصادي، محدوديت‌هاي بين‌المللي، مشکلات حمل و نقل، نوسانات نرخ ارز و سياست‌هاي تجاري داخلي باشد همچنين اين امکان وجود دارد که است ترکيب کالا‌هاي صادراتي به سمت کالا‌هايي با ارزش افزوده کمتر تغيير کرده باشد.

ساختار صادراتي متکي به خام فروشي

همچنين اختلاف زياد در وزن و نزديکي در ارزش صادرات و واردات نشان‌دهنده اين است که کشور ما بيشتر کالا‌هاي با وزن بالا و ارزش نسبتاً پايين صادر مي‌کند و در مقابل، کالا‌هاي با وزن کمتر و ارزش افزوده بالاتر وارد مي‌کند که اين امر ناشي از ساختار صادراتي متکي به مواد خام يا کالا‌هاي با فناوري پايين‌تر
است.

 نکته مهم ديگر آن که صادرات غيرنفتي به لحاظ وزن و ارزش بيشتر از واردات بوده است؛ به طوري که ميزان صادرات 8 ميليون و 957 هزار تن به ارزش 2 ميليارد و 942 ميليون دلار و ميزان واردات يک ميليون و 799 هزار تن به ارزش 2 ميليارد و 856 ميليون دلار بوده است. اما ازسويي ديگر، با وجود اختلاف قابل توجه در وزن صادرات و واردات، ارزش آنها نزديک به هم است که اين امر نشان مي‌دهد که ارزش متوسط هر تن کالاي وارداتي به مراتب بيشتر از ارزش متوسط هر تن کالاي صادراتي بوده است.

متوسط ارزش گمرکي هر تن کالاي صادراتي در فروردين ماه سال جاري 328 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 47 صدم درصد افزايش داشته است. همچنين متوسط ارزش گمرکي هر تن کالاي وارداتي 1587 دلار بوده که در مقايسه با مدت مشابه سال قبل 39 درصد رشد داشته است و  ارزش گمرکي هر تن کالاي صادراتي با افزايش جزئي 0.47 درصدي به 328 دلار رسيده است . اين آمار نشان دهنده اين است که ارزش کالا‌هاي صادراتي به طور ميانگين تغيير چنداني نکرده است، اما در مقابل، متوسط ارزش گمرکي هر تن کالاي وارداتي با رشد چشمگير 39 درصدي مواجه شده است که دليل آن گران‌تر شدن کالا‌هاي وارداتي به ازاي هر تن است.

چين بهترين بازارهاي صادراتي ما را قبضه کرده است

 بر اساس اين آمار، بيشترين ميزان کالا‌هاي صادراتي در فروردين ماه سال جاري به مقصد کشور‌هاي چين با 997 ميليون دلار، عراق 401 ميليون دلار، امارات متحده عربي 395 ميليون دلار، ترکيه 189 ميليون دلار، افغانستان 143 ميليون دلار، عمان 140 ميليون دلار و پاکستان 124 ميليون دلار بوده است که 80 درصد از وزن و 81 از ارزش کل صادرات غيرنفتي ايران به 7 کشور فوق‌الذکر صادر شده است.

چين با 997 ميليون دلار، بزرگترين بازار صادراتي ايران رادراختيار داشته و فاصله قابل توجهي با ساير کشور‌ها دارد و عراق و امارات متحده عربي در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. ترکيه نيز به عنوان يک همسايه و شريک تجاري مهم در رتبه چهارم قرار دارد اين درحالي است که بازار‌هاي در حال توسعه مانند افغانستان، عمان و پاکستان نيز به عنوان بازار‌هاي صادراتي قابل توجه براي ما مطرح است.

البته وابستگي بيش از حد به چند بازار محدود، اقتصاد صادراتي ايران را در برابر تغييرات سياسي، اقتصادي يا مقررات تجاري در اين کشور‌ها آسيب‌پذير کرده است و از سويي ديگر وابستگي زياد به يک يا چند بازار بزرگ مانند چين  قدرت چانه‌زني ايران را در مذاکرات تجاري کاهش
مي دهد.

گزارش‌هاي گمرک نشان مي‌دهد که کشور‌هاي عمده طرف معامله واردات با ايران در يک ماهه سال جاري شامل امارات متحده عربي با 859 ميليون دلار، چين 768 ميليون دلار، ترکيه 538 ميليون دلار، آلمان 87 ميليون دلار، هلند 75 ميليون دلار، هند 69 ميليون دلار و پاکستان 43 ميليون دلار بوده است و 83 درصد از وزن و 85 درصد از ارزش کل واردات به کشور در مدت ياد‌شده از 7 کشور فوق‌الذکر انجام گرفته است.