روستاي ايراني دومين دهکده جهاني

طبق اعلام وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي، روستاي «اِصفَهَک» در استان خراسان جنوبي، در رقابت بين 150 روستا در سطح جهاني، در فهرست بهترين روستا‌هاي گردشگري در سازمان گردشگري ملل متحد ثبت شد. اصفهک در پي زلزله سال 1357 طبس به شدت آسيب ديد و زماني غيرقابل سکونت بود و ساکنان آن در چادر‌هاي موقت زندگي مي‌کردند.

روستاي «اِصفَهَک» در بخش ديهوک از توابع شهرستان طبس استان خراسان جنوبي قرار دارد؛ که در فاصله 231 کيلومتري مرکز استان (در بيرجند) واقع شده است. در گذشته طبس بخشي از استان يزد محسوب مي‌شد که در سال 1391 به خراسان جنوبي ملحق گرديد.

اصفهک در اثر زلزله سال 1357 طبس به شدت آسيب ديد و زماني غيرقابل سکونت بود و ساکنان آن در چادر‌هاي موقت زندگي مي‌کردند. با آغاز بازسازي خانه‌ها در نزديکي اين روستاي ويران‌شده، خانه‌هاي چوبي موقتي ساخته شد که به «اوطاق چوبي» معروف بودند.

اين روستا با قدمتي 400 ساله در دل کوير، توانسته به روستاي هدف گردشگري در خراسان‌جنوبي تبديل شود. به تازگي وزير ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي اعلام کرد: روستاي اصفهک در استان خراسان جنوبي، در رقابت بين 150 روستا در سطح جهاني، در فهرست بهترين روستا‌هاي گردشگري در سازمان گردشگري ملل متحد ثبت شد.

سال گذشته روستاي «کندوان» در استان آذربايجان شرقي وارد اين فهرست شده بود و با ثبت اصفهک، تا کنون دو روستا از ايران وارد فهرست بهترين دهکده‌هاي گردشگري سازمان گردشگري ملل متحد شده است.

روستا‌هاي معرفي‌شده توسط گردشگري سازمان ملل متحد، ضمن دريافت لوح بهترين روستا‌هاي جهاني، به مدت سه سال به عضويت شبکه روستا‌هاي جهاني در مي‌آيند و فضايي به‌منظور تبادل تجربه، آموزش و کمک به رشد گردشگري براي آنها فراهم مي‌شود.

ابنيه تاريخي اصفهک

در جريان آن زلزله، قسمت‌هاي زيادي از روستا شامل بخش زيادي از بافت تاريخي و ساختمان‌هايي مثل «مسجد جامع» و «حمام قديمي» از بين رفت. چند سال بعد از اين اتفاق و بازسازي اصفهک به همت اهالي روستا و جمعي از کارشناسان، مرمت بنا‌هاي تاريخي آغاز شد و در جريان اين اقدامات برخي از بنا‌هاي تاريخي روستا جاني دوباره گرفتند.

از جمله بنا‌هاي تاريخي روستاي اصفهک وجود دو حمام قجري در اين روستاست. دو حمام سنتي اصفهک در سال 1395 با هزينه بخش خصوصي بازسازي شدند و هم‌اکنون پذيراي گردشگران هستند. اين حمام‌هاي قديمي داراي سکو براي نشستن، سربينه، درگاه‌هاي کوتاه و حوضي در وسط است که به طور کامل بازسازي شده است.

علاوه بر اين دو حمام سنتي، مسجد جامع اصفهک نيز يکي از بنا‌هاي تاريخي اين شهر است؛ که از معماري بومي مناطق کويري پيروي مي‌کند و داراي فضايي کوچک با يک گنبد کاه‌گلي و چند پنجره کوچک است.

«امامزاده زرگ» يا همان امامزاده حسين از ديگر بنا‌هاي روستاي اصفهک طبس است؛ که البته در اين سال‌ها مقبره امامزاده بازسازي شده و نسبت به بناي قديمي تغييرات بسياري داشته است.

معماري روستاي اصفهک در طبس

معماري و ساختار با مناطق کويري کاملاً سازگاراست؛ مصالح به‌کاررفته خشت و گل هستند و خانه‌ها در فاصله نزديکي به هم قرار دارند. در گرماي طاقت‌فرساي تابستان و اوقاتي که نور آفتاب به‌شدت مي‌تابد، فشردگي خانه‌ها تبادل حرارتي را به حداقل مي‌رساند و اين امر باعث دريافت کم‌ترين ميزان نور آفتاب و در نتيجه خنک‌شدن در تابستان و در فصل زمستان باعث گرم ماندن داخل خانه‌ها مي‌شود.

يکي ديگر از ويژگي‌هايي که در معماري منازل روستاي اصفهک قابل‌توجه است، شکل گنبدي سقف خانه‌ها به منظور ايجاد سايه در خلاف جهت تابش خورشيد است؛ در ساعات اوج تابش آفتاب همواره يک سمت گنبد‌ها سايه مي‌افتد و گرما را کمتر جذب مي‌کند.

فرهنگ و اقتصاد روستا

اين روستا، به سبب وجود چند رشته قنات پر آب در اطراف، به خوبي از موهبت آب برخوردار است و يکي از غني‌ترين منابع آب را در قلمرو شهرستان طبس دارد. اين منبع «چاه کوثر» نام دارد که آب 39 روستاي ديگر را هم تأمين مي‌کند. از همين رو، پيشه اصلي مردم روستاي اصفهک دامپروري و کشاورزي است و محصولاتي، چون زعفران و خرما از سوغات مهم آن است.

هم‌چنين مردم روستا در قاليبافي مهارت بسيار ويژه‌اي دارند که از صنايع دستي مهم روستا محسوب مي‌شود و تا حدودي به گردش اقتصاد محلي کمک مي‌کند.

موسيقي و ترانه‌هاي محلي جايگاه ويژه‌اي در زندگي مردم اصفهک دارد و اهالي در مراسم گوناگون، اعم از عزاداري و عروسي، با نواختن تار و خواندن ترانه‌هاي محلي از موسيقي بهره مي‌برند.

پوشش مردان روستا دستار، کت، شلوار، پيراهن، جليقه، کلاه و کفش است که تقريباً در همه جاي ايران رايج است و زنان نيز از پيراهن‌هاي بلند و گشاد، شلوار، روسري و چادر استفاده مي‌کنند.

اغلب مردم روستانشين در ايران با توجه به اقليم منطقه، گياهان خوراکي روستا و دام‌هايشان، غذا‌هاي لذيذي مي‌پزند. در روستاي اصفهک نيز انواع آش و آبگوشت جايگاه ويژه‌اي در وعده‌هاي غذايي دارد.

چه زماني به اصفهک سفر کنيم؟

هرچند تمام مقاطع سال براي سفر به اين روستا مناسب است، اما بهتر است فصول خنک سال يعني بهار و پاييز را براي سفرتان انتخاب کنيد، چرا که آب و هواي معتدل و خنک، بهترين زمان براي سفر به مناطق کويري ايران است.

هم‌چنين اين روستا داراي پوشش گياهي خاصي از گياهان است و وجود درختان نارنج و زمين‌هاي کشت زعفران در اصفهک تجربه‌اي جديد براي شما خلق
مي‌کند.

براي اقامت تفريحي و لذت‌بردن از طبيعت روستاي اصفهک در طبس مي‌توانيد در اقامتگاه بوم‌گردي زيبايي که در بافت تاريخي روستا بنا شده، مستقر شويد. اين اقامتگاه امکاناتي نظير رستوران، سرويس بهداشتي و حمام را دارا است.