دور باطل سياست خارجه «اردوغان» و چرخش جديد به سمت غرب

از سال 2011 و با وقوع حوادث موسوم به بهار عربي، ترکيه به نمايندگي از غرب و رژيم صهيونيستي آتش جنگ داخلي در خاک سوريه را شعله ور کرد و تلاش داشت تا با سرنگوني حکومت بشار اسد، قطع مسير لجستيکي محور مقاومت و رفع تهديد عليه اسرائيل، اعتماد امريکا و اتحاديه اروپا را جلب کرده و ديگر به عنوان يک عضو درجه 2 ناتو محسوب نشود؛ پس از اينکه جنگنده اف4 ترکيه در سال 2013 توسط پدافند سوريه سرنگون شد و چند موشک اسکاد نيز به خاک اين کشور اصابت کرد، دولت اردوغان تقاضاي رسمي براي خريد سامانه پاتريوت به امريکا داد اما ناتو تنها با استقرار موقت 2 آتشبار پاتريوت از آلمان و هلند در جنوب سوريه موافقت کرد.

2 سال بعد در پاييز سال 2015 پس از سرنگوني جنگنده سوخو24 نيروي هوايي روسيه در منطقه مرزي سوريه با ترکيه توسط جنگنده اف16 ترک، تنش ميان آنکارا و مسکو به اوج رسيده و حتي احتمال رويارويي نظامي مستقيم وجود داشت؛ دولت اردوغان گمان مي کرد کشورش به عنوان عضو رسمي ناتو از سوي اين سازمان حمايت خواهد شد اما غربي ها ترکيه را در برابر روسيه تنها گذاشته و آنها دچار پشيماني و چرخش ناگهاني به سمت بهبود روابط با مسکو رفتند.

خريد اس400 و اخراج از برنامه جنگنده F-35

کشور ترکيه به عنوان يکي از شرکاي پروژه جنگنده نسل پنجم اف35 که در بخشي از خط توليد آن نيز سهيم بود قرار بود از سال 2020 حدود 100 فروند جنگنده رادارگريز اف35 دريافت کند، اما پس از رد شدن درخواست هاي پياپي دولت اردوغان براي دريافت سامانه پاتريوت از سوي امريکا، اين کشور اقدام به خريد 2 آتشبار سامانه برد بلند اس400 از روسيه کرد.

اين اقدام موجب خشم واشنگتن شده و پس از اصرار اردوغان بر اجراي قرارداد و دريافت سامانه اس400 امريکايي ها اقدام به اخراج ترکيه از پروژه اف35 کردند.

تنش ميان دو کشور در دوره جو بايدن نيز ادامه پيدا کرد و حتي کار به جايي رسيده بود که ترکيه به دنبال خريد جنگنده سوخو35 نيز رفته بود اما تهديد امريکا به اجراي تحريم هاي گسترده تر عليه اين کشور موجب عقب نشيني دولت اردوغان شد.

رسانه هاي ترک چند سالي را مشغول تبليغات براي صنايع نظامي بومي و به ويژه پهپادهاي نظامي خود مانند بيرقدار TB-2 بودند اما زمان زيادي نگذشت که آنها متوجه شدند ساخت چند پهپاد جايگزيني براي ناوگان قديمي جنگنده هاي اف16 اين کشور نخواهد بود و آنها بايستي به دنبال خريد جنگنده هاي جديدتر باشند.

طرج جنگنده بومي اين کشور با نام KAAN نيز دست کم يک دهه ديگر زمان براي تکميل نياز دارد و ترکيه راهي جز خريد از کشور خارجي نداشت و در اين ميان به دليل مسائل حقوق بشري، روابط تيره با برخي کشورهاي اروپايي و مخالفت امريکا با بازگشت اين کشور به پروژه اف35، گزينه ها بسيار محدود بودند.

از التماس دوباره براي F-35 تا خريد تايفون 500 ميليون دلاري

از اواخر دوره رياست جمهوري بايدن، ترکيه به بهانه هايي نظير حمايت از اوکراين يا موافقت با پيوستن سوئد و فنلاند به ناتو، مذاکرات مثبتي را با امريکا براي دريافت جنگنده هاي جديد در پيش گرفت.

دولت بايدن و کنگره امريکا موافقت خود را با فروش 40 فروند نسخه جديد اف16 به اين کشور با نام F-16V اعلام کردند که در دوره دوم ترامپ نيز تقريبا موافقت نهايي آن اعلام شده است.

همچنين مذاکرات مجدد و تقاضاهاي پياپي ترکيه براي بازگشت به پروژه اف35 در جريان است؛ به ويژه پس از آنکه رقيب منطقه اي آنها در مسئله سوريه يعني رژيم صهيونيستي حدود 50 فروند اف35 امريکايي را دريافت کرده و نسبت به ترکيه برتري هوايي کسب کرده است.

چندي پيش اردوغان در کنفرانس خبري خود گفت طي مذاکرات اخير خود با ترامپ به نتايج مثبتي در خصوص فروش مجدد جنگنده هاي اف35 به ترکيه رسيده است.

اما با توجه به فرسودگي شديد نيروي هوايي ترکيه، آنها در کوتاه مدت ناچار به خريد جنگنده اي ديگر با زمان تحويل کوتاه تر نيز بودند؛ به دليل مسائل سياسي و استانداردهاي ناتو خريد از کشورهاي شرقي نظير روسيه و چين ممکن نبود؛ کشور سوئد به دليل مسئله کردها در ترکيه و حقوق بشر حاضر به فروش جنگنده JAS-39 گريپن به اين کشور نيست و فرانسه نيز که سازنده جنگنده مدرن رافال است دشمني ديرينه اي با ترکيه دارد.

در اين شرايط تنها گزينه در دسترس براي نيروي هوايي ترکيه خريد جنگنده يوروفايتر تايفون از بريتانيا بود که همين مسئله موجب شد يکي از عجيب ترين اخاذي هاي تاريخ قراردادهاي نظامي رقم بخورد.

مسئله نخست اين بود که جنگنده تايفون به شکل مشترک ميان 4 کشور بريتانيا، آلمان، ايتاليا و اسپانيا ساخته و کاربري مي شود بنابراين جلب رضايت هر 4 کشور ضروري بود؛ آلمان در ابتدا مخالف فروش تايفون به ترکيه بود که به نظر مي رسد با قول همکاري يا پرداخت رشوه رضايت برلين براي اين قرارداد جلب شد.

در ادامه خود کشور بريتانيا به عنوان فروشنده، رقمي باورنکردني براي جنگنده هاي تايفون تعيين کرد: +500 ميليون دلار به ازاي هر فروند!

کل قرارداد ميان بريتانيا و ترکيه شامل خريد 20 فروند جنگنده يوروفايتر تايفون به ارزش کلي 10.7 ميليارد دلار است که اين جنگنده را به گرانترين فروش نظامي جنگنده در تاريخ تبديل مي کند!

حتي جنگنده هاي اف35 و اف15 امريکايي که به کشورهاي اروپايي يا عربي فروخته مي شوند نيز قيمتي حدود 300 ميليون دلار به ازاي هر فروند دارند و اين مسئله اوج استيصال ترکيه و اخاذي بزرگ انگليسي ها از اين کشور را نشان مي دهد.