دستورالعمل‌هاي قرآني براي يک زندگي شيرين

براي امر مهمي همچون تشکيل خانواده بايد از قبل، در انتخاب اعضاي خانواده و چگونه ساختن زندگي آينده بسيار دقت کرد؛ در اين راستا مي بايست به مهمترين عوامل خوشبختي در خانواده که سلامت و پايداري زندگي آينده را تامين مي کند، عنايت ويژه نمود:

دقت در انتخاب همسر

اولين عامل از عوامل خوشبختي در خانواده، دقت در انتخاب همسر است؛ زيرا ازدواج يک امر بسيار مهم و سرنوشت ساز است که کاميابي يا شکست در آن، در زندگي آينده تاثير به سزايي دارد.

همسر خوب و موافق، زندگي را قرين آرامش و آسايش مي کند و زمينه را براي پرورش استعدادهاي دروني و سعادت و خوشبختي فراهم مي سازد. بر عکس، شکست در ازدواج موجب ياس و دلسردي مي شود و استعدادهاي دروني را از حرکت و تکامل بازمي دارد.

امام رضا (ع) مي فرمايد: «به بنده خدا فايده اي بهتر از همسر خوب نمي رسد که وقتي او را مي بيند، خشنودت سازد و در غياب او، از نفس خودش و مال شوهرش حفاظت کند».

ايمان و دينداري

ايمان و دينداري، يکي ديگر از عوامل خوشبختي در خانواده به حساب مي آيد که در قرآن کريم و روايات معصومين (ع)، به آن تاکيد شده است.

رسول خدا (ص) دينداري را يکي عوامل خوشبختي در خانواده دانسته و فرموده است: «هر کس با زني براي مالش ازدواج کند، خدا او را به همين امر واگذار مي نمايد و هر کس که براي جمالش ازدواج کند، به چيزي مي رسد که از آن کراهت دارد و هر کسي که براي دينداري ازدواج کند، خداوند هر سه را برايش جمع مي کند.»

و همچنين مي فرمايد: «از سعادت و خوشبختي مرد آن است که زن صالح و پاکدامن داشته باشد.»

عقل و هوش

عقل و زيرکي، يکي ديگر از عوامل خوشبختي در خانواده محسوب مي شود. مديريت زندگي و حل مشکلات آن و نيز پيمودن راه راست و درست، کار ساده اي نيست.

زوجين هر چه عاقل تر باشند، بهتر مي توانند همسرداري کنند و وسيله آسايش و خوشي همديگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند. همسر عاقل، گذشت و بردباري دارد و با بهانه هاي کوچک و جزيي، زندگي را متلاشي نمي سازد.

در اين زمينه امام علي (ع) مي فرمايد: «با انسان احمق و نفهم ازدواج نکنيد؛ زيرا معاشرت با او، بلايي است عظيم و فرزندانش نيز ضايع خواهند شد.»

تفاهم اخلاقي

زن و شوهر بايد يک عمر با هم زندگي کنند؛ اگر خوش اخلاق باشند، زندگي آنها شيرين و دلپذير و گرم و باصفا خواهد بود و با تفاهم اخلاقي، مشکلات زندگي خود را حل و فصل خواهند کرد و بر عکس اگر هر دو يا يکي از آنها بداخلاق باشند، زندگي بر هر دو نفر سخت و دشوار خواهد شد و چيزي نمي تواند تلخي آن را شيرين سازد.

رسول خدا (ص) در اين باره مي فرمايد: «اگر کسي به عنوان خواستگاري به نزد شما آمد که خلق و دينش را مي پسنديد، با او ازدواج کنيد و اگر به اين دستور عمل نکنيد، فتنه و فساد بزرگي در زمين به وجود خواهد آمد.»

«حسين بشار واسطي» مي گويد: به امام رضا (ع) نوشتم، يکي از خويشاوندان از دخترم خواستگاري کرده است اما بداخلاق است. امام فرمود: “اگر بداخلاق است دختر به او نده.”

عفت و پاکدامني

امام صادق (ع) عفت و پاکدامني را يکي از عوامل خوشبختي در خانواده شمرده و مي فرمايد: «کفو بودن در اين است که عفيف و پاکدامن باشد و از امکانات اقتصادي نيز برخوردار باشد.»

اين که در فرهنگ ديني و سفارش پيشوايان معصوم (ع) به پاکي و عفت مردان و زنان تاکيد فراوان شده، براي آن است که اگر پدر و مادر بدرفتار و ناپاک باشند و توجه به دستورات شرعي نداشته باشند، در اخلاق و روش کودک، اثر نامطلوبي برجاي خواهد گذاشت و اغلب کودکان به خصوص دختران، قدم جاي قدم مادران مي گذارند.

اساسا زندگي زناشويي بر پايه انحصار و اعتماد برپا مي شود. زن و شوهر قصد دارند تمام وجود يکديگر را تصاحب نمايند و ديگري در اين کانون راه نداشته باشد.

مرد از همسرش انتظار دارد که چشم طمع از مردان بيگانه قطع کند و تمام وجودش را در انحصار او قرار دهد. به مردان بيگانه نگاه نکند، محبت ديگري در دلش نباشد، زيباي هايش را در معرض ديد ديگران قرار ندهد، با آنها گرم نگيرد و شوخي و مزاح نکند و عفيف و پاکدامن باشد.

مرد به هنگام گزينش همسر، درصدد يافتن زن عفيف، با حيا و پاکدامن است که صد در صد مورد اعتماد باشد و اين خواسته بسيار باارزش و مشروعي است؛ زيرا زندگي با يک زن خيانتکار، براي يک مرد غيور، غيرقابل تحمل است.

زن نيز به هنگام ازدواج، درصدد يافتن شوهر عفيف و پاکدامني است که صد در صد مورد اعتماد باشد، چشم چراني نکند و دلش را از محبت زنان بيگانه خالي گرداند و تمام وجودش را در انحصار همسر مشروعش قرار دهد. بنابراين به هيچ وجه نبايد از معيار عفت و پاکدامني به عنوان يکي از عوامل خوشبختي در خانواده غافل شد.

اهداف مشترک

يکي ديگر از عوامل خوشبختي در خانواده، وجود اهداف مشترک است. هر چه مشترکات ميان افراد افزايش يابد، به همان مقدار امکان توافق، بيشتر مي شود.

يکي از روانشناسان مي نويسد: «روشن است که بسياري از الگوهاي روابط زناشويي مي توانند عملکرد رضايتبخش داشته باشند. عناصر مشترک زير احتمالا در اين الگوها ديده مي شود:

احترام متقابل: زن يا شوهر در همسر خود توانايي يا ويژگي مهمي را مي بيند که از نظرش قابل احترام است.

شکيبابي: توانايي زن و شوهر در پذيرش کمبودهاي يکديگر.

توانايي توافق بر سر هدف هاي مشترک و پيشبرد آنها.

روانشناس ديگري مي گويد: «بهترين حالت هنگامي است که دو همسر در خدمت يک آرمان يگانه چون هنر، عدالت اجتماعي يا خدا به هم پيوسته باشند.»

عمل صالح

از مهمترين عوامل خوشبختي در خانواده، التزام به رفتار و عمل صالح است. قرآن کريم، خانواده اي را طراحي مي کند که مکتب و معبدي است که اعضاي آن، مدارج بندگي را طي نموده و به حيات طبيه راه مي يابند.

افراد در خانواده، علاوه بر تامين حقوق دنيوي خود مانند امنيت، آرامش، تغذيه، بهداشت مناسب، تحصيل علوم و عدالت اجتماعي و... حقوق معنوي خود را نيز جستجو مي کنند. مرد و زن موظف به ايجاد شرايط مقتضي و رفع موانع براي دستيابي يکديگر به اين حقوق هستند.

قرآن کريم مي فرمايد: «هر کس کار شايسته اي انجام دهد، خواه مرد باشد يا زن، در حالي که مومن است، او را به حياتي پاک، زنده مي داريم و پاداش آنها را به بهترين اعمالي که انجام مي دادند خواهيم داد».

خداوند در اين آيه، شرط رسيدن به حيات طبيه و دخول در بهشت و اجر اعمال را، ايمان و عمل صالح ذکر مي کند و اين دو، تنها در محيط خانواده کسب مي شود.

پي نوشت ها و منابع:

1- قرآن کريم

2- زماني، مصطفي، عشق و خودکشي؛ پيام اسلام (به نقل از زمزم معارف) ش16، ص38

3- بايار، ويرجينيا، چگونه انسان بهتر باشيم، ترجمه ناهيد فخرايي، ص190

4- ويليام جيمز، دين و روان، ترجمه مهدي قائني، ص106

5- حر عاملي، وسائل الشيعه، ج14، ص17

6- شيخ کليني، فروع کافي، ج5، ص333

7- اميني، ابراهيم، انتخاب همسر، ص102

8- محدث نوري، مستدرک الوسائل، ج14، ص193

9- شيخ کليني، اصول کافي، ترجمه سيدجواد مصطفوي، ج1، ص30

10- علامه طبرسي، مکارم الاخلاق، ص233

11- علامه مجلسي، بحار الانوار، ج5، ص285

12- الکسنو، ريتال و ربچاد، زمينه روانشناسي، ترجمه محمدتقي براهني، ج1، ص180

13- لپ، انياس، روانشناسي عشق ورزيدن، ترجمه کاظم سامي و محمود رياض، ص217