حقوق عماني‌ها 46 برابر و قزاق‌ها 9 برابر ايران

تصور کنيد ساعتي که کارگر در کارخانه‌اي داغ يا کارگاهي پر سر و صدا مي‌گذراند، با تعريق جسم و جان، تنها حدود 0.66 دلار برايش به ارمغان مي‌آورد، فرض بر 169 ساعت کاري ماهانه استاندارد و ميانگين 12 و نيم ميليون حقوق کارگري. اين رقم نه تنها کفاف هزينه‌هاي روزمره‌اي چون مسکن، خوراک و حمل‌ونقل را نمي‌دهد، بلکه نمادي است از شکاف عميق ميان تلاش‌هاي بي‌وقفه و بازدهي اقتصادي؛ جايي که کارمندان دولت، کارشناسان و کارگراني در رده مديريت پايين با ميانگيني نزديک به 21 ميليون تومان - يعني حدود 187 دلار ماهانه يا 1.1 دلار ساعتي - در چرخه‌اي مشابه گرفتارند.

در جامعه‌اي همانند ايران با وجود اين همه استعداد و منابع و توانمندي، اين واقعيت، چون زخمي کهنه، آدمي را به تأمل وامي‌دارد: چگونه کشوري با منابع غني، کارگرانش را به چنين سطحي از درآمد محدود کرده، در حالي که همسايگان و دورترها، داستان‌هاي متفاوتي از رفاه نسبي روايت مي‌کنند؟ چرا با وجود اينکه سبد معيشت در همين سال جاري بيش از 200 درصد رشد داشته و وزارت کار تدبيري نمي‌انديشد؟

محاسبات پايه

بر اساس اطلاعات رسمي شوراي عالي کار، حداقل حقوق کارگري در سال 1404 حدود 103.9 ميليون ريال (10.39 ميليون تومان) است، در حالي که حداکثر حقوق مي‌تواند تا حدود 15 ميليون تومان يا بيشتر برسد. ميانگين حقوق کارگري در اين بازه، 12.5 ميليون تومان (125 ميليون ريال) در نظر گرفته شده است. با نرخ دلار آزاد فعلي حدود 1,121,000 ريال به ازاي هر دلار، اين مبلغ معادل 125,000,000 / 1,121,000 - 111.5 دلار ماهانه است. براي درآمد ساعتي، با فرض 169 ساعت کاري استاندارد ماهانه، 111.5 / 169 - 0.66 دلار در ساعت محاسبه مي‌شود. (اين ميانگين، اعدادي بين 10 تا 20 ميليون تومان را پوشش مي‌دهد و بهترين حالت را حدود 178 دلار - معادل 20 ميليون تومان - نشان مي‌دهد.)

مقايسه‌اي با همين اطراف

حال، بياييد اين داستان را با نگاهي به چند کشور همسايه يا دورتر بسط دهيم - عمان، آمريکا، قزاقستان - و ترکيه را به عنوان پلي ميان شرق و غرب اضافه کنيم، تا تصويري واضح‌تر از اين شرايط ترسيم شود. محاسبات بر اساس ميانگين حقوق کارگري 12.5 ميليون تومان (111 دلار ماهانه) و نرخ دلار فعلي انجام شده و با داده‌هاي معتبر جهاني مقايسه مي‌شود.

در عمان، کارگران ساده با حقوق ماهانه متوسط 1800 ريال عماني - معادل حدود 4675 دلار - زندگي مي‌کنند. اين مبلغ، با فرض 160 ساعت کاري، ساعتي 29.2 دلار برايشان به بار مي‌آورد؛ رقمي که بيش از 44 برابر درآمد ساعتي کارگر ايراني (0.66 دلار) است و نه تنها اجازه خريد خانه‌اي محقر يا ماشيني کارکرده را مي‌دهد، بلکه فرصتي است براي پس‌انداز و سرمايه‌گذاري، در حالي که کارگر ايراني با همان زحمت، تنها نيمي از هزينه يک وعده غذاي ساده را پوشش مي‌دهد. عمان، با سياست‌هاي حمايتي‌اش از نيروي کار مهاجر و بومي، اين سطح درآمد را به يک استاندارد تبديل کرده، جايي که افزايش سالانه 3 درصدي حقوق‌ها، تورم را مهار مي‌کند و اميد را زنده نگه مي‌دارد. در مقايسه، درآمد ماهانه کارگر ايراني تنها 2.4 درصد از عمان را تشکيل مي‌دهد.

قزاقستان، غول استپي آسياي مرکزي، با حقوق متوسط ماهانه 448,620 تنگه - حدود 941 دلار - داستاني از پيشرفت روايت مي‌کند. ساعتي، اين به 5.88 دلار مي‌رسد؛ بيش از 9 برابر ايران. کارگراني در آستانه يا آلماتي، با اين پول، نه تنها زندگي مدرني دارند - از آپارتمان‌هاي شهري تا سفرهاي داخلي - بلکه از مزايايي چون آموزش رايگان و مراقبت‌هاي بهداشتي بهره مي‌برند. اين کشور، با اقتصاد متنوع نفت، معدن و کشاورزي، حقوق‌ها را با رشد GDP همگام کرده، و نشان مي‌دهد چگونه سياست‌هاي اصلاحي مي‌تواند طبقه کارگر را از حاشيه به مرکز ببرد، در مقابل ايران که تورم مزمن، دستمزدها را تحليل برده. درآمد ماهانه ايراني، تنها 12 درصد از قزاقستان است.

و سرانجام، ترکيه را به اين موازنه اضافه کنيم؛ همسايگي که با ايران مرزهاي طولاني دارد و اقتصادش ترکيبي از صنعت و گردشگري است. حقوق متوسط ماهانه کارگران 35,000 لير - حدود 909 دلار - است، که ساعتي به 5.68 دلار مي‌رسد؛ بيش از 8.6 برابر ايران. در استانبول شلوغ، کارگري با اين درآمد مي‌تواند در محله‌اي متوسط زندگي کند، به رستوران برود و حتي پس‌انداز کند، هرچند تورم بالا چالش‌هايي ايجاد کرده است. در مقايسه، درآمد ماهانه کارگر ايراني حدود 12.2 درصد از ترکيه است.

در آمريکا، حداقل حقوق فدرال ساعتي 7.25 دلار است، اما در بسياري از ايالت‌ها تا 20 دلار (مانند کاليفرنيا براي فست‌فود) پيش مي‌رود و ميانگين ساعتي کارگران ساده مي‌تواند تا 15-36 دلار برسد - بيش از 54 برابر ايران. اين سطح، نه تنها رفاه فوري فراهم مي‌کند، بلکه پايه‌اي براي رشد اجتماعي است.

نتيجه مقايسه

درآمد ساعتي کارگران - از 0.66 دلار در ايران تا 36 دلار در آمريکا - نه تنها بر کيفيت زندگي، بلکه بر اميد به آينده تأثير مي‌گذارد.

در حالي که عمان و قزاقستان با منابع طبيعي‌شان شکوفا شده‌اند، و ترکيه با وجود مشکلاتي اما با چابکي اقتصادي پيش مي‌رود، ايران در اين ميان، نياز به بازنگري عميق دارد: افزايش حقوق‌ها، مهار تورم و سرمايه‌گذاري بر مهارت‌ها، تا کارگرانش نه تنها زنده بمانند، بلکه زندگي کنند. اين داستان، پايان ندارد؛ اما آغازش، با آگاهي از اين نابرابري‌ها ممکن است.