جزئيات پيشنهادات ارمنستان براي بازگشايي مسيرها با جمهوري آذربايجان

به گزارش تسنيم، نيکول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان، امروز در مقاله‌اي در «آرمن‌پرس» به موضوع بازگشايي انسداد در منطقه قفقاز جنوبي پرداخته و تأکيد کرد که موضوع ارتباطات منطقه‌اي اغلب توسط جمهوري آذربايجان مطرح مي‌شود.

پاشينيان پيشنهادات طرف ارمني را که باکو تاکنون نپذيرفته است، بيان کرد. با اين حال، به گفته نخست‌وزير ارمنستان، طرف ارمني به انعطاف‌پذيري خود ادامه مي‌دهد و پيشنهادات جديدي روي ميز مذاکره قرار دارد.

متن کامل مقاله پاشينيان به شرح زير است:

مسئله ارتباطات منطقه‌اي، موضوعي است که جمهوري آذربايجان بيش از همه بر آن مانور مي‌دهد يا آن را تشديد مي‌کند. جمهوري آذربايجان مي‌گويد که ارمنستان به تعهدات خود عمل نمي‌کند و به اين واقعيت آشکار اشاره مي‌کند که مسيرهاي ارتباطي بين ارمنستان و جمهوري آذربايجان بسته هستند.

نخست بايد تأکيد کرد که ارمنستان هيچ تعهد يک‌جانبه‌اي ندارد. هر دو طرف متعهد شده‌اند که تمامي مسيرهاي ارتباطي حمل‌ونقل و اقتصادي را براي يکديگر باز کنند. امروز هيچ يک از مسيرهاي ارتباطي حمل‌ونقل يا اقتصادي جمهوري آذربايجان براي ارمنستان يا مسيرهايي که از ارمنستان مي‌گذرند، باز نيست؛ نه جاده، نه راه‌آهن، نه خط لوله، نه خط انتقال برق و نه کابل.

دولت ارمنستان در سال 2022 پيش‌نويس طرحي را براي ايجاد سه گذرگاه مرزي بين ارمنستان و جمهوري آذربايجان ارائه کرده بود که به موجب آن، امکان ورود کاميون‌ها و خودروهاي سواري آذربايجان به خاک جمهوري ارمنستان و تردد به سمت نخجوان و ترکيه فراهم مي‌شد.

اين طرح‌ها صرفاً به دليل موضع منفي جمهوري آذربايجان به تصويب نرسيده‌اند و دولت جمهوري ارمنستان مي‌تواند طي يک تا دو هفته آن‌ها را تصويب کند. البته، زيرساخت‌هاي لازم براي ورود به نخجوان وجود ندارد و بايد ساخته شود، اما اين کار نيز مي‌تواند نسبتاً سريع انجام شود.

اما در حال حاضر، از نظر آمادگي زيرساخت‌هاي فيزيکي، به عنوان مثال، کاميون‌ها مي‌توانند از طريق گذرگاه کورنيدزور در مسير لاچين-کورنيدزور وارد خاک جمهوري ارمنستان شوند، از جاده‌هاي ما به سمت مرز ارمنستان-ترکيه حرکت کنند و از طريق گذرگاه مارگارا وارد ترکيه شوند. همين امر در جهت مخالف نيز صادق است. زيرساخت فيزيکي لازم براي چنين حمل‌ونقل ترانزيتي در حال حاضر آماده است و فقط يک تصميم حقوقي باقي مانده است. ما آماده‌ايم چنين تصميمي را اتخاذ کنيم، اگر جمهوري آذربايجان و ترکيه علاقه‌مند باشند.

ما امنيت حمل‌ونقل محموله‌ها را تضمين خواهيم کرد، اما اگر براي رانندگان و کاميون‌هاي آذربايجاني مشکل رواني وجود داشته باشد، اين حمل‌ونقل مي‌تواند توسط کاميون‌هاي ترکيه‌اي سازماندهي شود که همواره در جاده‌هاي ارمنستان تردد داشته‌اند و امروز نيز فعالانه تردد مي‌کنند. کاميون‌هاي ساير کشورها نيز مي‌توانند اين کار را انجام دهند.

اما مي‌خواهم بار ديگر به طور رسمي تأکيد کنم که ارمنستان هرگز، چه به صورت کتبي و چه شفاهي، هيچ تعهدي را نپذيرفته، موافقت نکرده و حتي اشاره‌اي نکرده که تأمين امنيت در قلمرو خود، از جمله حمل‌ونقل مسافر يا بار بين‌المللي يا آذربايجاني، بايد يا مي‌تواند به کشور ديگري واگذار شود. چنين چيزي رخ نداده و به سادگي وجود ندارد. برعکس، ارمنستان متعهد شده که امنيت گذر را تضمين کند و ما آماده انجام اين کار هستيم.

ارمنستان هرگز، چه به صورت کتبي و چه شفاهي، هيچ تعهدي را نپذيرفته، موافقت نکرده و حتي اشاره‌اي نکرده است که مي‌تواند با هرگونه محدوديتي در حاکميت، صلاحيت يا تماميت ارضي خود، از جمله در مورد ارتباطات از غرب جمهوري آذربايجان از طريق قلمرو جمهوري ارمنستان به جمهوري خودمختار نخجوان موافقت کند.

ارتباط جمهوري خودمختار نخجوان از طريق قلمرو جمهوري ارمنستان با غرب جمهوري آذربايجان، زيرمجموعه‌اي از موضوع کلي ارتباطات منطقه‌اي است و در اين مورد نيز ارمنستان هرگز مانعي ايجاد نکرده است.

علاوه بر اين، ما در اين مورد نيز حداکثر خلاقيت و انعطاف‌پذيري را به خرج داده‌ايم و همچنان به اين رويکرد ادامه مي‌دهيم. در سال 2022، با توجه به نگراني‌هاي جمهوري آذربايجان، پيشنهاد داديم که بر اساس اصل عمل متقابل، عملکرد اوليه کنترل گذرنامه و گمرک و ساير کنترل‌هاي مربوط به کالاها در هنگام عبور از مرز، به يک سازمان بين‌المللي متخصص واگذار شود. جمهوري آذربايجان با اين پيشنهاد موافقت نکرد.

اکنون نيز، با توجه به ادعاي جمهوري آذربايجان مبني بر اينکه شهروندان اين کشور به دليل مناقشه طولاني‌مدت از انجام کنترل‌هاي مرزي و گمرکي جمهوري ارمنستان اجتناب خواهند کرد، پيشنهاد کرده‌ايم که در اين مرحله، بازگشايي ارتباطات در مسيرهاي زنگلان-مغري-اردوباد و بالعکس، و همچنين يراسخ-اردوباد-مغري و بالعکس، با حمل‌ونقل بار ريلي آغاز شود.

علاوه بر اين، ما به صورت کتبي گزينه‌اي را پيشنهاد کرده‌ايم که به حاکميت، صلاحيت و تماميت ارضي هيچ‌يک از طرفين خدشه‌اي وارد نمي‌کند. اگر دغدغه باکو تأمين حمل‌ونقل مطمئن بار به نخجوان و بالعکس است، اين مسئله حل شده است.

تنها چيزي که باقي مي‌ماند اين است که جمهوري آذربايجان بگويد: بله. مدتي نيز طول خواهد کشيد تا راه‌آهن نرنادزور-کارچوان در خاک جمهوري ارمنستان ساخته شود. در بخش يراسخ-مرز نخجوان نيز بايد يک قطعه کوتاه راه‌آهن ساخته شود، اما اين براي ارتباط ريلي ارمنستان، آذربايجان و ترکيه ضروري است و اين کار نيز مي‌تواند به سرعت انجام شود.

بر اساس همين اصل، ما آماده ارائه ترانزيت خطوط لوله، خطوط انتقال برق و کابل‌ها از جمهوري آذربايجان به نخجوان هستيم. مشخص نيست که چرا اين پيشنهادات از سوي جمهوري آذربايجان رد مي‌شوند. اميدوارم که اين کار براي ايجاد بهانه‌اي ساختگي براي تشديد تنش نباشد.

جمهوري آذربايجان همچنين اعلام مي‌کند که اگر ارمنستان مسيري به نخجوان ارائه ندهد، آن‌ها ارتباط غرب جمهوري آذربايجان و نخجوان را از طريق خاک جمهوري اسلامي ايران تضمين خواهند کرد. خداي ناکرده، ما مخالفتي نداريم، اين مسئله مربوط به روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان و تصميم آن‌هاست.

اما براي شفافيت بيشتر، ما تأکيد مي‌کنيم که جمهوري ارمنستان آماده است تا گذر از غرب جمهوري آذربايجان به جمهوري خودمختار نخجوان را با همان شرايط حقوقي که ايران پيشنهاد مي‌کند، فراهم کند.

جمهوري آذربايجان در پاسخ به اين مي‌گويد که گذر بايد بدون مانع باشد. يعني آيا گذر از طريق ايران با مانع همراه است؟ مگر نه اينکه ما مي‌گوييم آماده‌ايم همان گذر را با همان شرايط حقوقي فراهم کنيم؟

بر اساس اصل عمل متقابل، ما آماده‌ايم تا برخي ساده‌سازي‌ها در رويه‌هاي گذر و همچنين پياده‌سازي مکانيزم‌هاي خودکار را انجام دهيم. پس چرا جمهوري آذربايجان اين پيشنهادات سازنده ما را رد مي‌کند؟

اعتقاد راسخ من اين است که بازگشايي تمامي مسيرهاي ارتباطي اقتصادي و حمل‌ونقل منطقه‌اي، از جمله از غرب جمهوري آذربايجان از طريق خاک جمهوري ارمنستان به جمهوري خودمختار نخجوان و بالعکس، و از مغري جمهوري ارمنستان تا يراسخ از طريق خاک جمهوري آذربايجان (جمهوري خودمختار نخجوان) و بالعکس، به طور کامل آماده شده و براي اجراي آن تنها به موافقت جمهوري آذربايجان نياز است.»