تحليل مورخ نظامي انگليسي از ليست خريدهاي نظامي ايران

به گزارش عصرايران، دکتر «جک واتلينگ»، مورخ نظامي و پژوهشگر ارشد انديشکده انگليسي «موسسه خدمات متحد سلطنتي» در گفتگو با وبگاه «نشنال» گفت ايران اميدوار است به سرعت با سلاح‌هاي پيشرفته خود را مجهز کند و در حال تهيه فهرستي از تجهيزاتي است که تنها با نقض رژيم تحريم‌هاي تازه احيا شده سازمان ملل متحد، مي‌توانند به اين کشور منتقل شوند.

وي گفت ايران از خريد جنگنده‌هاي پيشرفته سوخو- 35 و سيستم‌هاي دفاع هوايي پيشرفته و همچنين فناوري هاي روسي براي افزايش قابل توجه دقت موشک‌هاي بالستيک خود سود خواهد برد.

جنگ اخير 12 روزه و ضربات متحمل شده ايران در طي آن جنگ، اين سوال را مطرح مي‌کند که رهبران تهران چگونه به فشارها براي تقويت تسليحاتي اين کشور پاسخ خواهند داد.

هرگونه معامله‌اي در مورد فروش سلاح به ايران، نقض تحريم تسليحاتي سازمان ملل است که پس از فعال شدن تحريم‌هاي «اسنپ‌بک» توسط بريتانيا، آلمان و فرانسه در پايان ماه سپتامبر به دليل ادامه برنامه هسته‌اي ايران، دوباره برقرار شد. قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد به طور خاص فروش يا انتقال جت‌هاي جنگنده و موشک‌هاي دفاع هوايي را تحت رژيم تحريم‌ها ممنوع مي‌کند.

تحريم‌هايي که در چارچوب توافق هسته‌اي (برجام ) در سال 2015 لغو شده بودند، امسال دوباره اعمال شدند، زماني که مذاکرات در مورد برنامه هسته‌اي با وقوع جنگ به شکست انجاميد و طرف‌هاي اروپايي توافق هسته‌اي، تحريم‌ها، از جمله تحريم تسليحاتي و محدوديت‌هاي برنامه موشک‌هاي بالستيک ايران را دوباره برقرار کردند.

ديپلمات‌هاي روسي و چيني مشروعيت اسنپ‌بک را زير سوال قرار داده و گفته اند خود را ملزم به رعايت اين «تحريم هاي منقضي شده» نمي دانند، و اين امر سوالاتي را در مورد اينکه آيا اين تحريم‌ها قدرت جهاني خواهند داشت يا خير، ايجاد کرده است.

جنگنده نسل 4.5

مهم‌ترين برنامه ايران خريد جنگنده‌هاي نسل 4.5 سوخو - 35 خواهد بود که قابليت‌هاي مشابهي با جنگنده هاي غربي «يوروفايتر تايفون» و «رافال» ساخت فرانسه دارند.

دنبال کردن مذاکرات ايران و روسيه براي خريد اين هواپيما، به اولويتي براي جامعه اطلاعاتي غرب تبديل شده است.

دکتر واتلينگ، مورخ نظامي بريتانيايي، گفت که تصور مي‌شود «اين مذاکرات اکنون با شدت بيشتري» در داخل ايران دنبال مي‌شود.

وي افزود: سوخو -35 داراي يک سيستم راداري «بالغ و موثر» است، به اين معني که مي‌تواند اشياء را شناسايي و رديابي کند و چندين درگيري را مديريت کند.

اين جنگنده که به موشک هوا به هواي R37M مجهز است، هواپيماهاي اسرائيلي را از فاصله دور به طور قابل توجهي تهديد خواهد کرد. نيروي هوايي روسيه از اين موشک براي سرنگوني يک هواپيماي جنگي اوکرايني از فاصله 177 کيلومتري استفاده کرده است.

پهپادهاي اسرائيلي که در جنگ اخير خسارات قابل توجهي به ايران وارد کردند، براي سوخو-35 ها بسيار بسيار آسان خواهد بود.»

اما تهديد بزرگتر براي نيروي هوايي اسرائيل، جنگنده‌هايي خواهد بود که در شرق ايران به پرواز در مي‌آيند و توانايي رديابي هواپيماها و درگيري با آنها را در فاصله‌اي ايمن دارند. آنها همچنين تهديدي براي تانکرهاي سوخت رسان اسرائيل خواهند بود که در ماه ژوئن نزديک به حريم هوايي ايران پرواز کردند تا جت‌هايشان بتوانند سوخت‌گيري کنند و پروازهاي طولاني‌تري داشته باشند.

دکتر واتلينگ گفت، سوخو-35 «لايه‌اي به تصوير دفاع هوايي ايران اضافه مي‌کند که در واقع بسيار قابل توجه است.»

اما با توجه به اينکه ايران براي دهه‌ها نيروي هوايي مدرني نداشته است، حداقل 2 سال طول مي‌کشد تا خلبانان - که احتمالا بخش زيادي از دوره آموزش خود را در روسيه خواهند گذراند - را آموزش دهد و حدود 6سال طول مي‌کشد تا به يک تهديد جدي در منطقه تبديل شود.

تغيير نسل

ايران مي‌تواند از چندين طريق به نفع قابل توجهي از اتمام جنگ اوکراين دست يابد، به خصوص اگر توافق صلح حاصل شود.

صنعت دفاعي روسيه توليد موشک‌هاي زمين به هوا (SAM) را افزايش داده است و اگر درگيري پايان يابد، مازاد آن باقي خواهد ماند.

دکتر واتلينگ گفت: «آنها در مقايسه با نيازهاي داخلي خود، با مازاد توليد مواجه خواهند شد. روس‌ها مي‌خواهند صادرات کنند زيرا مشاغل آنها مي‌خواهند سرمايه‌گذاري‌هاي خود را بازيابي کنند.»

اما پيشرفت‌هايي که روسيه به دليل جنگ به دست آورده است، براي نيروهاي ايران سودمندتر است.

دکتر واتلينگ که هر 2 ماه يکبار به اوکراين سفر مي‌کند، گفت: «دفاع هوايي روسيه اکنون در برابر بسياري از سيستم‌هاي غربي آزمايش شده است و بنابراين عملکرد نرم‌افزاري و راداري آن به طور قابل توجهي بهبود يافته است، به طوري که روس‌ها به ميزان رهگيري بالايي در برابر ATACMS [سيستم‌هاي موشکي تاکتيکي ارتش]، GMLRS [سيستم‌هاي راکتي هدايت‌شونده چندگانه] و موشک‌هاي ضد تشعشع HARM دست يافته‌اند.»

وي افزود:» بنابراين اين سيستم هاي روسيه اکنون بسيار توانمندتر از گذشته هستند زيرا در 4 سال گذشته در برابر قابليت‌هاي غربي آزمايش ميداني شده‌اند.»

اما اگر کرملين اجازه انتقال سيستم‌ دفاعي اس-400 بسيار پيشرفته خود را بدهد، «تغيير نسلي در توانايي» براي تهران حاصل خواهد شد. اس-400 که با سرعت 17 هزار کيلومتر در ساعت در فواصل تا 600 کيلومتر حرکت مي‌کند، تانکرهاي اسرائيلي و همچنين هواپيماهاي جنگي آن را تهديد مي‌کند، به استثناي احتمالي هواپيماي رادارگريز اف-35.

اما اس-400 ها همچنين ارزان نيستند، و هزينه صادرات يک باتري به همراه موشک‌هاي ذخيره آن حدود يک ميليارد دلار است. ايراني‌ها ممکن است هنوز به دنبال خريد سيستم مشابه HQ9 ساخت چين باشند.

دفاع ضدهوايي ايران همچنين مي‌تواند از سيستم‌هاي ارزان‌تر آزمايش‌شده در نبرد، مانند موشک‌هاي کوتاه‌برد Buk-M3 که موشک‌هايشان با سرعت 5600 کيلومتر در ساعت حرکت مي‌کنند و قادر به شناسايي اهداف در فاصله 140 کيلومتري هستند، بهره‌مند شود.

با اين حال، دکتر واتلينگ استدلال کرد که با توجه به احتمال درگيري با ناتو، روسيه اس-400ها را «کاملا حياتي» مي‌داند، اما ممکن است متقاعد شود که صادرات آنها مي‌تواند منجر به تداوم «رابطه خوب آنها با ايراني‌ها» باشد.

خطر فناوري موشکي

بزرگترين نگراني اسرائيل همچنان قابليت‌هاي بومي ايران، به ويژه زرادخانه موشک‌هاي بالستيک آن است. با ذخاير کافي، موشک‌هاي ايراني مي‌توانند به طور بالقوه گنبد آهنين و ساير دفاع‌هاي هوايي آن را تحت الشعاع قرار دهند.

در حالي که نيروي هوايي اسرائيل مدعي است توانسته در جنگ اخير 12 روزه، سيستم‌هاي موشکي متعدد ايران را نابود کند، اما ايران در جريان جنگ ماه ژوئن بيش از 550 موشک بالستيک و هزار پهپاد انتحاري به سمت اسرائيل شليک کرد که به اهداف مختلفي در عمق اسرائيل اصابت کردند.

البته بسياري از اين پرتابه ها رهگيري يا سرنگون شدند يا نتوانستند به اهداف خود برسند. با اين حال، روسيه همچنين از جنگ اوکراين آموخته است که چگونه از موشک‌هاي دفاعي «پاتريوت» که توسط ايالات متحده ارائه مي‌شوند، فرار کند. گفته مي‌شود که ميزان موفقيت پاتريوت در برخي موارد از حدود 70 درصد به زير 20 درصد کاهش يافته است.

دکتر واتلينگ گفت: «فناوري‌هايي وجود دارد که روس‌ها مي‌توانند منتقل کنند و تفاوت بسيار قابل توجهي ايجاد کنند، هم از نظر توانايي موشک‌هاي ايراني براي فرار از قابليت‌هايي مانند پاتريوت و هم از نظر دقت.»

کشورهاي غربي منتظرند ببينند که آيا سطح همکاري بين روس‌ها و ايراني‌ها در توليد و طراحي موشک‌هايي مانند «خرمشهر» که پتانسيل هسته‌اي دارد يا فتاح-1 مافوق صوت، افزايش مي‌يابد يا خير.

وي افزود: «ممکن است پيشرفتي در توانايي ايران که روس‌ها ارائه مي‌دهند، وجود داشته باشد. ما هنوز آن را نديده‌ايم.»

هزاران پهپاد

وقتي روسيه در اواخر سال 2022 در جريان جنگ اوکراين براي پيشرفت تقلا مي‌کرد، براي دريافت کمک به ايران رفت و 6 هزار پهپاد تهاجمي انتحاري شاهد-136 به قيمت هر کدام 193 هزار دلار دريافت کرد.

اما مهم‌تر از آن، تهران همچنين انتقال گسترده فناوري را انجام داد و به کرملين اجازه داد کارخانه‌اي بسازد که ماهانه 5 هزار پهپاد توليد مي‌کند. اين پهپادها به روسيه توانايي تخريب زيرساخت‌هاي برق اوکراين را مي‌دهد.

باز هم، روس‌ها از طريق تجربه ياد گرفته‌اند که چگونه ماموريت‌ها و مسيرها را با بيشترين تاثير برنامه‌ريزي کنند و در عين حال پهپادها را در تعداد زياد توليد کنند.

دکتر واتلينگ گفت: «اگر شاهد گسترش فعاليت‌هاي صنعتي روسيه در ايران و همکاري در مواردي مانند واحدهاي هدايت باشيم، اين نشانه‌اي از بهبود عملکرد پهپادهاي ايران خواهد بود.»

پيش از عمليات اسرائيل در جنوب لبنان، هميشه فرض بر اين بود که ذخاير عظيم موشک‌هاي حزب‌الله - که حدود 150 هزار فروند تخمين زده مي‌شود - مانع چنين حمله‌اي خواهد شد.

اما اينطور نبود، اما ايران اکنون مي‌تواند تاکتيک‌هاي جديدي را براي اين گروه اتخاذ کند يا فناوري بهتري را که ممکن است از روسيه دريافت کند، در اختيار آن قرار دهد.

اين کارشناس نظامي گفت، در نهايت، ايران که با توقف برنامه هسته‌اي خود موافقت نکرده است، مي‌تواند از سال‌هاي آينده براي مسلح شدن مجدد و تبديل شدن به يک تهديد منطقه‌اي قابل توجه استفاده کند.