بزرگ‌ترين متهمان بروز سرطان‌ در ايران

بروز سرطان به دليل پير شدن جوامع و نيز تغييرات سبک زندگي در اکثر کشورهاي دنيا ازجمله ايران در حال افزايش است و کارشناسان مي‌گويند اين آمار در کشور به زودي به 160 هزار مورد در سال مي‌رسد. بر اساس مطالعه انستيتو کَنسر ايران، سالانه حدود 34 درصد از سرطان‌ها شامل تقريبا 40 هزار بيمار قابل پيشگيري است. به شرط آن که عوامل خطر را بشناسيم و از آنها دوري کنيم.

بزرگ‌ترين متهمان بروز سرطان‌ در ايران

طبق مطالعات انجام‌شده در کشور، سيگار بيشترين سهم بروز سرطان در کشور را دارد. همچنين با افزايش رواج مصرف قليان و سيگار در بين زنان جوان در يک دهه اخير، نگراني مهمي نسبت به افزايش بار ناشي از سرطان در زن‌ها وجود دارد. غير از سيگار، ماده مخدر ترياک مصرف بالايي در کشور دارد که به گفته متخصصان، اين مخدر، يکي از ريسک‌فاکتورهاي ابتلا به سرطان‌هاي دستگاه گوارش است.

نتايج يک طرح تحقيقاتي تازه در دانشگاه علوم پزشکي تهران نشان مي‌دهد مصرف ترياک به عنوان سومين عامل ابتلا به سرطان در ايران، ارتباط تنگاتنگي با بروز سرطان‌هاي دستگاه گوارش شناخته شده است. گزارش‌ها حاکي است حداقل 10 درصد ايراني‌هاي بالاي 40 سال به صورت تفنني، تفريحي يا مستمر ترياک مصرف مي‌کنند. موضوعي که به تنهايي مي‌تواند آمار ابتلا به سرطان را در کشور افزايش دهد. در حال حاضر ترياک، پرمصرف‌ترين ماده مخدر در بين مصرف‌کنندگان در ايران است و بعد از آن شيشه و گل قرار دارند.

دکتر رضا ملک‌زاده، استاد ممتاز بيماري هاي گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکي تهران چندي پيش درباره ارتباط بيماري‌ها و مرگ‌ها با مصرف طولاني‌مدت ترياک گفت: «نتايج يک مطالعه داخلي نشان داده که مصرف مستمر ترياک، خطر مرگ بر اثر بيماري‌هاي قلبي و عروقي، سرطان‌ها و بيماري‌هاي تنفسي را تا 86 درصد افزايش مي‌دهد. همچنين بر اساس شواهد قوي علمي، مصرف ترياک مي‌تواند منجر به بروز 6 نوع سرطان شود.»

ارتباط مصرف ترياک با ابتلا به سرطان‌ها

شايد بپرسيد ترياک چطور و چرا منجر به بروز سرطان مي‌شود. واقعيت اين است که مواد مخدر از طريق اختلال در عملکرد سيستم ايمني و نيز نواحي عروقي، خطر بروز تومورها و زمينه ابتلا به سرطان را افزايش مي‌دهد و در ارگان‌هاي مختلف بدن تاثيرگذار است. به گفته پژوهشگران، ترياک از سيگار هم سرطان‌زاتر است. شانس سکته قلبي و مغزي در افرادي که ترياک را به مدت طولاني مصرف مي‌کنند، 2 برابر ديگران است . واقعيت ديگر اين است که مصرف ترياک در مرگ به علت سيروز کبدي تاثير ثابت‌شده‌اي دارد. موضوعي که خيلي از مردم نمي‌دانند و تنها با رفتارهاي هيجاني يا از سر کنجکاوي يا با اين توهم که ترياک نقش موثري در رفع افسردگي و بيماري‌هاي جسمي دارد، به سراغ آن مي‌روند.

دکتر ايرج خسرونيا، فوق تخصص بيماري‌هاي گوارش و کبد و رئيس جامعه متخصصين داخلي کشور هم در اين ارتباط مي‌گويد: «تحقيقاتي که به تازگي در ايران - به خصوص در شمال ايران - و دنيا انجام شده، نشان داده که ميزان ابتلا به سرطان در افرادي که ترياک مصرف مي‌کنند، خيلي بيشتر از ابتلاي افرادي است که اين ماده مخدر را مصرف نمي‌کنند.»

اين فوق تخصص بيماري‌هاي گوارش مي‌گويد: «متأسفانه تبليغات سوء باعث شده که خيلي‌ها باور داشته باشند اگر ترياک مصرف کنند، بيمار نمي‌شوند - موضوعي که در دوره پاندمي کرونا بسيار شايع شد - يا اينکه پير نمي‌شوند يا سرطان نمي‌گيرند. در حالي که واقعيت کاملاً برعکس است. ترکيبات موجود در ترياک بعد از ورود به دستگاه گوارش مي‌توانند باعث تحريک و آسيب جداره مري شده و زمينه‌ساز سرطان مري شوند. از طرف ديگر، دود ناشي از مصرف ترياک حاوي مواد سرطان‌زا است و مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان ريه و حنجره را به دنبال داشته باشد. همچنين مصرف ترياک، محيط معده را براي رشد و تکثير ميکروب هليکوباکتر پيلوري آماده مي‌کند؛ ميکروبي که نقش اثبات‌شده‌اي در بروز سرطان معده دارد.»

به خودتان تکاني دهيد

اضافه‌وزن، رژيم غذايي نامناسب و عدم فعاليت بدني ديگر عوامل خطري هستند که بعد از مصرف دخانيات باعث حدود 10 درصد از موارد بروز سرطان‌ها در ايران هستند. فست‌فودها حاوي سطوح بالايي از قند، نمک، کالري، چربي و حتي برخي از اجزاي سرطان‌زا مثل نيتريت‌ها و نيترات‌ها هستند که خطر بروز سرطان را افزايش مي‌دهند.

همچنين مصرف کمتر سبزيجات و ميوه‌جات، تغييرات سبک زندگي و کم‌تحرکي منجر به افزايش چشمگير شيوع چاقي و اضافه‌وزن در ايران شده است که يک عامل خطر مهم سرطان شناخته مي‌شود. چاقي به تنهايي با سرطان پستان و سرطان‌هاي مري، پانکراس، روده بزرگ، آندومتر و کليه‌ها مرتبط است. اين در حالي است که به گفته کارشناسان ايراني، بيش از 90 درصد ايراني‌ها تحرک ندارند و به نوع رژيم غذايي خود نيز اهميتي نمي‌دهند.

ويروس‌ها را دست‌کم نگيريد

محققان تاکيد دارند که در بروز و افزايش آمار سرطان‌ها نبايد از نقش عوامل عفوني نيز غافل شد. مطالعات مي‌گويند مسئول 15 درصد از موارد جديد سرطان در سراسر جهان، عوامل عفوني و ويروس‌ها هستند. ويروس‌هايي مثل هليکوباکترپيلوري که عامل سرطان معده شناخته مي‌شود، ويروس پاپيلوماي انساني (HPV) که عامل سرطان دهانه رحم و سرو گردن است و ويروس هپاتيت (به‌خصوص انواع B و C) که عامل ابتلا به سرطان کبد است.

نقش آلاينده‌ها در بروز سرطان‌ها

درضمن تاثير آلودگي هوا و آلاينده‌هاي صنعتي را نيز در بروز سرطان‌ها نبايد از ياد برد. آلودگي هوا و آلاينده‌هايي مثل ذرات ريز (PM2.5)، فلزات سنگين و ترکيبات شيميايي سرطان‌زا هستند. اين مواد با آسيب زدن به DNA و ايجاد التهاب مزمن زمينه بروز سرطان‌هايي مثل ريه (شايع‌ترين)، حلق و حنجره، مثانه و کبد و خون را فراهم مي‌کنند.