افشاي هزينه‌هاي مهاجرت غيرقانوني از ايران به کشورهاي مختلف

دنياي همه‌شان، در يک گروه تلگرامي خلاصه مي‌شود؛ دنيايي با بيش از 100 هزار عضو. درست مثل دنياي ما که کسي از سرنوشت مردگانش خبري ندارد، در دنياي آنها هم هيچ‌کس نيست که مهاجرت کرده باشد و از سرنوشتش خبري روشن در دست باشد.

چگونه «گيم» مي‌کنند

اينجا سرزمين «خودانداز» هاست. سرزميني که نه‌تنها از جمعيت آن کم نمي‌شود، بلکه يک بررسي چندروزه نشان مي‌دهد شهروندانش در حال زيادتر شدن هم هستند. ادمين‌ها در اين سرزمين، پادشاهي مي‌کنند. آنها واژه‌نامه مختص به خودشان را هم دارند.

براي ورود به خاک‌شان، بايد آن واژگان را بياموزي؛ واژگاني به ظاهر جذاب اما بسيار ترسناکي که پايان نامعلومي دارند. همه چيز از «گيم» شروع مي‌شود. گيم اينجا به معني «بازي» نيست، بلکه به اقدام غيرقانوني براي عبور از مرزها «گيم» مي‌گويند. انواع مختلفي هم دارد: «خودانداز، راه‌بلد، تاکسي، هوايي، تيکتي، کاميوني، پليسي و کشتي.»

هرکدام هم روش خاص خودش را دارد. مثلا «خودانداز» به گيمي مي‌گويند که بيشترين ميزان پياده‌روي را دارد. در سرزمين خوداندازها، براي اين گيم بايد افراد «نقشه‌خواني» و «مسيريابي» را از طريق لوکيشن و اپليکيشن‌هاي مختلف آموخته باشند. خودشان مي‌گويند متداول‌ترين و جامع‌ترين و کارآمدترينش «گوگل‌مپ» است. در گروه براي نشان دادن اهميت گوگل‌مپ، از پيشوند «آقا» برايش استفاده مي‌کنند.

اين البته تنها اقليمي نيست که مي‌خواهد انسان‌ها را کفتر کند و به همه جاي دنيا بپراند. يک گشت چنددقيقه‌اي در شبکه‌هاي اجتماعي، چندين و چند گروه‌ و کانال‌ «خودانداز» را نشان مي‌دهند که براي «گيم» کردن لحظه‌شماري مي‌کنند.

تجارتي پرسود و کم‌حاشيه

مديران گروه‌هاي خودانداز و همکاران‌شان در گوشه و کنار دنيا، تجارت پرسودي را براي خود دست و پا کرده‌اند. اگرچه برآورد درآمد شبکه‌هاي قاچاق انسان به دليل ماهيت غيرقانوني و پنهان آن چالش‌برانگيز است، اما سازمان ملل متحد، سازمان بين‌المللي کار (ILO) و ساير موسسات تحقيقاتي، تلاش کرده‌اند تا سود حاصل از قاچاق انسان را به‌طور تقريبي به دست بياورند.

طبق بررسي‌هاي سازمان بين‌المللي کار، قاچاق انسان سالانه حدود 150 ميليارد دلار سود غيرقانوني ايجاد مي‌کند. اين شبکه‌هاي قاچاق انسان، از مهاجران غيرقانوني سوءاستفاده‌هاي عجيبي همچون کار اجباري و بهره‌کشي جنسي نيز مي‌کنند. به‌طور جزئي‌تر در اين سود 150 ميليارد دلاري، کار اجباري سالانه تقريبا 51 ميليارد دلار و بهره‌کشي جنسي با بيشترين سهم حدود 99 ميليارد دلار در سال براي قاچاقچيان انسان درآمدزايي
دارد.

البته نه همه که بخشي از اين تجارت غيرقابل محاسبه، در ترکيه جريان دارد. برمبناي تقريب‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي سالانه حدود 46 ميليارد دلار درآمد قاچاق انسان از اروپا به دست مي‌آيد. با توجه به نقش مهم ترکيه، يک برآورد تقريبي سهم قاچاق از مسير ترکيه به اروپا بين 1 تا 5 درصد است. اين رقم در حدود 460 ميليون تا 2.3 ميليارد دلار در سال است.

آليس در سرزمين عجايب

دست بر قضا براي چند روزي، ميهمان سرزمين مجازي «خودانداز» ها مي‌شوم. در اينجا پادشاهي در دست فردي به نام «ساميار» است. او يکي از ادمين‌هاي گروه است که براي هر وضعيت مالي، يک بسته پيشنهادي دارد. ارزان‌ترين پيشنهادش «گيم خودانداز فول جنگل» و پرهزينه‌ترينش، «گيم هوايي» است. فول جنگل، از اسمش پيداست که بايد از کوه و جنگل بيشتر با پاي پياده حرکت کني.

هزينه‌اش براي هر نفر از ترکيه تا ايتاليا با هزينه‌هاي خورد و خوراک -که حدود 2 ماهي طول مي‌کشد- 3600 يورو (236 ميليون تومان) آب مي‌خورد. گيم هوايي هم که فرد با آيدي پاسپورت شباهتي يا چنجي از فرودگاه عبور مي‌کند، از 9 هزار يورو (585 ميليون تومان) تا 25 هزار دلار (1.5 ميليارد تومان) بسته به کشور متغير است.

در «گيم کشتي» هم افراد توسط قايق‌ها و لنج‌هاي 15 تا 20 متري از آب‌هاي آزاد ترکيه به يونان يا ايتاليا مي‌روند. در گروه مي‌گويند که اين مدل مهاجرت «بسيار گيم خطرناکي» است که جدا از احتمال غرق‌شدگي، «ديپورت به کشور مبدا» از عواقب آن است.

البته ادعا شده گروه مي‌تواند با تهيه مدارک پاسپورت و آيدي شباهتي، با کشتي کروز و توريستي و البته با حداقل 9 هزار و 500 يورو (617 ميليون تومان)، به قلب اروپا برسد.

از ترکيه به يونان با «گيم تاکسي» حداقل 3 هزار و 500 يورو (227 ميليون تومان) و «گيم کاميوني» حداقل 6 هزار و 500 يورو (422 ميليون تومان) و «گيم تيکتي» (قطار يا اتوبوس) تا ايتاليا 4500 يورو (292 ميليون تومان) براي افراد آب مي‌خورد.

اما به نظر جالب‌ترين گيم، «گيم پليسي» است. گيم پليسي بيشتر مختص به بلاروس به آلمان يا ترکيه به يونان است. براي اين گيم که با هماهنگي بخشي از سيستم پليس مرزي مقصد انجام مي‌شود، 6 هزار و 500 يورو بايد کنار گذاشت.

قانون در سرزمين بي‌قانوني

«ساميار»، امپراتور بازار سياه مهاجران غيرقانوني، تنها يک نام است؛ نامي به‌طور حتم مستعار. تاکنون هيچ‌کس صداي او را نشنيده و نمي‌داند که زن است يا مرد. اما چت‌هاي ردوبدل‌شده بين‌مان، احتمال اينکه او زن باشد را در ذهنم تقويت کرده است. من به‌عنوان يک مرد با او وارد گفت‌وگو شدم ولي او در پيام‌هاي شخصي‌اش از کلمه «عزيزم» برايم استفاده کرد. اين کلمه آن هم براي ادمين کانال مهاجرت غيرقانوني، کمي غيرعادي است. ساميار اين‌طور وانمود مي‌کند که به همه فوت و فن‌هاي مهاجرت غيرقانوني آشناست. کافي است به او بگوييد که کجاي اين دنياييد تا بگويد که چه کنيد. او در پاسخ به اکانتي که پرسيده «ما ازمير هستيم، تا استانبول چجوري بايد بياييم؟» گفته «يکي رو بفرستيد ترمينال بليت اتوبوس براتون بگيره. بعد با آژانس بريد ترمينال سوار شيد مستقيم استانبول پياده
شيد.»

براي اطمينان ساميار مي‌گويد که يک هفته پيش هم همين کار را کرده و مشکلي پيش نيامده ولي تاکيد کرده که «فقط حرکت 12 شب به بعد يا صبح زود» باشد. ساميار در پاسخ به فرد ديگري که پرسيده «گيم صددرصد و تضميني ترکيه به يونان چي پيشنهاد ميدي خودت، همون که بار اول رد شي و به مشکل نخوري؟»

نوشته: «تاکسي 5500 يورو.» مسير تردد را هم تا يونان برايش کامل نوشته است. در گروه کيس‌هاي عجيبي هم به چشم مي‌خورد. مثلا دختري 20 ساله که دانشجوي دندانپزشکي است و بالغ بر 40 واحد از درس‌هايش را هم پاس کرده، درباره مهاجرت غيرقانوني سوال مي‌کند. مردي هم مي‌گويد که از يک خانم آلماني يک دختر 36 ساله دارد و مي‌خواهد مهاجرت کند. سوالش اين است که با رسيدن به آلمان و اثبات اين موضوع مي‌تواند تابعيت بگيرد؟ حتي اگر فرض کنيم اين مرد در 18 سالگي صاحب فرزند شده باشد، الان دست‌کم 54 سال سن دارد.

7 درصد کميسيون!

در اين سيستم، همه‌چيز به «امانتدار مهاجرتي معتبر»! که در سرزمين خوداندازها به «صراف» مشهورند، ختم مي‌شود. در گروه بارها تاکيد شده که تمام خدمات بدون پيش پرداخت است و مبلغي که از سوي مهاجر يا امانت‌دار پرداخت مي‌شود، تا زمان رسيدن فرد به مقصد «بلاک» (مسدود) مي‌شود.

اين به اصطلاح صراف‌ها، «قاضي» بين طرفين قرارداد هستند و بابت امانتداري پول، بين 5 تا 7 درصد کل مبلغ را براي کميسيون خودشان برمي‌دارند و الباقي را به نام «زانيار» بلاک مي‌کنند. صراف‌ها به جاي رسيد دريافت پول، «کد يا نوشته واتساپي» به افراد مي‌دهند که تقريبا هيچ کدام‌شان، سندي براي زنده کردن پول نخواهد بود.

در گروه شماره تلفن همراه سه صراف مورد اعتماد مديران گروه، ذکر شده است. دو شماره با پيش شماره 90+ و متعلق به ترکيه است اما شماره تماس سوم، پيش شماره 0914 دارد که مربوط به استان‌هاي شمال غربي کشور است.

ادمين اين گروه تلگرامي مدعي است که اين صراف‌ها «قديمي» هستند و «گردش مالي چند هزار دلاري دارند و لنگ 2 يا 3 هزار يورو مشتري نيستند.» اگرچه به نظر مي‌رسد صراف‌ها هم بخشي از همين شبکه هستند و بهشان اعتمادي نيست اما اين صراف‌هاي قابل اعتماد! درآمد قابل توجهي در اين شبکه دارند. آنها تنها بابت بلاک پول يک مهاجر غيرقانوني به اروپا که به صورت هوايي 12 هزار يورو هزينه دارد، بيش از 56 ميليون تومان به جيب مي‌زنند.

براي خودانداز تکاور شويد

برخي قاچاقچيان براي انتقال مهاجر به کشورهاي اروپايي از «راه‌بلد» استفاده مي‌کنند اما در اين گروه راه‌بلدي جز يک مسير وجود ندارد. در يکي از آگهي‌هاي «فول جنگل» مربوط به خودانداز از ترکيه به ايتاليا، هزينه اينچنين محاسبه شده است: 500 يورو «هزينه نقاط و پشتيباني»، 250 يورو براي «آيدي کارت دومليتي»، 250 يورو براي «لوازم گيم» که با موبايل به 350 يورو افزايش مي‌يابد. در مجموع هزار تا 1100 يورو در ابتدا بايد هزينه شود. بعد از تهيه اين تجهيزات، مهاجر بايد خود را براي يک مسافرت زميني 40 تا 60 روزه در جنگل‌ و کوهستان آماده کند.

بارها در پيام‌ها تاکيد شده که «آمادگي جسماني کافي» داشته باشيد. در طول اين مسير، 2500 يورو هزينه بين راه از قبيل پانسيون، بليت اتوبوس، بليت قطار، تاکسي و خورد و خوراک مي‌شود. در مجموع فرد بايد 3600 يورو (تقريبا 250 ميليون تومان) براي اين مسير هزينه کند.

البته همه اين پول لازم نيست به ‌صورت نقد همراه مهاجر باشد. طبق گفته مديران گروه افراد مي‌توانند بخشي از پول را نزد صراف‌هاي مورد اعتمادشان بگذارند و درطول مسير هر زمان به پول نياز داشتند، برايشان پول واريز کنند. البته آن 500 يورو هزينه نقاط و پشتيباني، براي مديران گروه و فرد «زانيار» مسدود شده است.

طبق ادعاي مديران گروه، درصورت رسيدن مهاجر به مقصد، اين پول به حساب گروه آزاد مي‌شود. در گروه آگهي‌هاي فوري هم براي گيم فول جنگل به چشم مي‌خورد. نمونه‌اش را مديرگروه گذاشته و نوشته که يک تيم آماده متشکل از دونفر براي مهاجرت غيرقانوني از اين مسير ثبت‌نام کرده‌اند و تاکيد مي‌کند اگر کسي براي اين موضوع جدي است به او پيام دهد. البته تعداد اعضاي گروه نبايد بيشتر از چهار نفر شود، چون با افزايش تعداد، امکان مشکوک شدن به آنها بالا مي‌رود.

گيم بدون‌سوختن

برخي گيم‌ها هم «ضمانتي» گروه هستند، حتي هزينه تهيه مدارک هم برعهده گروه است، مثلا گيم از استانبول ترکيه به تريسيته ايتاليا. شرکت در اين گيم، 6 هزار و 500 يورو هزينه دارد که به‌محض رسيدن مهاجر به صربستان، کل پول آزاد مي‌شود.

براي رسيدن به ايتاليا، دو شب پياده‌روي يونان، يک شب پياده‌روي آلباني، يک شب پياده‌روي مونته‌نگرو، يک شب پياده‌روي بوسني و يک شب پياده‌روي کرواسي به درازا خواهد کشيد. درطول اين مسير، مهاجر بايد قايق هم سوار شود.

گويا در بخشي از اين مسير، راه‌بلد هم حضور دارد. نمونه بدون ضمانت همين مسير که به‌جاي پياده‌روي دوساعته در يونان، 6 شب پياده‌روي دارد، چهارهزار و 500 يورو مي‌شود.

ترکيه؛ سکوي پرتاب مهاجرت غيرقانوني

ترکيه بارانداز اصلي براي مهاجرت به اروپاست. مهاجران که عمدتا افغانستاني و کمي از آنها ايراني هستند، بايد به هر شکلي خودشان را به ترکيه برسانند. از اين رو بسياري از تحقيقات در زمينه قاچاق انسان معطوف به ترکيه شده است. براساس گزار شي که در چهارچوب شوراي اروپا و اتحاديه اروپا تهيه شده، داده‌هاي مهاجرت غيرقانوني تا سال 2020 نشان مي‌دهد درطول دوره 2014 تا 2020 استثمار جنسي رايج‌ترين نوع کشف‌شده از قاچاق انسان بوده است.

دومين نوع استثمار کار و سومين نوع آن تکدي‌گري اجباري بوده است. در اين مسير بهره‌کشي جنسي عمدتا زنان و دختران را به‌طور نامناسبي تحت‌تاثير قرار داده است. بين سال‌هاي مذکور، در ترکيه حداقل 800 زن و دختر مورد استثمار جنسي شناسايي شده‌اند. از اين تعداد 68 زن و دختر افغانستاني بوده‌اند.

البته از ايران نيز مسيري براي اروپا وجود دارد که آن هم به ترکيه متصل است. ساميار براي يکي از کساني که پيگير پرواز از ايران به اروپاست، مي‌نويسد: «مي‌گيم چه پروازي بگيريد براي ترانزيت سابيها [فرودگاه سابيها گوکچن در 32 کيلومتري جنوب شرقي مرکز استانبول]. از اونجا با مدارک اروپايي مي‌پرونيمتون.» براي کساني که پاسپورت ندارند، هزينه پاسپورت و پرواز از ايران به ترکيه به‌صورت هوايي، پنج‌هزار و 700 دلار (342 ميليون تومان) مي‌شود.

گيم ايران به ترکيه اما راه‌هاي زميني هم دارد که هزينه حداقلي آن سه‌هزار و 500 دلار (210 ميليون تومان) مي‌شود. گيم ايران به ترکيه از مرز بازرگان با کاميون و بدون پياده‌روي چهارهزار و 500 دلار (270 ميليون تومان)، از کوه با حداقل سه‌ساعت پياده‌روي 3 سه‌زار و 700 دلار (22 ميليون تومان)، از گمرک براي کساني که پاسپورت دارند ولي ممنوع‌الخروج هستند سه‌هزار و 500 دلار است. مسير گمرک از ايران به استانبول براي کساني که پاسپورت ندارند، پنج‌هزار دلار دارد.

روياي آمريکايي

آمريکا طولاني‌ترين مقصدي است که برخي مهاجران هنوز به آن چشم دوخته‌اند. رسيدن به آمريکا دو گيم زميني و هوايي دارد؛ در زميني ابتدا مهاجر هوايي و با ويزا به برزيل و نيکاراگوئه مي‌رود. در گام بعدي با کمک راه‌بلد به‌سمت گواتمالا، هندوراس و مکزيک مي‌رود تا درنهايت به مرز آمريکا برسد.

اين پروسه که ادعا شده 25 روز زمان مي‌برد، براي ايراني‌ها 18 هزار دلار (يک‌ميليارد و 80 ميليون تومان) و براي افغان‌ها 23 هزار دلار (يک‌ميليارد و 380 ميليون تومان) هزينه دارد. تسويه اين مبلغ هم در دومرحله انجام مي‌گيرد: «1- پس از ويزاهاي برزيل و نيکاراگوئه و 2- پس از رسيدن زميني به آمريکا.» گيم هوايي هم که لازمه آن حتما پاسپورت ايراني است با هزينه 25 هزار دلاري (دوميليارد و 100 ميليون تومان) و با تعويض سه هواپيما صورت مي‌گيرد.

در اين گيم، دو پرواز اول با پاس خود فرد است. در پرواز سوم در سالن ترانزيت هواپيما عوض مي‌شود و مهاجر با مدارک جديدي که در اختيارش قرار مي‌گيرد به‌سمت خرطومي هواپيماي آمريکا مي‌رود. در گروه توضيح داده شده که «افراد اصلا از چک پليس با پاس و مدارک رد نمي‌شوند.» اينکه اين گروه مي‌توانند پاسپورت ديگري را در اختيار افراد بگذارند و بدون چک پليس، سوار هواپيما شوند، نشان مي‌دهد با شبکه‌اي بين‌المللي در قاچاق انسان روبه‌رو هستيم.

براي ساير مقاصد اروپايي هم وضع همين‌گونه است. براي آنها در ايران پاسپورت مي‌زنند و تحويل مي‌دهند. فرد در تاريخي که اعلام مي‌شود بليت هواپيما به مقصد فرودگاه سابيها گوکچن ترکيه مي‌گيرد. در سالن ترانزيت فرودگاه، مسافر پس از نشستن هواپيما ورود نمي‌زند؛ مسافر «در سالن ترانزيت به رابط ما وصل شده و بعد به تشخيص آفيسر هماهنگ شده در فرودگاه در زمان مقرر به‌سمت هواپيما رفته و با هماهنگي سوار مي‌شود.»

در اين گيم هوايي رسيدن به اسپانيا، ايتاليا، اتريش 12 هزار يورو (780 ميليون تومان)، آلمان 13 هزار يورو (845 ميليون تومان) و انگليس 17 هزار پوند (يک ميليارد و 309 ميليون تومان) هزينه دارد. براي آلمان گيم‌هاي ديگري هم هست، مثلا کشتي کروز تا ايتاليا و بعد با قطار تا آلمان، 9 هزار و 500 يورو، با کشتي وي‌آي‌پي، هشت‌هزار و 500 يورو و با تاکسي هشت‌هزار يورو هزينه دارد.

فعاليت شبکه‌هاي قاچاق انسان به‌اندازه‌اي جدي شده که چندماه پيش پليس آلمان با همکاري ماموران پليس فرانسه و بلژيک، در يک عمليات گسترده عليه افراد مظنون به عضويت در يک باند قاچاق انسان، چندين ساختمان را در چهار ايالت آلمان بازرسي کردند. بااين‌حال اگر ادعاي اين شبکه قاچاق انسان درست باشد، يعني پليس آلمان در ماموريت خود ناموفق بوده است.

ادامه دارد