افزايش افسردگي، آلزايمر و زوال عقل در سالمندان

ازدواج نکردن، تنهايي، دوري از خانواده، بي‌توجهي فرزندان به والدين سالمند، کمبود محبت، حضور در خانه سالمندان، زندگي در شرايط سخت و دوري از فرزندان همه اين عوامل به گفته کارشناسان و روانشناسان موجب افسردگي و حتي زوال عقل در بين سالمندان مي‌شود؛ بنابراين با توجه به اينکه براساس بررسي‌هاي انجام شده در سال‌هاي آينده افزايش تعداد سالمندان دور از انتظار نيست و در سال 1415 که بيش از 10 ميليون و 400 هزار سالمند به جمعيت سالمند کشور افزوده مي‌شود به طوري که حتي جامعه 65 سال و بيشتر به حدود پنج ميليون و 500 هزار نفر مي‌رسد، بايد موضوع گرفتاري در زمان بيماري و تنهايي آنها از سوي خانواده‌ها بيشتر مورد توجه قرار گيرد.

افسردگي، از دست دادن حافظه، آلزايمر و در نهايت زوال عقل از مهمترين بيماري‌هاي شايع در ميان سالمندان به شمار مي‌رود طبق گفته بسياري از پزشکان اغلب اين نوع بيماري‌ها قابل درمان است و مي‌توان با پيشگيري از بروز شرايط سخت براي سالمندان جلوگيري کرد. بسياري از سالمندان در دوران تنهايي با افسردگي دست و پنجه نرم مي‌کنند و حتي ممکن است پس از شنيدن اين واژه از سوي اطرافيان و خانواده با واکنش منفي و حتي نپذيرفتن آن مواجه شوند.

بهتر است با صحبت کردن و ديدار با سالمندان موضوع افسردگي براي آنها بيان شود تا به مرور زمان همه علائم و نشانه‌هاي افسردگي در اين گروهها شناسايي شده و انزواي اجتماعي اين سالمندان از بين رود. اگرچه لازم است که حس خجالت‌زدگي براي بروز علائم افسردگي در اين افراد نيز مورد بررسي قرار گيرد زيرا فقط سالمندان به اين گونه بيماري‌ها مبتلا نمي‌شوند و بايد باور داشته باشند که افسردگي در جوانان هم بروز مي‌کند.

از آنجا که افسردگي در نهايت باعث بيماري‌هاي بيشتري همچون از دست دادن حافظه،‌ پارکينسون، آلزايمر و زوال عقل در جامعه سالمندان مي‌شود، بايد در پيشگيري از اين بيماري در زماني که امکان مقابله با آن وجود دارد از سوي خانواده‌ها و با همکاري پزشکان، ‌روانشناسان و روانپزشکان انجام شود. با توجه به اينکه علائم زوال عقل شامل از دست دادن حافظه، سرعت تفکر، تيزبيني و سرعت ذهني،‌ زبان، مانند استفاده نادرست از کلمات، يا مشکل در صحبت کردن،‌ درک، تصميم‌گيري،‌ حالت،‌ تحرک و مشکل در انجام فعاليت‌هاي روزانه است. بنابراين همه اين موضوعات نشان مي‌دهد پيش از شرايط بحراني امکان علاج بيماري زوال عقل در سنين بالا وجود دارد.

از هر 2 فرد بالاي 85 سال، يک نفر به آلزايمر مبتلا مي‌شود

اين روند افزايشي سالمندي ممکن است تعداد مبتلايان به آلزايمر را در کشور افزايش دهد بنابراين بايد با اقدامات موثري علاوه بر داشتن سالمندان سالم، از برخي هزينه‌هاي درماني مازاد براي جامعه سالمندان نيز جلوگيري کرد.

براساس آمارها و داده‌هاي موجود هزينه يک فرد مبتلا به زوال عقل در کشور به صورت ماهانه حدود 12 ميليون تومان برآورد شده است که با افزايش ارتباطات خانوادگي و دوستانه و برخي برنامه‌هاي متنوع فرهنگي، ورزشي و اجتماعي مي‌توان از بسياري از اين اين هزينه‌ها و روند افزايشي تعداد مبتلايان به آلزايمر در کشور جلوگيري کرد.

زهرا روشني يک پزشک متخصص سالمندان مي‌گويد: مطالعات نشان داده است که ميزان شيوع بيماري در افراد 60 سال به بالا چيزي حدود يک درصد است در حالي که ميزان ابتلا به آلزايمر در افراد 85 سال به بالا چيزي حدود 47 تا 50 درصد مي‌شود. براساس پيش‌بيني‌ها و داده‌هاي آماري موجود، از هر 2 نفر فرد بالاي 85 سال، يک نفر به بيماري آلزايمر مبتلا شود.

وي ادامه داد: افرادي که در خانواده‌ خود فرد مبتلا به بيماري آلزايمر داشته باشند، 3 تا 4 برابر بيشتر احتمال ابتلا به اين بيماري را دارند. اگر در خانواده‌اي افراد مبتلا به سندروم داون باشند، احتمال بروز آلزايمر هم در خود فرد مبتلا به سندروم داون و هم در ميان اعضاي خانواده افزايش مي‌يابد. البته بيماري‌هاي زمينه‌ساز ابتلا به آلزايمر شامل بيماري‌هاي قلبي، بيماري‌هاي عروق کرونر، فشار خون بالا، کلسترول بالا، افسردگي، کم‌کاري غده تيروئيد و کمبود برخي ويتامين‌ها مثل کمبود ويتامين دي و ب12 است که با کنترل اين بيماري‌ها مي‌توانيم ميزان بروز آلزايمر را در افراد کاهش دهيم.

آمارهايي از زوال عقل

براساس برخي تحقيقات در دانشگاه تورنتو، سرعت صحبت کردن ممکن است به عنوان سرنخ مناسبي درباره سلامت مغز نسبت به مشکل در يافتن کلمات مناسب است که با بالارفتن سن افراد رايج مي‌شود. براساس اين موضوع، تغيير در سرعت کلي صحبت کردن ممکن است انعکاس دهنده تغييرات در مغز افراد به شمار رود. بنابراين با سرعت صحبت کردن به پزشکان کمک خواهد شد تا زوال شناختي سريع‌تر تشخيص داده شود و حتي به افراد مسن کمک خواهد کرد تا با افزايش سن از سلامت مغز خود حمايت کنند.

با وجود رشد تعداد سالمندان در جمعيت کشور به طور يقين نگراني براي افزايش بيماري‌هايي مانند افسردگي، زوال عقل، ‌پارکينسون و ديگر بيماري‌ها بيشتر خواهد شد. اکنون جامعه سالمندان 10 درصد يعني هفت ميليون نفر از جمعيت ايران را تشکيل مي‌دهند اما در دهه‌هاي آينده به 30 درصد جامعه يعني حدود 30 ميليون نفر مي‌رسند.

طبق برخي آمارها از انجمن جهاني آلزايمر تخمين زده مي‌شود که 55 ميليون نفر در جهان با زوال عقل زندگي مي‌کنند و حتي برخي داده‌هاي آماري نشان مي‌دهد که 75 درصد افرادي که در جهان زوال عقل دارند هنوز بيماري آنها تشخيص داده نشده و حتي اين آمار در کشورهاي کم‌درآمد متوسط به 90 درصد مي‌رسد.

براساس نظرات کارشناسان، يکي از مهمترين موانع در راستاي شناسايي بيماران با اين نوع بيماري نداشتن آگاهي و شرم از داشتن زوال عقل است که بايد به همه سالمندان و حتي برخي افراد ميانسال که به اين بيماري مبتلا مي‌شوند توصيه کرد که هيچگاه از داشتن بيماري خجالت نکشند و تنها دنبال درمان آن باشند.

پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد که تا سال 2030 ميلادي تعداد مبتلايان به زوال عقل در جهان به 78 هزار نفر مي‌رسد. اکنون هفتمين علت مرگ و مير در دنيا بيماري زوال عقل است و هزينه‌هاي بسيار سنگيني را براي جامعه جهاني به دنبال خواهد داشت بنابراين بهترين راه پيشگيري و درمان اين بيماري است.

يک ميليون نفر در ايران آلزايمر دارند

در بيش از دو سوم افراد مبتلا به آلزايمر، بيماري تشخيص داده نمي‌شود و تشخيص ندادن بيماري موجب تقويت باورهاي غلط مانند نسبت دادن فراموشي به سالمندي و کهولت سن مي‌شود

طبق اعلام انجمن آلزايمر ايران اکنون بيش از يک ميليون نفر به اين بيماري مبتلا بوده و حتي سن ابتلا به آلزايمر و زوال عقل بسيار پايين آمده است. اما با اين وجود براي پيشروي در ابتلا به اين بيماري نياز به تشخيص زودهنگام و انجام تست‌هاي مربوطه دارد.

رييس انجمن آلزايمر ايران در اين باره گفت: روند آسيب مغزي به علت استرس، اضطراب و همه‌گيري بيماري کرونا در سنين پايين‌تر بيشتر شده که باعث بروز زوال عقل و آلزايمر شده و حافظه کوتاه مدت را مختل کرده و سپس با درگير شدن قسمت‌هاي مختلف مغز، طيف وسيعي از علائم متفاوت ايجاد مي‌شود. زوال عقل يک نوع اختلال عملکردي مغز است که به تدريج توانايي‌هاي ذهني بيمار تحليل مي‌رود، بارزترين تظاهر زوال عقل اختلال حافظه بوده که به وقايع و آموخته‌هاي اخير محدود مي‌شود ولي به تدريج خاطرات قديمي نيز آسيب مي‌بينند.

معصومه صالحي در اين باره اظهار داشت: در بيش از دو سوم افراد مبتلا به آلزايمر، بيماري تشخيص داده نمي‌شود و تشخيص ندادن بيماري موجب تقويت باورهاي غلط مانند نسبت دادن فراموشي به سالمندي و کهولت سن مي‌شود و اين باور موجب مي‌شود که اين تصور غلط که کاري نمي‌توان انجام داد پا برجا بماند. ضرورت دارد تمهيدات ويژه‌اي براي انجام اقدامات پيشگيرانه براي بروز زوال عقل انديشيده و سطح آگاهي، دانش خانواده و جامعه را با آموزش‌ها و اطلاع‌رساني‌هاي به موقع و متناسب ارتقا يابد.

وي افزود: مداخلات درماني و مراقبتي مانند مصرف دارو و اقدامات روانشناسي حتي در مراحل اوليه بروز بيماري مي‌تواند موثر و کارساز باشد و موجب بهبود اختلال شناختي، حفظ استقلال فردي و کيفيت زندگي بيمار مي‌شود و برگزاري جلسات مشاوره براي مراقبان و سالمندان مي‌تواند موجب بهبود خلق و خو و کاهش فشار رواني ناشي از بيماري آلزايمر شود.

راهکارهاي کاهش مشکلات و بيماري‌هاي سالمندان

انجام حرکات ورزشي، ورزش‌هاي منظم، جلوگيري از چاقي،‌ رژيم غذايي مناسب، فعاليت‌هاي ذهني مانند کتاب خواندن، حل کردن جدول، عوامل محافظتي مانند داشتن روابط اجتمعي و پيوندهاي خانوادگي و اجتماعي، داشتن مشارکت با گروه‌هاي دوستي و جلوگيري از گوشه‌گير شدن سالمندان مي‌تواند از اين بيماري‌هاي اشاره شده براي گروههاي سالمند در جامعه جلوگيري به عمل آورد.

يکي از بهترين ورزش‌ها براي سالمندان و همه گروههاي سني پياده‌روي است تا به عنوان يک عامل محافظتي از سالمندان در برابر بيماري‌هايي همچون آلزايمر و زوال عقل جلوگيري کند. بنابراين همه اين روش‌ها،‌ داشتن ارتباطات خانوادگي و دوستانه، پرهيز از نگهداري افراد سالمند به دور از خانواده و تغيير سبک زندگي اين افراد مي‌تواند در کاهش بسياري از اين بيماري‌ها موثر باشد.

منبع: ايرنا