ابعاد همکاري‌هاي باکو و تل‌آويو در جنگ 12 روزه

الجزيره مي‌نويسد: به رغم اينکه اسرائيل بر جزئيات همکاري خود با باکو، به ويژه در دوره‌هاي تنش و جنگ، نظارت شديدي اعمال مي‌کند، نشانه‌هاي مشارکت نزديک بين دو طرف در زمينه‌هاي امنيتي، دفاعي و انرژي در حال افزايش است که نشان‌دهنده تعميق روابط دوجانبه در يک مرحله بسيار حساس منطقه‌اي است.

تهران بر اين باور است که آذربايجان در سايه همکاري علني بين دو کشور که از دهه 1990 ادامه دارد، به چيزي شبيه به «پايگاه پيشروي» اسرائيل در مرزهاي شمالي ايران تبديل شده است. ايران با وجود تأکيد باکو بر التزام به سياست بي‌طرفي، معتقد است که اين همکاري تنش‌هاي منطقه‌اي را تشديد و ثبات را تهديد مي‌کند و هشدار مي‌دهد که در صورت تکرار حملات از خاک آذربايجان، امکان پاسخگويي وجود
دارد.

الجزيره در گزارش خود ادامه مي‌دهد همزمان با جنگ اسرائيل عليه غزه از 7 اکتبر 2023، تل‌آويو به طور فزاينده‌اي روابط استراتژيک خود را با باکو به نمايش گذاشته و آن را «جاي پايي» مهم در نزديکي مرزهاي ايران توصيف کرده است. در همين حال، گزارش‌هاي رسانه‌اي حاکي از آن است که قراردادهاي تسليحاتي بين دو طرف به اسرائيل اجازه مي‌دهد تا بيشتر به عمق ايران نزديک شود.

شواهدي از استفاده اسرائيل از خاک جمهوري آذربايجان براي حمله به ايران

در مقابل، مهدي سبحاني، سفير ايران در ارمنستان، اعلام کرد که ايران تحقيقات رسمي را براي تعيين اينکه آيا هواپيماهاي بدون سرنشين اسرائيلي از خاک يا حريم هوايي آذربايجان به پرواز درآمده‌اند، آغاز کرده است و تأکيد کرد که «اثبات اين موضوع نقض جدي قوانين بين‌المللي خواهد بود.»

سبحاني افزود که تهران از باکو خواسته است تحقيقات مشابهي را انجام داده و نتايج شفافي ارائه دهد و تاکيد کرد که پاسخ ايران بر اساس نتايج اين تحقيقات تعيين خواهد شد.

عارف دهقان‌دار، پژوهشگر امنيت بين‌الملل، معتقد است که «شواهد و قرائن متعددي وجود دارد که نشان مي‌دهد اسرائيل احتمالاً از خاک يا پايگاه‌هاي متعلق به آذربايجان براي انجام عمليات عليه ايران، از جمله در جريان جنگ 12 روزه، استفاده کرده است.»

دهقاندار در گفتگو با الجزيره نت توضيح داد که «عليرغم انکار مکرر اين ادعاها توسط مقامات آذربايجان، آنچه از سوابق مستند است، همراه با ماهيت روابط امنيتي و نظامي نزديک بين تل‌آويو و باکو، به وضوح نشان مي‌دهد که اين همکاري در واقع وجود دارد.»

وي اشاره کرد: «عمليات سرقت اسناد هسته‌اي از سايت تورقوزآباد در سال 2018، که به دستگاه موساد نسبت داده شد، نمونه بارزي از اين همکاري است، زيرا عوامل موساد پس از انجام اين عمليات از تهران از طريق مرزهاي شمال غربي ايران به سمت آذربايجان فرار کردند و شبکه‌هاي قاچاق و باندهاي محلي اين مسير امن را براي آنها تامين کردند.»

دهقاندار مي‌افزايد که روابط بين اسرائيل و جمهوري آذربايجان از سال 1992، با امضاي يک قرارداد تسليحاتي بزرگ به ارزش 1.6 ميليارد دلاري که شامل پهپادهاي «هرمس 450» و «هيرون تي‌پي»، به همراه موشک‌هاي اسپايک بود، تقويت شده است.

دهقاندار ادامه مي‌دهد که وجود تيم‌هاي فني اسرائيلي در آذربايجان، و گزارش‌هايي مبني بر استفاده از پايگاه «سيطالجاي» براي جمع‌آوري اطلاعات و انجام عمليات با پهپاد، باکو را به پايگاهي مناسب براي فعاليت‌هاي پنهاني عليه ايران تبديل کرده است، به ويژه که موقعيت جغرافيايي و مرزهاي مشترک آن با تهران اين امکان را تقويت مي‌کند.

وي در خصوص حمله اخير توضيح داد: «کشف بقاياي هواپيماهاي بدون سرنشين از نوع هرمس 900 در شهر اصفهان، علاوه بر مخازن سوخت خارجي در مناطق شمالي ايران، نشان مي‌دهد که مسيرهاي پرواز از شمال بوده است که با موقعيت جغرافيايي آذربايجان مطابقت دارد.»

وي افزود: «رسانه‌هاي اسرائيلي به انجام عمليات از خاک کشوري نزديک به ايران اشاره کرده‌اند که اين احتمال را تقويت مي‌کند، اگرچه باکو به طور مکرر آن را رد مي‌کند، که عمدتاً از چارچوب ديپلماتيک براي حفظ ظواهر رسمي فراتر نمي‌رود.»

دهقاندار در پايان گفت که ايران همواره بر پايبندي خود به اصل حسن همجواري تاکيد کرده است، اما باکو با نزديکي به اسرائيل و سازمان پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) اين اصل را نقض کرده است و اشاره کرد که فعاليت هواپيماهاي بدون سرنشين و تحرکات مرزي نشان‌دهنده نقش غيرمستقيمي است که آذربايجان در حمايت از حملات عليه ايران ايفا مي‌کند.

عبدالرحيم سرايي، مسئول اداري نمايندگي ولي فقيه در سپاه عاشورا نيز همسو با آنچه عارف دهقاندار به آن اشاره کرد، گفت که اسرائيل يک فرودگاه بزرگ در منطقه مقابل روستاي عاشيقلو از توابع شهرستان خداآفرين، تنها در 17 کيلومتري مرزهاي ايران، ايجاد کرده است و تاکيد کرد که «حضور علني اسرائيل دليلي بر تسلط کامل صهيونيست‌ها بر تصميمات امنيتي در باکو است.»

سانسور همکاري‌هاي تل‌آويو و باکو در اسرائيل

از سوي ديگر، آنتوان شلحت، پژوهشگر اسرائيلي، معتقد است که سانسور رسانه‌اي و محرمانه‌سازي که تل‌آويو بر عمليات‌هاي اطلاعاتي خود که از آذربايجان آغاز مي‌شود، اعمال مي‌کند، نشان‌دهنده حساسيت موقعيت جغرافيايي و مرزهاي طولاني باکو با تهران است.

وي به الجزيره نت گفت که روابط بين اسرائيل و آذربايجان به سال‌ها قبل بازمي‌گردد، اما از زمان آغاز عمليات طوفان الاقصي و جنگ چندجانبه، که به رويارويي مستقيم بين اسرائيل و ايران تبديل شد، شاهد تحولي سريع بوده است.

شلحت بر اين باور است که آذربايجان يک صحنه حياتي براي نفوذ به برنامه هسته‌اي ايران بوده است، به ويژه از طريق ارائه پشتيباني اطلاعاتي به نيروي هوايي اسرائيل، که اين امر رويارويي را به عمق ايران منتقل کرده است.

وي تاکيد کرد که اسرائيل نه تنها به دستگاه موساد متکي نيست، بلکه از همکاري اطلاعاتي گسترده با دستگاه‌هاي بين‌المللي ديگر نيز بهره مي‌برد که به آن کمک کرده است تا حملات دقيقي را در داخل ايران انجام دهد و به اظهارات فريدريش مرتز، مشاور آلماني استناد کرد که اشاره کرده بود اسرائيل به نيابت از غرب به فعاليت‌هاي اطلاعاتي مي‌پردازد.

شلحت توضيح داد که تل‌آويو در چارچوب يک استراتژي جنگي جديد که با روش‌هاي سنتي مغايرت دارد، به پنهان‌کاري و فريب متکي است و از افشاي ميزان ويراني ناشي از موشک‌هاي ايراني يا جزئيات هدف قرار دادن رهبران حزب‌الله خودداري مي‌کند.

وي اشاره کرد که اسرائيل ممکن است گاهي اوقات اطلاعات محدودي را فاش کند، اما تصوير کامل همچنان پنهان باقي مي‌ماند و خاطرنشان کرد که اين رويکرد شامل سفر اخير بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسرائيل، که به اتهام ارتکاب جنايات جنگي در غزه، تحت تعقيب دادگاه کيفري بين‌المللي است، به ايالات متحده نيز مي‌شود که دولت او آن را در سکوت مطلق قرار داد.

اين پژوهشگر اسرائيلي در پايان گفت که آذربايجان همچنان به انکار رسمي هرگونه نقش در حملات عليه ايران پايبند است، در حالي که اسرائيل به آن کمک مي‌کند تا براي جلوگيري از واکنش تهران سکوت کند. اين در حالي است که تهران اصرار دارد تحقيقات را ادامه دهد و اين موضوع را باز و مستعد تشديد بيشتر در مرحله آتي مي‌کند.

منبع: خبرآنلاين