«زيست شرافتمندانه» از ديدگاه اميرالمومنين(ع)

افراد زيادي نهج‌البلاغه را تنها به عنوان کتاب مذهبي مي‌شناسند، اما اين نکته مبرهن است که نهج‌البلاغه کتابي است با دستورات جامع و کامل براي هر روز زندگي انسان‌ها و در تمام ادوار محتواي آن قابل استفاده است.حال سوال اين است که «چگونه مي‌توان نهج‌البلاغه را بيش از اين وارد زندگي انسان معاصر کرد؟» براي پاسخ به اين سوال از کاربردي کردن محتواي نهج‌البلاغه مي‌توان بهره برد.

 ترويج نهج البلاغه نيازمند افرادي مستعد است که نهج‌البلاغه و تفاسير و شروح آن را مطالعه کنند، سپس مطالب نهج البلاغه را به زباني ساده در اختيار آحاد مردم جامعه قرار دهند، چرا که همه افراد جامعه توان آن را ندارند که خودشان با مراجعه به نهج البلاغه مطلب را بدست آورند.محققان و پژوهشگران ديني بر آن شدند تا با تشکيل کنگره‌هاي بين‌المللي نهج‌البلاغه گامي موثر در اين زمينه بردارند.

بايد براي رفع مهجوريت نهج‌البلاغه، مباحث علمي و مفاهيم اين کتاب ارزشمند از کتابخانه خارج شود و به عموم مردم برسد تا به همه سرايت کند و در نهايت منجر به حکمراني علوي شود. نظام جمهوري اسلامي نزديک‌ترين الگو به حکومت اسلامي است اما هنوز فاصله زيادي با حکمراني اسلامي دارد.

مؤسسه نهج‌البلاغه از سال 1393 در اصفهان شروع به کار کرد و تا کنون فعاليت‌هاي گسترده‌اي را در همه ابعاد پايه‌ريزي کرده و به انجام رسانده است، کلام اميرمؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه بازتاب جهاني دارد.

يکي از اهداف کنگره‌هاي بين‌المللي، سير علمي در نهج‌البلاغه، با نگاه تبيين ساختارهاي تمدني در عرصه‌هاي جهاني است. در اولين کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه به «تحکيم نقش نهج‌البلاغه به عنوان يک مرجع معتبر علوم انساني» پرداخته‌ شد.اگر قرار باشد نهج‌البلاغه مشکلات انسان را حل کند و پايه‌ بومي‌سازي علوم انساني باشد، بايد اصلي‌ترين عنصر که همان جايگاه انسان است را مشخص کند، چرا که محور علوم انساني بر مبناي جايگاه انسان است. بر اين اساس دومين کنگره باموضوع «انسان در تراز نهج‌البلاغه» به اين امر پرداخت.از آنجايي که انسان‌ها بدون زيست‌بوم وجود خارجي ندارند و هر انساني ذيل يک زيست بوم عمل مي‌کند، سومين کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه با محوريت «نهج‌البلاغه و زيست شرافتمندانه» برگزار مي‌شود.

در نگاه امام علي(ع) «زيست شرافتمندانه» چگونه مطرح مي‌شود؟ به عنوان مثال، زيست بوم اقتصادي که بايد در يک تمدن شکل بگيرد چيست؟ اين زيست بوم با چه چالش‌هايي مواجه است و راهکار بيرون رفتن از آنها چيست؟

اين کنگره در قالب 6 زيست‌بوم در حوزه‌هاي سياسي، مدني و حقوقي، فرهنگي و اجتماعي، جهاد و مقاومت، اقتصاد و تربيت و روانشناسي از منظر نهج‌البلاغه برگزار مي‌شود.

عنوان «زيست شرافتمندانه» از کلام حضرت امام خميني(ره) گرفته شده است که فرمودند: «نهج‌البلاغه راه نجات است».طبق گفته حجت الاسلام بيگي، دبير کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه، 3 هزار دانشجو در کلاس‌ها و نشست‌هاي نهج‌البلاغه شرکت مي‌کنند و براي کنگره سوم به 110 کشور جهان فراخوان مقاله ارسال شده و از 50 مليت در سومين کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه حضور دارند.

حجت‌الاسلام بيگي با اشاره به اينکه چهار پيش همايش در خارج از کشور در کشورهاي امريکاي جنوبي، مالزي، روسيه و عراق برگزار مي‌شود گفت: انس جهاني با نهج‌البلاغه از اهداف برگزاري پيش نشست‌هاي جهاني است.وي افزود: ما بايد عقب افتادگي‌هاي خود را در علوم انساني با کلام اميرالمومنين(ع) و نهج البلاغه جبران کنيم. حقيقت اين است که اغلب مطالب و محتواهاي علوم انساني ما در غرب شکل گرفته است و اين روند بايد اصلاح شود.

حجت الاسلام مسعود راعي، دبير علمي کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه اعلام کرد: 450 مقاله از سراسر جهان و استان‌هاي مختلف ايران به دبيرخانه کنگره ارسال شده است که به 3 زبان فارسي، عربي و انگليسي است.وي افزود: بررسي مقاله‌ها در کنگره توسط 34 عضو هيئت علمي دانشگاه‌هاي سراسر دنيا انجام شده است.

از استان اصفهان 316 مقاله، از استان تهران 22 مقاله و از ساير استان‌ها و نقاط ديگر دنيا 16 مقاله به کنگره رسيده است.حجت‌الاسلام والمسلمين احمد سالک کاشاني، رئيس هيئت مديره موسسه نهج‌البلاغه استان اصفهان اظهار داشت: مؤسسه نهج‌البلاغه اصفهان که از سال 1393 گشايش يافت تا به امروز فعاليت گسترده‌اي را در همه ابعاد دنبال کرده است.وي افزود:

هدف از برگزاري کنگره نهج‌البلاغه اين است که کلام اميرالمومنين (ع) به درون خانه‌هاي مردم در داخل و خارج از کشور راه بيابد، تا گام مهمي در راستاي ابعاد مسائل علمي، سياسي و حکمراني، تربيتي، اجتماعي، فرهنگي و ديني جامعه برداشته شود.انقلاب اسلامي با قرآن و نهج‌البلاغه آغاز شده است و ادامه‌ حيات جمهوري اسلامي ايران هم با قرآن و نهج‌البلاغه ممکن است، بنابراين آنچه در اين کنگره‌ها و رويدادها دنبال مي‌شود، جريان ساز شدن نهج‌البلاغه و وارد شدن آن به لايه‌هاي مختلف جامعه است.

پيام نجفي، رئيس دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان اصفهان اظهار داشت: دانشگاه آزاد اسلامي با همکاري مؤسسه نهج‌البلاغه، مرکز تحقيقات نهج‌البلاغه را راه‌اندازي کرده است. تا کنون حدود 70 پايان‌نامه دکتري با محوريت نهج‌البلاغه توسط دانشجويان دانشگاه‌هاي آزاد استان اصفهان نوشته شده است، اما راه طولاني براي استخراج نکات کليدي در حوزه‌هاي فردي، خانوادگي و حکمراني از نهج‌البلاغه در پيش است که اين تنها قدم‌هاي ابتدايي آن است.

يکي از وجوه برجسته نهج البلاغه اين است که مي‌تواند به ما الگوي زيست مسلماني و الگوي زيست انساني بدهد. در کتاب «رخساره خورشيد» نوشته مصطفي دلشادتهراني، به موضوع سيره امام علي(ع) در نهج‌البلاغه پرداخته شده است. در اين کتاب، نويسنده ده اصل را به عنوان ده فرمان زيست مسلماني و انساني، از زبان نهج‌البلاغه با عنوان سبک زندگي در نهج‌البلاغه بيان کرده است. اين ده اصل شامل، اصل مرزباني و حريم‌داري، پرواپيشگي، اعتدال و ميانه روي، پارسايي، تکريم، پاسداشت حقوق، رفاقت و مدارا، صراحت و صداقت، پايبندي به عهد و پيمان و عدالت است.

اگر به همين ده اصلي که از نهج‌البلاغه به عنوان ده فرمان زيست مسلماني و انساني استخراج شده است، عمل کنيم، نه فقط الگوي زيست شهروند يک جامعه اسلامي و مناسبات لازم براي آن، بلکه خيلي فراتر از آن را مي‌توانيم به دست آوريم. در اين راستا بايد اولاً به شناخت چنين الگويي براي زيست توجه کنيم، دوم آنکه آن را ساماندهي کنيم و سوم اينکه اين الگو را پيگيرانه وارد زندگي کنيم.سومين کنگره بين‌المللي نهج‌البلاغه با عنوان «نهج‌البلاغه و زيست شرافتمندانه» يازدهم تيرماه سال جاري همزمان با روز مباهله پيامبر اکرم (ص) در سالن‌ مرکز همايش‌هاي بين‌المللي اصفهان (سالن اجلاس سران) برگزار مي‌شود.