اظهار نظر 0

روزنامه به دیدگاه شما نیازمند است،از نظراتتون روی موضوعات پیشوازی خواهیم کرد.

  • برگزیده خوانندگان
  • همه
مرتب کردن بر اساس : قدیمی تر

يک کارشناس مسائل قفقاز جنوبي مطرح کرد

ژست کودکانه باکو عليه ايران

يک کارشناس مسائل قفقاز جنوبي با بيان اين که رابطه عميق بين آذربايجان و اسرائيل امر جديدي نيست، تاکيد کرد: اين اقدام در اين مقطع نوعي ژست سياسي و کودکانه عليه ايران است.

ژست کودکانه باکو عليه ايران

سالار سيفالديني در گفتوگو با ايسنا در تحليلي نسبت به افتتاح سفارت آذربايجان در تل آويو اظهار داشت: الهام علي اف زمان رابطه بين باکو-تل آويو را به کوه يخي تشبيه کرده بود که فقط نوک آن نمايان است و بخش اعظم آن در زير آب پنهان شده است. اکنون شاهد اين هستيم که بخش هاي بيشتري از رابطه در حال «نمايان» شدن است. اين بدان معنا است که اصل رابطه هميشه وجود داشته است.

وي تاکيد کرد: بنابراين رابطه بين تل آويو و باکو خبر تازه اي نيست. پس از فروپاشي شوروي به ويژه در دوراني که پسر حيدر علياف مانند ديکتاتورهاي مستبد آفريقايي به جاي پدر نشست، روابط گرمتري بين دو کشور برقرار شد. اسرائيل اين رابطه را در چارچوب دکترين «پيرامون جديد» پيش مي برد. دکترين پيرامون مربوط به دهه 50 ميلادي يعني زماني بود که اسرائيل منزوي بود و در راستاي همين دکترين تصميم گرفت که با کشورهاي غير عرب خاورميانه رابطه خوبي برقرار کند.

اين کارشناس مسائل قفقاز همچنين بيان کرد: يوسي آلفر افسر اطلاعاتي موساد که يک دوره نيز در ايران حضور داشته است، از جمله افرادي است که از اين استراتژي پيراموني به شدت حمايت مي کند. مبناي آن نيز اين است که اسرائيل براي محاصره ايران بايد در کشورها و مناطق پيراموني ايران از جمله اقليم کُرد شمال عراق و باکو، حضور داشته باشد. از سوي ديگر، کشورهايي مانند باکو، فاقد پشتوانه تاريخي و علت وجودي معتبري هستند، از اين رو به حاميان خارجي و منطقه اي نياز دارند.

سيف الديني با بيان اين که هر سه کشور قفقاز جنوبي فاقد عمق استراتژيکند و در صورت حمله خارجي، بسيار آسيب پذيرند در نتيجه نيازمند سلسله حامياني هستند که به بقاي آنها کمک کند، گفت: از نظر حاکمان باکو، اسرائيل چنين نقشي مي تواند ايفا کند. در واقع بازگشايي سفارت باکو در تل آويو پس از اين مرحله صرفا يک تشريفات اداري و متمم روابط است و امر جديدي نيست. بودجه نظامي باکو در 2021 مبلغ 2.300 ميليارد دلار بود که که شش درصد GDP کل کشور را شامل مي شد (در کشورهاي دموکراتيک بودجه نظامي يک درصد کل GDP است) از اين ميزان بودجه در اين ساعت، 2 ميليارد دلار صرف خريد تسليحاتي از اسرائيل بنابر اعلام مقامات رسمي دو کشور شد. يعني 87 درصد از بودجه نظامي سال گذشته باکو، به اسرائيل رفته است. سالهاست که دولتمردان باکو از اسرائيل به عنوان متحد استراتژيک ياد مي کنند. اين اتحاد استراتژيک معنا و مدلول مشخصي دارد و متکي به قراردادها و تفاهم نامه ها است.

وي يادآور شد: اسرائيل در جنگ قره باغ 2020 هم نقش بسزايي داشت. آنچه موجب پيشروي باکو در قره باغ و اشغال چند منطقه شد، عبارت بود از نيروي زميني ترکيه، نيروهاي هوايي (پهپادي) اسرائيل و تسليحات نامتعارف مانند بمب هاي فسفري اوکراين و البته حضور تکفيري ها، ضمن اين که باکو از قدرت لابي يهودي  نيز همواره استفاده مي کند. بنابراين روابط اين دو حکومت به اندازه کافي عميق است. حتي تفکرات ناسيوناليسم شکل گرفته در اين کشور متاثر از صهيونيسم به ويژه در خصوص اراضي اشغالي و مالکيت زمين يا تحريف و تفسير تاريخ به نفع خود است.

اين پژوهشگر ارشد مسائل قفقاز ادامه داد: همچنين برخي از متفکرين اسرائيل در صورت بندي هويت به اصطلاح ملّي جديد پس از فروپاشي اين شوروي، در اين کشور نقش مهمي ايفا کرده و ساختمان ناسيوناليسم اين کشور را شکل بندي کرده اند. نقش قوم يهودي خزر نيز در اين رابطه پر رنگ است. بنابراين مي توان از يک نوع «آذريسم يهودي» صحبت کرد که در اين منطقه شکل گرفته است.

سيفالديني درباره اين که با وجود ارتباطات ميان باکو و اسرائيل چه لزومي داشت در مقطع فعلي چنين موضوعي را در دستور کار قرار دهند؟  گفت: به نظر ميرسد باکو سعي دارد که اتحاد استراتژيک خود با اسرائيل را بيش از گذشته عليه ايران به کار ببرد. هر دو کشور انگيزه هاي ضد ايراني قوي دارند. پس از هشدار نظامي و مداخله ايران در شهريور گذشته و برگزاري مانور نظامي در منطقه، براي دومين بار طراحي الهام علي اف براي قطع مرز ايران و ارمنستان مخدوش شد. علياف مجبور شد نيروهاي نظامياش را از خاک ارمنستان خارج کند. اين موضوع ضربه حيثيتي بزرگي به اعتبار علي اف وارد کرد. براي همين به نظر مي رسد، کنترلش را از دست داده و بر اساس احساسات عمل ميکند.

وي تصريح کرد: پروپاگانداي سخيف ضد ايراني در شبکههاي تلويزيوني به صورت روزانه و ادعاهاي واهي عليه تماميت ارضي ايران، بيش از هر چيز مصرف داخلي دارد و براي منحرف کردن افکار عمومي است. از سوي ديگر، دو سال پس از جنگ قرهباغ، علي اف هنوز جو سياسي کشور را در سطح نظامي نگه داشته است.  ميليتاريزه کردن کشور به مدت دو سال و پرسه زدن با لباس نظامي در اطراف و اکناف مرز، يک هدف اصلي را در پيش دارد و آن سرکوب در داخل کشور و سرپوش گذاشتن بر فساد مالي گسترده خاندان علي اف و پاشايوا است که سال گذشته در مجموعه اسناد پاندورا افشا شد.

اين کارشناس مسائل قفقاز در ادامه اظهار داشت: بر همين اساس پارلمان باکو هفته گذشته اعلام کرد که براي فروپاشي و تجزيه ايران، بودجه مخصوصي اختصاص خواهد داد که قرار است به عناصر تجزيه طلب داده شود. بلافاصله پس از آن اعلام شد که سفارت اين کشور در تل آويو بازگشايي خواهد شد. از آنجا که رابطه عميق بين دو کشور امر جديدي نيست، بايد گفت اين اقدام در اين مقطع نوعي ژست سياسي و کودکانه عليه ايران است. شخص رئيس جمهور اين کشور هر گاه در برابر هشدارهاي اصولي ايران در خصوص مرزهاي بين المللي، فرو مي ماند، به اسرائيل يا ترکيه پناه مي برد. نمونه آن عکس يادگاري سال گذشته الهام علي اف در کنار پهپاد اسرائيلي هاروپ بود. علي اف در کنار پهپاد هاروپ ايستاد، به دوربينها نگاه کرد و گفت: من الان در نزديک مرز ايران هستم. اينجا هيچ اسرائيلي نيست، اسرائيل کجاست؟

وي درباره توسعه همکاريهاي آذربايجان و اسرائيل در راستاي افتتاح سفارت اين کشور در تل آويو نيز ابراز کرد: در سال هاي گذشته باکو همانطور که يوسي آلفر آرزو ميکرد به حيات خلوت اسرائيل تبديل شده است. حيات خلوتي که به ايران راه دارد. عمليات تروريستي در شاهچراغ که با «هدايت و طراحي» باکو صورت گرفت، نشان داد که تهديد اين حکومت عليه ايران جدي است. به نظر ميرسد بايد منتظر توسعه روابط امنيتي و نظامي باشيم. فعاليتهاي جاسوسي عليه ايران به ويژه در زمينه هستهاي، به صورت پايلوت از باکو بوده است. فعاليتهاي خرابکارانه از جمله ترور دانشمندان و ارسال پهپاد نيز از باکو صورت گرفته است. سرقت اسناد هستهاي نيز همچنين. به ويژه با به قدرت رسيدن نتانياهو اين اتفاق رخ خواهد داد. هيچ بعيد نيست که شاهد سفر نتانياهو به باکو در آينده نزديک باشيم.

سيف الديني همچنين در پاسخ به اين سوال که اقدام باکو چه تاثيري بر تحولات منطقهاي دارد؟ گفت: اگر به ساير کُنشهاي باکو بنگريم، پاسخ مثبت است. تلاش براي قطع مرز ايران و ارمنستان، صدور تروريسم تکفيري به ايران، مداخله منفي در مسئله هسته اي ايران اعم از خرابکاري، جاسوسي و همکاري با اسرائيل در اين زمينه، قطع مسيرهاي مواصلاتي ايران، تهديد ايران به تجزيه و نابودي در مجامع بينالمللي و اخيرا سفر غيرمنتظره علي اف به آلباني که پيام مشخصي به ايران داشت، نشان دهنده اين است که باکو به دنبال تنش در منطقه با ايران است. البته باکو، کوچکتر از آن است که وارد اين معادلات شود ولي به نظر ميرسد در اين رابطه به اين حکومت، نقشي واگذار شده است.

اين پژوهشگر ارشد مسائل قفقاز جنوبي خاطرنشان کرد: عمليات تروريستي طراحي شده در باکو عليه ايران در شاهچراغ (شيراز) نشان داد که دامنه تهديدش از جدار بيروني مرزها به عمق استراتژيک کشور  رسيده است. هيچ کشوري تاکنون به اين شکل ايران را تهديد نکرده است. از يک طرف نيروهاي جداييطلب، از يک طرف نيروهاي طرفدار فروپاشي مانند فرقه رجوي، از سويي نيروي هاي تروريست تکفيري، از سوي ديگر تهديد به نابودي ايران که بخشي از برنامه روزمره شبکههاي دولتي و نيمه دولتي باکو شده است. در اين معنا باکو با کُنشهاي سياسي و کُدهاي ژئوپليتيکي که در چند هفته اخير عليه ايران فرستاده است (از سمرقند تا آلباني) تبديل به معضل مهم امنيت ملّي شده است. به همين نسبت بايد تلقي جغرافيايي ايران از تهديد، تغيير و تنظيم شود.

وي درباره اقدام و استراتژيک ايران نسبت به تحولات اين منطقه با توجه به اين که امنيت مرزهاي شمالي و قفقاز نيز برايش با اهميت است، اظهار داشت: مرزهاي شمال غرب براي ايران اهميت و ماهيت اقتصادي دارد. از زماني که نيروهاي علي اف درحد فاصل «حوراديز تا خداآفرين» مستقر شده اند، اين مرزها از ماهيت اقتصادي به وضعيت امنيتي تغيير ماهيت داده است. پيش از استقرار نيروهاي علي اف در محور فوق، کشور کاملا با ثبات و آرام بود و ايران هيچ مشکل امنيتي و حتي انتظامي در اين مرزها نداشت. اما امروز براي حفظ ثبات و امنيت اين مرزها ناچار به برگزاري چند مانور بزرگ در مدت دو سال و استقرار دائمي نيروهاي ارتش و سپاه در امتداد مرز هستيم.

سيف الديني تصريح کرد: همچنين فعاليت هاي جاسوسي اسرائيل در منطقه زنگيلان و حضور تکفيري ها در اين مناطق ادامه دارد. تکفيري ها و نيروهاي بنيادگراي ضد ايراني در باکو با حمايت حاکميت در مناطق شيعه به ويژه تالش مستقر شده اند و قادر هستند بدون ويزا با هواپيما تا تهران بيايند. اگر در گذشته تهديدهاي اين چنيني از طريق مرزهاي زميني پاکستان، افغانستان و احتمالا عراق به صورت عبور غيرقانوني بود، امروز تهديد از ناحيه مرزهاي هوايي باکو و عبور، قانوني است و قادر هستند تا عمق ايران را نا امن کنند. اين تهديدات از اين پس افزايش پيدا خواهد کرد و بخش مهمي از کوه يخ بيرون خواهد زد.

اين کارشناس مسائل قفقاز تاکيد کرد: رابطه بين باکو- تل آويو يک رابطه معمولي نيست. براي مثال شبيه رابطه اسرائيل با بلژيک نيست حتي مانند رابطه بين ترکيه و اسرائيل هم نيست که کنترل شده و بر اساس يک نظام موازنه باشد. اصولا فلسفه اين رابطه براي تضاد عملياتي با ايران است. اسرائيل براي اجراي عملياتي عليه ايران از خاک باکو، نياز به گرفتن مجوز يا هماهنگي با حاکمان اين کشور نمي بيند. زيرا جنس رابطه نامتوازن است. از نظر اسرائيل، باکو يک نيروي ناحيه اي است که در غياب ساير کشورها قادر به حفظ بقاي خود نيست. جنگ قره باغ نيز نشان داد که باکو با داشتن دو برابر جمعيت و ثروت بيشتر از ارمنستان، صرفا با کمک پاکستان، اسرائيل، ترکيه، تکفيري ها قادر به پيروزي نسبي در برابر ارمنستان است. اسرائيل به خوبي نسبت به اين واقعيت واقف است و رفتار مالکانه و از موضع بالا با باکو دارد.

وي ادامه داد: همچنين در عمليات هاي نظامي که در گذشته عليه ايران از ناحيه اسرائيل صورت گرفته است، هنگامي که مقامات ايراني به اين مسئله اعتراض کردند، شخص علي اف اعلام کرده که اسرائيلي براي اين حمله با باکو هماهنگ نکرده و آنها از اين موضوع بي اطلاع هستند. اگر اين ابزار بي اطلاعي درست باشد، نشان دهنده، دخل و تصرفات مالکانه اي است که گفتم.

سيف الديني درباره نوع استراتژي ايران درباره تحولات اين منطقه هم ابراز داشت: اولا نوع روابط بايد بازبيني شده و از ابتدا ريل گذاري شود. ريل گذاري روابط در آغاز دهه نود، به شکلي نبود که قادر به ادامه مسير باشد و بنياني کج داشت. اکنون به نقطه گسست در روابط رسيده ايم. اين گسست، عميق تر از آن است که با مقاله و گفتوگوي تلفني ترميم شود. دغدغه هاي امنيتي ايران در مرزهاي شمال غرب جدي است، به قدري که اصولا قبل از هر چيزي اين دغدغه به نفس وجود مرزهاي شمال غرب باز مي گردد! در وهله بعدي امنيت مرزي و حضور تروريست هاي تکفيري، جاسوس هاي اسرائيلي، حضور عناصر تجزيه طلب در قره باغ و... قرار دارند. بنابراين بايد استراتژي، سياست هاي اعلامي و اعمالي ما نسبت به اين کشور از نو بازانديشي شود. قبل از هر چيز بايد حساب عمليات تروريستي شاهچراغ ستانده شود. حکومت باکو بايد مشخص کند که به چه دليلي در شيراز، شهروندان عادي را به گلوله بسته است. همانطور که مي دانيد، اتهامي که ايران رسما به اين کشور وارد کرده است، عليرغم سه هفته از آن، هنوز رد نشده است. اين به معناي پذيرش ضمني اتهام نيز هست.

اين پژوهشگر ارشد مسائل قفقاز تاکيد کرد: به نظر اگر تهديد بالقوه عليه ايران وجود داشته باشد، ايران بايد همان رفتار و سياستي را در پيش بگيرد که در قبال اقليم شمال عراق در پيش داشته است. يعني دفاع مشروع پيش دستانه و از نظر حقوق بين الملل کشوري که يکبار مورد حمله قرار گرفته و شواهد قانع کننده مبني بر دخالت و آمادگي همان دشمن براي تهاجم مجدد وجود دارد، در اين حالت نياز نيست منتظر حمله تروريستي قريب الوقوع ديگري بماند. حق اقدام متقابل نيز يکي ديگر از قواعد بين المللي است که ايران مي تواند به آن متوسل شود.

وي در تحليل خود از استقبال و ارزيابي مثبت حکمت حاجي اف به عنوان مقام رسمي دولت باکو از مواضع و مقاله اخير علي اکبر  ولايتي مشاور مقام معظم رهبري در امور بين الملل، گفت: آقاي دکتر ولايتي در اين مقاله طولاني به رئوس زيادي اشاره کردند که قابل دسته بندي به دو گروه مسائل ژئوپليتيکي و ژئوکالچرال است. مهم ترين مسئله در خصوص مسائل ژئوپليتيکي تکرار اين موضع اصولي بود که ايران اجازه تغييرات مرزي را به هيچ کشوري نمي دهد که منظور از هيچ کشوري در اينجا مشخص است. در خصوص فقدان قصد ايران براي الحاق گرايي نيز تاکيد کردند که اين امر نيز درست است. ايران دولت ملّي است نه ساختار امپراطوري بنابراين به مرزهاي ملّي خودش احترام ميگذارد. در دولت هاي ملّي مداخله خارجي يک استثنا است نه قاعده. ايران هم سياست الحاق گرايانه ندارد. بحث ژئوپليتيک ديگر تا جايي که به ياد دارم، موضوع مهم ديگر، خودداري از وارد کردن قدرت فرامنطقه اي است که منظور از آن هم عمدتا اسرائيل و ناتو است. که عملا باکو با هر دو قدرت همکاري مي کند.

سيف الديني ادامه داد: در حوزه ژئوکالچرال هم دکتر ولايتي روي چند مسئله تاريخي دست گذاشته است. ازجمله تعلق تاريخي حاکميت بر قفقاز جنوبي از دوره هخامنشيان تا قاجار به ايران، تشکيل دولت ملّي ايران در عهد صفوي، ريشه «ايراني» آذري ها و اتباع اين کشور. اشغالگر بودن حضور نيروهاي عثماني در قره باغ و آذربايجان طي جنگ اول جهاني و مقايسه اين اشغالگري با ماهيت اسرائيل و همچنين پشيماني و سرخوردگي محمدامين رسول زاده که حکومتي مستعجل در دوره گذرا از عهد تزار به شوروي تشکيل داده بود.

اين کارشناس مسائل قفقاز جنوبي در پايان خاطرنشان کرد: پذيرش اين نکات از سوي دستيار ارشد الهام علي اف به معناي «عقب نشيني» از مواضعي است که تا همين ديروز اتخاذ مي کردند. اما بنده  در مورد واقعي بودن اظهارات حکمت حاجي اف ترديد دارم و به نظر مي رسد اظهارات وي نوعي ژست از منظر نزاکت ديپلماتيک بوده باشد نه بيشتر.

اطلاعاتی برای نمایش وجود ندارد.