چين ممکن است نفت ونزوئلا را جايگزين ايران کند

به گزارش س تابناک، رئيس‌جمهور ونزوئلا، نيکولاس مادورو، روز يکشنبه پس از چند روز نخستين حضور علني خود را انجام داد و به ادعا‌ها درباره- فرار او در ميانه- تنش‌هاي رو به افزايش با آمريکا مطرح شده بود، پايان داد.

مادورو که معمولاً چندين بار در هفته در تلويزيون ونزوئلا ظاهر مي‌شود، از چهارشنبه گذشته در انظار عمومي ديده نشده بود ــ همان روزي که ويدئويي از خود هنگام رانندگي در کاراکاس را در کانال تلگرامش منتشر کرد ــ و اين موضوع به گمانه‌زني‌هاي گسترده درباره محل حضور او دامن زده بود.

در پايان اين مراسم، او در حالي که درباره اقتصاد کشور سخن مي‌گفت، شعار داد که ونزوئلا «تخريب‌ناپذير، دست‌نخورده و شکست‌ناپذير» است.

اين اظهارات اشاره‌اي بود به تنش‌ها با آمريکا، که چندين کشتي جنگي و حدود 15 هزار نيرو به منطقه اعزام کرده است؛ اقدامي که به ادعاي واشنگتن با هدف مقابله با قاچاق مواد مخدر انجام مي‌شود، اما کاراکاس آن را تلاشي براي برکناري مادورو از قدرت مي‌داند.

حضور مادورو در مراسم جوايز قهوه تنها چند لحظه پس از آن صورت گرفت که دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، تأييد کرد با رهبر ونزوئلا تلفني گفت‌و‌گو کرده است.

ترامپ هنگامي که در هواپيماي «ايرفورس وان» از او پرسيده شد آيا چنين تماسي برقرار شده است يا نه، گفت: «نمي‌خواهم درباره آن اظهار نظر کنم ــ پاسخ مثبت است. نمي‌گويم خوب پيش رفت يا بد. فقط يک تماس تلفني بود.»

نيويورک تايمز و وال استريت ژورنال گزارش داده‌اند که ترامپ و مادورو در اوايل همين ماه با يکديگر تلفني صحبت کرده‌اند.

پيش‌تر روزنامه وال‌استريت ژورنال با استناد به منابع آگاه گزارش داده بود که رئيس‌جمهور آمريکا در اين تماس به مادورو هشدار داده است اگر به‌طور داوطلبانه از قدرت کنار نرود، واشنگتن ممکن است به «اقدامات قهري» متوسل شود.

روزنامه آمريکايي وال‌استريت‌ژورنال مدعي شد که دونالد ترامپ در گفت‌وگوي تلفني اخير با رئيس جمهور ونزوئلا وي را تهديد کرده است تا از قدرت کناره‌گيري کند يا آنکه با حمله نظامي آمريکا به اين کشور مواجه خواهد شد.

در خصوص اين موضوع خبرنگار تابناک گفتگويي با پروفسور شيرين هانتر عضو شوراي روابط خارجي آمريکا انجام داده که در ادامه آمده است.

پروفسور «شيرين طهماسب هانتر» بيش از پنجاه سال تجربه در امور بين‌المللي دارد که شامل فعاليت‌هاي او به عنوان ديپلمات (خدمات خارجي ايران، 1344-1357)، تحليلگر انديشکده، و مدير برنامه در مرکز مطالعات استراتژيک و بين‌المللي و مرکز مطالعات سياست اروپا (1362-1384) مي‌شود. او در سال 1384 به مرکز الوليد در دانشگاه جورج‌تاون پيوست و به عنوان پژوهشگر ارشد مهمان، استاد مهمان و استاد پژوهشي فعاليت کرد. او اکنون به عنوان عضو افتخاري مرکز الوليد شناخته مي‌شود. هانتر به زبان‌هاي فارسي، انگليسي، فرانسه و ترکي مسلط است. وي همچنين عضو شوراي روابط خارجي امريکاست.

اخيراً کتاب «قدرت‌هاي بزرگ و تحولات اجتماعي و سياسي ايران» (The Great Powers, and Iran›s Social and Political Evolution) نوشته وي از سوي انتشارات «پالگريو مک ميلان» به زبان انگليسي منتشر شده است. کتاب «قدرت‌هاي بزرگ و تحولات اجتماعي و سياسي ايران» روايتي شخصي از زندگي و تجربيات شيرين هانتر، به عنوان يک زن ايراني است که در دوران تحول‌آفرين تاريخ ايران بزرگ شد. اين کتاب با بررسي پيامد‌هاي پس از جنگ جهاني دوم تا انقلاب سرنوشت‌ساز سال 1357 (1979) آغاز مي‌شود و روايتي تأثيرگذار از تأثير عميق اين رويداد‌هاي تاريخي بر زندگي نويسنده ارائه مي‌دهد. کتاب به بررسي پيامد‌هاي چندوجهي دوره اصلاحات که از دهه 1340 (1960) آغاز شد، مي‌پردازد. اين اصلاحات به هانتر امکان ورود به خدمات ديپلماتيک را داد، اما در عين حال سايه‌اي از مصائب را بر خانواده او افکند.

*دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا، در تماس با نيکولاس مادورو، خواست که او فوراً از قدرت کناره‌گيري کند؛ و به او تا روز جمعه مهلت داد. دلايل اين موضع سخت‌گيرانه ترامپ نسبت به ونزوئلا چيست؟

«ونزوئلا» از زماني که هوگو چاوز در اواخر دهه 1990 با کودتا به رياست‌جمهوري رسيد، به خار در چشم ايالات متحده تبديل شده است. هم‌زمان با اِوو مورالس در بوليوي و رهبري کوبا، ونزوئلا بخشي از ائتلافي چپ‌گرا و ضدآمريکايي در آمريکاي لاتين شد.

 افزون بر اين، اين کشور‌ها - به ويژه ونزوئلا - روابط نزديکي با ديگر دولت‌هاي ضد آمريکا و بازيگران غيردولتي در خاورميانه برقرار کردند.

ايران نيز با ونزوئلا و بوليوي ارتباط نزديکي برقرار کرد، گرچه مانند بسياري از روابط ايران، اين ارتباط بيشتر يک‌سويه بود و براي ايران نفع قابل‌توجهي نداشت.

آمريکا ادعا کرده که ونزوئلا به پايگاهي براي حزب‌الله لبنان تبديل شده است. علاوه بر اين، اتهامات وجود دارد که ونزوئلا - مانند برخي کشور‌هاي ديگر آمريکاي لاتين - تسهيل‌کننده قاچاق مواد مخدر به سمت آمريکا بوده است. به‌طور خلاصه، آمريکا فهرستي طولاني از شکايات عليه کاراکاس دارد.

*اگر مادورو قدرت را واگذار نکند، آيا آمريکا وارد جنگ تمام‌عيار با ونزوئلا خواهد شد؟ جنگي شامل تهاجم زميني؟

دونالد ترامپ تهديد کرده است که اگر نيکلاس مادورو کشور را ترک نکند، ممکن است اقدام نظامي عليه ونزوئلا انجام دهد. با اين حال، مخالفات شديدي در آمريکا نسبت به مداخله نظامي در ونزوئلا وجود دارد، به‌ويژه اگر اين مداخله مستلزم نيروي زميني باشد.

 حاميان ترامپ در جريان MAGA به‌ويژه مخالف چنين اقدامي هستند. بنابراين، هجوم همه‌جانبه به ونزوئلا بسيار بعيد است، اگرچه نمي‌توان آن را کاملاً منتفي دانست.

*اگر مادورو از قدرت برود، خروج او چه تأثيري بر نفوذ ايران در آمريکاي لاتين خواهد داشت؟

طبيعي است که رفتن مادورو و جايگزيني او با دولتي طرفدار آمريکا، باعث کاهش چشمگير حضور ايران در ونزوئلا شود. اما اين شايد به‌گونه‌اي «برکت در لباس مبدّل» باشد: ايران در واقع از اين نوع روابط در عمل بهره زيادي نبرد و صرفاً پول زيادي صرف اين اقدامات کرد.

تنها مزيت ايران از اين روابط، احساس اينکه در صحنه بين‌المللي تنها نيست، بود. با توجه به منابع محدود و تفاوت‌هاي فرهنگي، ايران هيچ‌گاه نمي‌توانست تاثير مهمي در آمريکاي لاتين داشته باشد.

با اين حال، پس از پايان مشکلات فعلي‌اش، ممکن است قادر باشد روابط اقتصادي معقول و متقابل و روابط سياسي و فرهنگي معمول برقرار کند  ولي واقعيت اين است که ايران نمي‌تواند با آمريکا يا ديگر قدرت‌هاي بزرگ در آمريکاي لاتين رقابت کند.

*اگر آمريکا مادورو را از قدرت برکنار کند، حوزه نفوذ چين در ونزوئلا نيز از بين خواهد رفت. اين امر چه تأثيري بر نفوذ و قدرت پکن در «جنوب جهاني» خواهد داشت؟

تغيير در ماهيت رژيم سياسي ونزوئلا مي‌تواند به سرد شدن روابط با چين منجر شود. اما آينده اين روابط همچنين بستگي دارد به اينکه پکن تا چه اندازه حاضر است در کشور‌هايي مثل ونزوئلا سرمايه‌گذاري کند.

جذابيت چين عمدتاً اقتصادي است. درباره نفوذ کلي چين در کشور‌هاي جنوب جهاني نيز، همه‌چيز بستگي دارد به ميزان سرمايه‌گذاري مالي چين در اين کشورها. براي مثال، آيا چين حاضر است جايگزين کمک‌هاي خارجي آمريکا به تعداد زيادي از کشور‌هاي آفريقا و جا‌هاي ديگر شود؟

*بازگشت نفت ونزوئلا به بازار‌هاي جهاني مي‌تواند به تعديل قيمت‌ها کمک کند و وابستگي کشور‌هايي مثل هند و چين به نفت روسيه را کاهش دهد که اين مسأله به‌طور مستقيم بر توان مالي مسکو براي تأمين مالي جنگ در اوکراين تأثير خواهد گذاشت. ارزيابي شما از اين فرض چيست؟

اين سناريو بدون شک ممکن است. اما خريد نفت روسيه توسط چين و هند نيز انگيزه‌هاي سياسي دارد: چين در حال کمک به روسيه است به‌خاطر رقابت با آمريکا؛ هند مي‌خواهد منابع تسليحاتي خود را متنوع کند و همچنين در برابر تعرفه‌هاي آمريکا واکنش نشان دهد.

بنابراين، قطعي نيست که آنها نفت ونزوئلا را جايگزين نفت روسيه کنند؛ اگر هم اين کار را بکنند، احتمالاً طلب قيمت بهتر خواهند کرد. حتي با قيمت پايين نفت، روسيه قادر خواهد بود جنگ اوکراين را تامين مالي کند. بازگشت نفت ونزوئلا به بازار جهاني، بازنده اصلي‌اش مي‌تواند ايران باشد: در عوض نفت روسيه، چين ممکن است نفت ونزوئلا را جايگزين نفت ايران کند.