پر کشيدن مرغ و گوشت از سفره خانوار‌هاي ايراني

اين صحنه‌اي است که به گفته يکي از کارمندان اين فروشگاه زنجيره‌اي در مرکز شهر، زياد اتفاق مي‌افتد. او مي‌گويد در چهار الي پنج ماه گذشته، همزمان با افزايش قيمت‌ها، فروش گوشت در اين فروشگاه کمتر شده است: «البته همچنان فروش داريم. به هر حال مردم نمي‌توانند به طور کلي گوشت و مرغ را حذف کنند ولي بيشتر براي خريد گوشت تنظيم بازار مي‌آيند تا آزاد. ما هر دو را داريم ولي وقتي مي‌گوييم گوشت دولتي تمام شده، منصرف مي‌شوند و خريدي نمي‌کنند.»

او با اشاره به کيفيت گوشت تنظيم بازار مي‎گويد: «کيفيت متعادلي ندارد. نه اينکه گوشت فاسد باشد، اما بستگي به دام دارد. يک وقت‌هايي کيفيتش خوب و گاهي هم بد است.»

دورريز اجناس خوراکي، بخش جدايي ناپذير چرخه فروش

متصدي خانم، توضيح مي‌دهد که دورريز بخشي طبيعي از چرخه فروش شده است و همه‌ کالا‌ها به‌نوعي سهمي از آن دارند. گوشت و مرغ نيز از اين قاعده مستثني نيستند. درواقع بخشي از محصول، بي‌آنکه به دست مصرف‌کننده برسد، در مسير عرضه جا مي‌ماند.

خانم مسني که همزمان در حال پرداخت هزينه يک بسته مرغي است که خريده، مي‌گويد که به‌دليل بيماري‌اش، حتي پيش از گراني‌ها هم مصرف گوشتش محدود به هفته‌اي يک‌بار بوده است، مگر آنکه مهماني داشته باشد: «هرچند همين مهماني هم خرج سنگيني دارد. مرغ هميشه گزينه‌اي مقرون‌به‌صرفه‌تر نسبت به گوشت بوده، اما حالا هزينه تهيه يک وعده غذايي با مرغ براي مهمان، سر به فلک مي‌گذارد.»

افزايش دزدي گوشت و مرغ

خچال فروشگاه زنجيره‌اي ديگري که در مرکز شهر قرار دارد، با رديفي از بسته‌هاي گوشت و مرغ تازه، به‌روز و منظم چيده شده است، اما جنب‌وجوشي در اطراف آن ديده نمي‌شود. خانمي ميانسال، با سبدي در دست، مقابل يخچال ايستاده است. درون سبدش يک بسته مرغ و يک بسته گوشت قرار دارد. او درباره ميزان خريد گوشت و مرغ بعد از افزايش قيمت‌ها، مي‌گويد: «قطعا تأثير گذاشته است. تا همين هفت، هشت ماه پيش ماهي دو بار گوشت و مرغ مي‌خريدم، اما حالا شده ماهي يک‌بار. تازه ما فقط دو نفر هستيم، واي به حال خانواده‌هاي چهار نفره!»

او درباره اينکه آيا اين افزايش قيمت باعث تغيير در الگوي مصرفشان نشده است؟ بيان مي‌کند: «هيچ چيز ديگري که نمي‌تواند جاي گوشت را بگيرد. مثلا اگر چند تکه مرغ بخواهم بخرم، اندازه يک وعده کفاف مي‌دهد.»

با لبخند بي‌رمقي ادامه داد: «فعلا تا حدودي با مديريت و به سختي از عهده تامين مواد غذايي مورد نيازمان برمي‌آييم، اما با اين وضعيت گراني، بعيد نيست مرغ و گوشت از سفره مايي که از نظر مالي قشر متوسط جامعه محسوب مي‌شويم هم حذف شود.»

يکي از کارکنان فروشگاه، در حالي که مشغول چيدن قفسه‌هاست، از وضعيت فروش مي‌گويد: «درسته که گرون شده، ولي فروش همچنان هست. تقريبا هر روز تا آخر وقت يخچال‌ها خالي مي‌شوند.»

او با لحن جدي‌تر ادامه مي‌دهد: «البته دزدي هم کم نيست. به خصوص از قفسه گوشت و مرغ و قسمت انتهايي فروشگاه، يعني غرفه لبنيات که خارج از ديد ماست. ما هم چند نفر بيشتر نيستيم؛ نمي‌توانيم هم پاسخگوي مشتري باشيم، هم کل فروشگاه را زير نظر داشته باشيم.»

مرغ و گوشت، دور از دسترس براي جيب‌هاي خالي

در دو سال اخير، دولت تلاش کرد با واردات گوشت منجمد، هم بازار را تنظيم کند و هم گوشت را در دسترس اقشار کم‌درآمد قرار دهد. با اين حال، بررسي‌هاي آماري و ميداني نشان مي‌دهد که اين سياست نيز با موفقيت همراه نبوده است. قيمت گوشت قرمز نه تنها کاهش نيافت، بلکه روند افزايشي خود را حفظ کرد. بسياري از کارشناسان، معتقدند که اين نوع واردات باعث افت قيمت دام در مزارع و آسيب به توليد داخلي شده، بدون آنکه اثري ملموس در کاهش قيمت گوشت براي مصرف‌کننده نهايي داشته باشد.

افزايش قيمت مرغ و گوشت

بررسي‌هاي ميداني خبرنگار اقتصاد 24 نشان مي‌دهد که قيمت راسته گوشت گوساله تنظيم بازاري 1 ميليون و 340 هزار تومان، گوشت چرخ‌کرده مخلوط 658 هزار، ماهيچه گوسفندي 1 ميليون و 120 و گوشت ران گوسفندي 1 ميليون و 100 هزار تومان
است.

همچنين قيمت يک کيلو مرغ کامل شرکتي، 154 هزار تومان، سينه مرغ بدون استخوان 340 هزار و ران مرغ بدون پوست 210 هزار تومان به فروش مي‌رسد.

سقوط سرانه مصرف گوشت و مرغ خانوار‌هاي ايراني

مهر 1404 با موجي سنگين از گراني آغاز و به اتمام رسيد؛ موجي که نه‌تنها شاخص‌هاي اقتصادي را به لرزه انداخت، بلکه سفره‌هاي مردم را نيز کوچک‌تر کرد. نرخ تورم نقطه‌اي با ثبت رقم 48.6 درصد، به بالاترين سطح خود در 17 ماه گذشته رسيد و زنگ خطر ورود به کانال 50 درصدي را به صدا درآورد. همزمان، تورم ماهانه نيز با ثبت عدد 5 درصد، رکوردي تازه در 40 ماه اخير برجاي گذاشت.

بررسي جزئيات اين جهش تورمي نشان مي‌دهد که بيشترين فشار بر گروه خوراکي‌ها وارد شده؛ گروهي که نقش اصلي را در سبد مصرفي خانوار‌هاي کم‌درآمد دارد. اقلامي مانند نان، گوشت، شير، سبزيجات و حبوبات در مهرماه با رشد قيمتي چشمگير مواجه شدند. تورم ماهانه نان و غلات به 98 درصد، سبزيجات و حبوبات به 77.7 درصد و چاي و قهوه به 68 درصد رسيد.

در اين ميان بازار گوشت قرمز نيز با عبور قيمت از مرز يک ميليون تومان براي هر کيلو، به يکي از نماد‌هاي بحران معيشتي تبديل شده است. کاهش عرضه، افزايش هزينه نهاده‌هاي دامي، نوسانات ارزي و ضعف در نظام توزيع، از جمله عوامل ساختاري اين التهاب هستند.

مصرف گوشت در طبقه متوسط

کارشناسان معتقدند که بدون اصلاح سياست‌هاي تأمين نهاده، افزايش ذخاير استراتژيک و مهار واسطه‌گري، نمي‌توان به ثبات بلندمدت در بازار گوشت اميدوار بود. واردات مقطعي نيز در غياب هماهنگي ميان سياست ارزي و حمايت از توليد داخلي، تنها نقش مُسکن موقت را ايفا مي‌کند.

مرداد ماه امسال خبرگزاري ايسنا اعلام کرد که بر اساس آمار رسمي، سرانه مصرف گوشت قرمز در ايران در سال‌هاي اخير به طور معناداري کاهش يافته و به حدود 5 تا 6 کيلوگرم در سال براي هر نفر رسيده است؛ رقمي که در مقايسه با ميانگين جهاني و همچنين وضعيت دهه‌هاي گذشته در ايران، بسيار پايين تلقي مي‌شود.

پيشتر و در سال گذشته حسين راغفر، پژوهشگر حوزه فقر در گفت و گوي خود با اقتصاد 24 درباره پيامد‌هاي افزايش تورم موادخوراکي عنوان کرده بود: «اين امر همواره يکي از معضلات اساسي کشور بوده است. علاوه بر مسئله نيروي کار، بر رشد جوان‌ها در کشور تاثير تعيين‌کننده‌اي داشته است. رشد نايافتگي بدن افراد در جامعه به خصوص دانش‌آموزان مسئله مهمي است. ما با کجي اندام استخوان‌ها و کوتاهي قد، به خصوص در مناطق محروم کشور، در دوره‌هايي مواجه بوديم.»

وي در ادامه مطرح کرده بود: «اين تورم لجام گسيخته پيامد هولناکي براي آينده سلامت جامعه دارد که متاسفانه کسي به اين مسائل توجهي ندارد. علاوه بر اين، تاثير مهمي روي سلامت جسماني و روحي شهروندان و مردم دارد. به همين دليل هم کساني که با افزايش قيمت موافق هستند، بايد به اين پيامد‌ها توجه داشته باشند. منتهي از آنجايي که نفوذ نهاد‌هاي قدرت و ثروت در اين مسئله زياد است، طبيعتا منافع آنهاست که لحاظ مي‌شود نه منافع مردم.»

منبع: اقتصاد24