رشد 40 درصدي صادرات ايران به آفريقا

هر چند دولت گذشته توجه چنداني به فرصت ها‌ي اقتصادي و سياسي موجود در قاره آفريقا نداشت، اما در دولت سيزدهم توجه به اين منطقه از دنيا موجب شد تا تنها در پنج ماهه ابتدايي سال ميزان صادرات ايران به اين منطقه رشد 40 درصدي کند.

اگر چه وقتي نام قاره آفريقا به زبان مي‌آيد بسياري از مردم فقر و کمبود امکانات را به خاطر مي‌آورند، اما بايد عنوان داشت که اين ديدگاه صحيح نيست و لازم است بدانيم که تنها ميزان واردات کالا توسط کشور‌هاي واقع شده در قاره افريقا سالانه رقمي حدود 600 ميليارد دلار است و نکته جالب‌تر آنکه قرابت‌هاي زيادي بين ايران و مردم اين منطقه وجود دارد که مذهب تنها يکي از آنهاست، از همين‌رو به نظر مي‌رسد هر چقدر که دولت گذشته به توسعه روابط مختلف با کشور‌هاي قاره آفريقا کم‌توجه بود، دولت سيزدهم توسعه روابط با اين منطقه را در کانون توجه قرار داده‌است، در همين راستا تنها در پنج ماهه ابتدايي سال جاري به گفته سخنگوي گمرک ميزان صادرات به آفريقا 40 درصد رشد داشته‌است.

هر چند دولت گذشته گسترش تعامل با آفريقا را چندان مورد توجه قرار نداد و حتي برخي معتقد بودند که اين مقوله از دستور کار سياست خارجي کشور حذف شده‌بود، مگر در مواردي خاص، اما دولت سيزدهم در عرصه سياست خارجي کشور تأکيد کرده که تعامل با کشور‌هاي همسايه، اسلامي و مسلمان جزو اولويت‌هاي سياست خارجي است و در همين چارچوب با توجه به اينکه تقريباً همه کشور‌هاي آفريقايي عضو جنبش عدم‌تعهد محسوب مي‌شوند و بيش از نيمي از آن‌ها عضو سازمان همکاري اسلامي هستند، بنابراين گسترش تعامل با آن‌ها از اولويت‌هاي ياد شده از سوي وزارت خارجه است و در همين راستا امروز شاهد اين مهم هستيم که توسعه روابط اقتصادي با قاره آفريقا رقم خورده‌است.

دومين قاره بزرگ جهان

همانطور که مي‌دانيم آفريقا دومين قاره بزرگ جهان با 30ميليون و300هزار کيلومتر مربع وسعت، يک پنجم خشکي‌هاي زمين را در برگرفته‌است. در اين قاره، 54 کشور مستقل وجود دارد و بيش از 700ميليون نفر که 15 درصد جمعيت دنيا را تشکيل مي‌دهند، در آن زندگي مي‌کنند.

اگر چه نام آفريقا همواره يادآور فقر و کمبود امکانات بوده‌است، اما جالب است بدانيد که بر اساس برآورد‌هاي بين‌المللي 96 درصد الماس، 90درصد کروم، 85 درصد پلاتين، 50 درصد کبالت، 55 درصد منگنز، 40 درصد بوکسيت، 13 درصد مس، 50درصد فسفات، 65 درصد طلا و 30 درصد توريوم و اورانيوم جهان در آفريقا قرار دارد. اين در حالي است که آفريقا مالک 20 تا 25 درصد پتانسيل يدروالکتريک جهان نيز هست که تا کنون بخش کوچکي از آن تحت کنترل درآمده‌است.

آهن، قلع، روي، سرب، زغال‌سنگ، سنگ‌هاي قيمتي و نيکل در آفريقا به وفور يافت مي‌شود. 10 کشور اين قاره از جمله نيجريه، ليبي، گابن، الجزاير و آنگولا از صادرکنندگان نفت هستند. به دليل باران‌هاي فراوان بيشتر زمين‌هاي اين قاره حاصلخيز است و جنگل‌هاي انبوه در کنار مزارع سرسبز از ثروت‌هاي خدادادي آفريقا محسوب مي‌شود.

از نظر ژئوپليتيک قرار گرفتن آفريقا در بين قاره‌هاي آسيا و اروپا و وجود چهار آبراه استراتژيک دريايي (کانال سوئز، تنگه جبل الطارق، باب المندب و دماغه اميدنيک) اهميت ويژه‌اي به اين قاره داده‌است.

به لحاظ فرهنگي بيش از 55 درصد از مردم آفريقا مسلمان هستند و به عبارتي مي‌توان گفت آفريقا تنها قاره‌اي است که بيشتر جمعيت آن را مسلمانان تشکيل مي‌دهند. کارشناسان مسائل آفريقا، اين قاره را بازار مصرف مهمي در سال‌هاي آتي براي اقتصاد‌هاي مهم جهان مي‌دانند، چنانکه بر اساس برخي از آمار‌ها و بررسي‌هاي انجام شده وضعيت واردات کشور‌هاي آفريقايي در سال 2018 نشان مي‌دهد اين کشور‌ها در يک سال حدود 576 ميليارد دلار واردات داشته‌اند. در بين اين کشورها، آفريقاي جنوبي با حدود 93 ميليارد دلار بزرگ‌ترين واردکننده بوده و پس از آن مصر با 80 ميليارد دلار، مراکش با 51 ميليارد دلار و الجزاير با 48 ميليارد دلار واردات قرار دارند.

دولت سيزدهم شعار اصلي خود را در حوزه سياست خارجي، سياست خارجي متوازن و گسترش روابط با کشور‌هاي مختلف از جمله آفريقا در حوزه‌هاي سياسي به خصوص اقتصادي عنوان کرده‌است، چراکه توسعه روابط با آفريقا از راهکار‌هاي مؤثر در مقابله با تحريم‌ها، دور زدن آن‌ها و جلوگيري از تحقق سياست برخي از کشور‌هاي غربي براي انزواي ديپلماتيک ايران در عرصه جهاني از سوي مسئولان تصميم‌گير اين دولت اعلام شده‌است.

صادرات ايران به قاره آفريقا

در همين راستا سخنگوي گمرک ايران از افزايش تجارت ميان ايران و قاره آفريقا خبر داد و گفت: در پنج ماه نخست امسال صادرات 40 درصد و واردات 147 درصد با 55 کشور قاره آفريقا نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته‌است.

‌سيد روح‌اله لطيفي در نشست بررسي فرصت‌هاي تجاري ايران و قاره آفريقا اظهار کرد: توسعه روابط با همسايگان، کشور‌هاي پيراموني و حضور در بازار کشور‌هاي نزديک و همسو يکي از سياست‌هاي دولت سيزدهم است که 55 کشور آفريقايي در اين شاخصه‌ها قرار دارند.

وي با بيان اينکه در سال گذشته شاهد رشد مبادلات با قاره آفريقا بوديم، افزود: در سال گذشته به 50 کشور صادرات و از 18 کشور واردات داشتيم، البته در پنج ماه نخست امسال صادرات 40 درصد و واردات 147 درصد با 55 کشور قاره آفريقا نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته‌است.

سخنگوي گمرک خاطر نشان کرد: در پنج ماه نخست امسال يک ميليون و 354 هزار تن کالا به ارزش 741 ميليون و 122 هزار و 922 دلار ميان ايران و قاره آفريقا مبادله شد که از اين ميزان سهم صادرات يک ميليون 311 هزار و 647 تن به ارزش 696 ميليون و 731 هزار و 412 دلار به 37 کشور آفريقايي بود و سهم واردات 42 هزار و 629 تن کالا به ارزش 44 ميليون و 391 هزار و 510 دلار از 19 کشور آفريقايي بوده‌است.

سخنگوي گمرک تأکيد کرد: آفريقاي جنوبي با 212 ميليون و 740 هزار دلار و رشد 203 درصدي، موزامبيک 105 ميليون و 292 هزار دلار و يک هزار و 511 درصدي، سودان با 85 ميليون و 283 هزار دلار و رشد 374 درصدي، نيجريه با 81 ميليون دلار و رشد 334 درصدي و غنا با 76 ميليون و 500هزار دلار و کاهش 62 درصدي، پنج مقصد نخست کالا‌هاي ايراني در تجارت با قاره آفريقا در پنج ماه نخست امسال بوده‌است.

وي ادامه داد: تانزانيا با 12 ميليون و 429 هزار دلار و رشد 168 درصدي، کنيا با 5/9 ميليون دلار و 518 درصدي، آفريقاي جنوبي با 4 ميليون و 573‌ هزار دلار و رشد 320 درصدي، کنگو با 4 ميليون و 117هزار دلار و غنا با 3 ميليون و 343 هزار دلار و رشد 131 درصدي در پنج ماه نخست امسال پنج کشور مبدأ (واردات) بودند، البته کنگو در سال گذشته تجارتي با ايران نداشته‌است.

لطيفي با بيان اينکه در تجارت با آفريقاي‌جنوبي جهش مناسب داشتيم، اما به اهداف دست نيافته‌ايم، تصريح کرد: در سال گذشته ايران به آفريقاي جنوبي254 ميليون و 268 هزار دلار با رشد 570 درصدي نسبت به سال 99 صادرات داشت و 6‌ ميليون‌ و ‌445  هزار دلار واردات انجام داده‌است.

سخنگوي گمرک با تأکيد بر اينکه بر اساس آمار‌هاي تجاري در دهه گذشته تجارت ايران و قاره آفريقا فراز و نشيب بسياري داشته‌است، خاطر نشان کرد: گمرک آمادگي امضاي موافقتنامه تجاري براي افزايش سرعت تجاري، کنترل گمرکي و تبادل و پردازش اطلاعات را دارد تا تبادلات افزايش يابد.

به گفته وي، مواد اوليه و ماشين‌آلات کالا‌هاي وارداتي و مشتقات نفتي، پتروپالايشگاهي، مواد غذايي و مواد معدني محصولات صادراتي به آفريقاي جنوبي بوده‌است.

همکاري مناسب دولت سيزدهم براي توسعه روابط تجاري

در اين نشست «ويکا خومالو»، سفير آفريقاي جنوبي در ايران با بيان اينکه مبادلات ايران با کشور‌هاي آفريقايي به قرن قبل بازمي‌گردد که ميزان آن اندک بود، اظهار کرد: از زمان دستيابي آفريقا به آزادي و استقلال شاهد رشد مبادلات دو کشور هستيم، اما به دليل برخي مشکلات نتوانستيم به مرز مطلوب تجاري برسيم.

سفير آفريقاي جنوبي در ايران با بيان اينکه بايد به مبادلات تجاري ميان دو کشور توجه ويژه‌اي داشته باشيم، تأکيد کرد: 55 کشور قاره آفريقا تفاهمنامه تجاري با يکديگر دارند که موجب گسترش روابط چند جانبه و تسهيل و توسعه مبادلات با مقاصد تجاري ديگر شود.

وي با اشاره به اينکه در تجارت آفريقاي‌جنوبي با ايران محصولات مبادله مي‌شود؛ اما تبادل خدمات وجود ندارد، تصريح کرد: مي‌توانيم اين بخش از تجارت را نيز توسعه دهيم، البته نبايد فراموش کرد که بيشتر محصولات ميان اين کشور با ايران غيرمستقيم وارد و صادر مي‌شود.

خومالو تأکيد کرد: پيش از اين ايران و آفريقاي‌جنوبي تفاهمنامه براي گسترش روابط تجاري داشتند که به اهداف آن دست نيافتيم، اما مي‌توان با تدوين موافقتنامه جديد با دولت سيزدهم که امکانات لازم را براي افزايش واردات و صادرات فراهم کرده‌است، به امضا رساند. به گفته وي، دولت در ماه‌هاي اخير نشان داده به توسعه روابط با آفريقا علاقه دارد و اين را مي‌توان از افزايش تقاضاي ويزاي تجاري و اقتصادي براي سفر به اين قاره متوجه شد.

وي با اشاره به مشکلات ايجاد شده به دليل اعمال تحريم‌ها در تجارت با ايران تأکيد کرد: استفاده نکردن از سيستم سوئيفت، تبادلات بانکي را با مشکل مواجه کرده‌است، اما نبود خطوط مستقيم کشتيراني و عدم دستيابي به توافقات، وقفه بسياري در بهبود تجاري دو کشور ايجاد کرده‌است.

بيشترين تراکنش‌هاي مالي ميان ايران و آفريقا در دولت سيزدهم

در اين نشست «بابک توتونچي»، رئيس هيئت‌مديره باشگاه تجار ايران و آفريقا اظهار داشت: اشتراکات فرهنگي و اقتصاد بکر اين قاره به نگاه استراتژيک نياز دارد و به همين دليل بخش خصوصي علاوه بر کشور‌هاي همسايه، منطقه و اروپا بايد نگاه راهبردي به اين بخش داشته‌باشد. وي افزود: در يک سال گذشته با آغاز دولت سيزدهم شاهد بيشترين تراکنش‌هاي مالي ميان ايران و آفريقا بوديم، هر چند هنوز به آمار ايده‌آل دست نيافته‌ايم، اما مسير براي توسعه فراهم شده‌است.