انقلاب اسلامی ایران در آینه روایات (73)

عراق(3)

صدور انقلاب

انقلاب اسلامي ايران همچون ساير انقلاب­‌هاي بزرگ، خود را داراي رسالتي جهاني مي­‌داند و به همين دليل است که صدور انقلاب را به عنوان يک استراتژي در دستور کار خود قرار مي­‌دهد.(خرمشاد، 1390: 34).

اين نظريه همزمان با دهه اول انقلاب اسلامي مطرح و عمومي شد و امام خميني«ره» نيز در سخنراني­‌هاي متعدد خود به ويژه در اوايل انقلاب بر لزوم صدور انقلاب تأکيد ويژه­‌اي داشت و در همان حال روشن ساخت که منظور از صدور انقلاب، بيداري ملت­‌ها و دولت­‌ها است نه وسيله­‌اي براي کشور گشايي(روزنامه اطلاعات، شماره 16103 ،14). از مهم­‌ترين اهداف صدور انقلاب در انديشه امام خميني«ره» مي­‌توان به پياده کردن اهداف بين­‌المللي اسلام، احياي هويت مسلمانان و وحدت آن­‌ها، معرفي چهره حقيقي اسلام، بيداري ملت­‌ها، صدور تجربه­‌هاي انقلاب، حمايت از نهضت­‌هاي آزادي بخش، دفاع از مستضعفان و مبارزه با استکبار جهاني برشمرد. همچنين از ديدگاه امام، براي صدور انقلاب بايد از ابزارهاي رسمي و غيررسمي چون نهادهاي انقلابي، رسانه­‌هاي جمعي، مراکز علمي، نخبگان و... بهره­‌گيري شود(فرزندي اردکاني، 1392: 199).

انديشه صدور انقلاب يکي از مهم­‌ترين انديشه­‌هاي تأثيرگذار بر سياست خارجي و دستگاه تبليغاتي جمهوري اسلامي ايران بود و در اين ميان کشور عراق که اکثريت قاطع جمعيتش شيعيان بودند، به دليل هم­جواري و هم­کيشي با ايران، بيشترين احساس خطر را از انديشه صدور انقلاب داشتند؛ چرا که انديشه صدور انقلاب، تهديدي بر ايدئولوژي غير ديني- سکولار- حزب بعث تلقي مي­‌شد(انتصار، 1390: 253).

پس از به قدرت رسيدن انقلابيون در ايران بي­درنگ سناريو تقابل در روابط دو کشور ايران و عراق به راه افتاد و در اين ميان شدت گرفتن فعاليت­‌هاي انقلابي شيعيان عراق و حادثه ترور نافرجام طارق عزيز، معاون نخست وزير عراق در فروردين 1359 توسط سميرنورعلي عضو سازمان عمل اسلامي که از کردهاي فيلي به شمار مي­‌رفت باعث شد که تقابل بين دو کشور ايران و عراق تشديد و تسريع شود(روزنامه کيهان، شماره 10989: 5) و رژيم بعث به صورت گسترده­‌اي مبادرت به اخراج کردهاي فيلي نمايد(احمدي و قزويني، 1382: 31). حکومت عراق، سميرنورعلي را ايراني­‌تبار(روزنامه اطلاعات، شماره، 16108 :10) و وابسته به حزب امام­‌خميني معرفي کرد(روزنامه اطلاعات، شماره 16129 :11) و بر همين مبنا ايران را به هم­دستي در اين ترور متهم کرد.

پس از حادثه ترور طارق عزيز، صدام در آشکارترين شکل ممکن، ايران را تهديد کرد؛ به طوريکه وي سه بار سوگند ياد کرد که انتقام حمله تروريستي دانشگاه مستنصريه را از ايرانيان و عاملان آن بگيرد(روزنامه اطلاعات، 16109 :12). برخي از تحليل­‌گران جنگ ايران و عراق، حادثه ترور طارق عزيز را به عنوان يکي از عوامل مهم زمينه­‌ساز جنگ ايران و عراق به حساب آورده­‌اند. همچنين دولت عراق با استناد به چنين حوادثي، در توضيح رسمي چرايي اقدام خود نسبت به آغاز جنگ با ايران در شهريور 1359، وقوع خرابکاري و عمليات تروريستي در عراق که به ايراني­‌هاي مقيم عراق و يا افراد ايراني الاصل ديگري نسبت مي­‌داد را به عنوان دست آويزي براي حمله به ايران ذکر مي­‌کند(ويلي، 1373 :12).

از آنجا که يک کرد فيلي ايراني­‌تبار به عنوان عامل ترور نافرجام طارق عزيز معرفي شد، اين امر تبعات و پيامدهاي خشونت باري براي کردهاي فيلي به دنبال داشت. حکومت عراق اين حادثه را زنگ خطري جدي از سوي کردهاي فيلي تلقي کرد و به واهمه سران رژيم بعث از اشاعه انقلاب اسلامي ايران در ميان مردم عراق دامن زد و بدبيني آن­‌ها را نسبت به کردهاي فيلي به عنوان ستون پنجم ايران تشديد کرد. از اين رو، حکومت عراق در واکنش به اقدام ايران براي ترويج انقلاب اسلامي، ابتدا شهروندان ايراني تبار مقيم عراق را اخراج کرد(داناوان، 1396 :153). ايران نيز در اقدامي متقابل، دولت عراق را متهم کرد که 40 هزار ايراني را از خاک عراق اخراج کرده است. عراق نيز با اعزام نمايندگاني به سازمان ملل اعلام کرد اين اقدامات تنها پاسخي به فعاليت­‌هاي تروريستي عليه شهروندانش بوده است(داناوان، 1396: 153). بعيد نيست تمامي اتفاقات و خراب­کاري­‌هاي آن زمان بر اساس برنامه از پيش طراحي شده حزب بعث بوده باشد تا بتواند با بهانه کردن آن هجوم خود به خاک ايران را توجيه نمايد.

 منابع:

خرمشاد، محمدباقر(1390) بازتاب­‌هاي انقلاب اسلامي، تهران، سمت

فرزندي اردکاني، عباس­علي(1392) درآمدي بر استراتژي صدور انقلاب از منظر امام خميني(ره)(اهداف،ابزار و خط مشي صدور انقلاب)، فصلنامه پژوهش هاي انقلاب اسلامي، بهار , دوره  2 , شماره  4، ص 199-255

انتصار، نادر(1390) سياست کردها در خاور ميانه، مترجم: عرفان قانعي‌فرد، تهران، نشر علم

احمدي، فرج­‌الله و قزويني حائري، ياسر(1382) فرايند تدوين قانون اساسي عراق، فصلنامه سياست، دوره 40، شماره 2 - شماره پياپي 2،تير

ويلي، جويس ان(1373) نهضت اسلامي شيعيان عراق، ترجمه مهوش غلامي، تهران انشارات اطلاعات

داناوان، جروم(1396) جنگ ايران و عراق؛ پيشينه ها و روند تشديد تعارض، ترجمه حميدرضا جاويدزاده، تهران، مرکز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقيقات جنگ)

داناوان، جروم(1396) جنگ ايران و عراق؛ پيشينه‌ها و روند تشديد تعارض، ترجمه حميدرضا جاويدزاده، تهران، مرکز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و تحقيقات جنگ)