زنگه‌زور با بسته‌بندي جديد آمريکايي

طرحي که اين‌بار با بسته‌بندي جديدي تحت عنوان «مسير ترامپ براي صلح و رفاه بين‌المللي» (TRIPP) به ميدان آمده است. شواهد نشان مي‌دهد که آمريکا در تلاش است تا با تغيير نام اين پروژه، اهداف هژمونيک خود را در مرزهاي شمالي ايران و حياط خلوت روسيه پيگيري کند.

گرجستان؛ حلقه جديد زنجيره نفوذ غرب

بر اساس گزارش‌هاي دريافتي، تفليس اخيراً ميزبان دو هيئت مهم بوده است: «واهاگن خاچاتوريان»، رئيس‌جمهور ارمنستان و يک هيئت از وزارت خارجه آمريکا به سرپرستي «جاناتان آسکوُناس». محور تمامي رايزني‌ها در پايتخت گرجستان، بررسي پيامدهاي افتتاح دالان زنگه‌زور و پروژه آمريکايي مسير ترامپ TRIPP بر معادلات منطقه بوده است.

اين تحرکات در حالي صورت مي‌گيرد که ايران بارها بر تغييرناپذيري مرزهاي بين‌المللي و مخالفت با هرگونه تغييرات ژئوپليتيک که منجر به قطع دسترسي ايران به ارمنستان شود، تأکيد کرده است. با اين حال، به نظر مي‌رسد واشنگتن درصدد است تا با جلب نظر تفليس، حلقه محاصره ژئوپليتيک در قفقاز را تکميل
کند.

تحليل کارشناسان گرجي؛ استقبال با چاشني نگراني

رسانه‌هاي منطقه‌اي نظرات کارشناسان سياسي گرجستان در خصوص پيشنهادهاي هيئت آمريکايي را جويا شده‌اند. تورنيکه شالاشنيدزه، رئيس دانشکده روابط بين‌الملل انستيتوي امور عمومي گرجستان، در اظهاراتي که نشان‌دهنده عمق نفوذ تفکر غربي است، مدعي شد که تفليس تمام‌قد از راه‌اندازي دالان زنگه‌زور و بخش مسير ترامپ حمايت مي‌کند.

وي با اشاره به سخنان نيکول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان، از طرحي پرده برداشت که ماهيت استعماري آن کاملاً هويداست: «قرار است شرکت مشترکي تحت مديريت يک شوراي مديران متشکل از نمايندگان ارمنستان و آمريکا ايجاد شود. گرجستان نيز مي‌تواند به عنوان يک بازيگر منطقه‌اي و ضامن امنيت، به اين فرمت بپيوندد؛ موضوعي که واشنگتن نيز به آن علاقه‌مند است.»

اين اظهارات به وضوح نشان مي‌دهد که هدف نهايي، سپردن کنترل شريان‌هاي حياتي منطقه به بازيگران فرامنطقه‌اي (آمريکا) است.

اعتراف به خطرات امنيتي و مخالفت قدرت‌هاي منطقه

در سوي ديگر، گئورگي گوگوآ، کارشناس مسائل بين‌الملل، اگرچه تلاش کرد دالان زنگه‌زور را ضامن صلح معرفي کند، اما ناچار به اعتراف درباره واقعيت‌هاي ميداني شد.

وي تصريح کرد: مسير زنگه‌زور از سوي روسيه و ايران به عنوان يک مانع و تهديد ژئواستراتژيک تلقي مي‌شود.

احتمال بي‌ثباتي داخلي در ارمنستان توسط جريان‌هاي مخالف دولت وجود دارد.

بخش‌هايي از جامعه گرجستان نگران کاهش اهميت ترانزيتي کشورشان و از دست دادن نقش ژئواستراتژيک خود در مسير ترانزيت به اروپا هستند.

به گفته اين کارشناس، سفر مشاور ارشد وزارت خارجه آمريکا به تفليس با هدف اطمينان‌خاطر دادن به گرجستان و باز کردن صفحه‌اي جديد در روابط تفليس-واشنگتن صورت گرفته است تا نگراني‌هاي ناشي از کاهش حجم ترانزيت از مسير گرجستان برطرف شود.

رقابت کريدورها؛ سراب اقتصادي يا واقعيت ميداني؟

زال کاسرليشويلي، رئيس هيئت مديره کنفدراسيون ملت‌هاي قفقاز، با اشاره به نام‌گذاري اين مسير به عنوان «مسير ترامپ» (TRIPP)، آن را داراي نوعي مزيت رواني براي غرب دانست اما تأکيد کرد که اين به معناي حذف مسير سنتي «باکو-تفليس-قارص» نخواهد بود.

اين تحليلگر با رويکردي خوش‌بينانه نسبت به رقابت کريدورها معتقد است: «زنگه‌زور رقابت جدي ايجاد مي‌کند، اما اگر گرجستان تعرفه‌ها و خدمات خود را بهبود بخشد، همچنان در بازي باقي مي‌ماند. مزيت گرجستان دسترسي مستقيم به بنادر اروپايي (بورگاس، وارنا، کنستانتسا) از طريق درياي سياه است.»

کاسرليشويلي همچنين به نکته‌اي کليدي اشاره کرد که مي‌تواند زنگ خطري براي طرح‌هاي پان‌ترکيستي باشد. وي با بيان اينکه چين در برخي حوزه‌ها رقيب ترکيه است، گفت: «اگر کالاهاي چيني از زنگه‌زور عبور کنند، رقيب پکن (ترکيه) تقويت مي‌شود. بنابراين براي چين بصرفه‌تر است که از مسير گرجستان استفاده کند. دالان زنگه‌زور بيشتر براي کشورهاي ترک‌زبان آسياي مرکزي جذابيت دارد، اما مسير باکو-تفليس-قارص همچنان براي ساير بازيگران حياتي است.»

تحليل راهبردي

بررسي مجموع نظرات و تحرکات اخير نشان مي‌دهد که پروژه موسوم به مسير ترامپ TRIPP، چيزي جز تلاش براي احياي پروژه شکست‌خورده ناتو در قفقاز نيست. آمريکا با سوار شدن بر موج نيازهاي اقتصادي کشورهاي منطقه و با وعده‌هاي فريبنده «رفاه و صلح»، به دنبال اهداف زير است:

حذف ايران و روسيه: تلاش براي ايجاد مسيري که خارج از کنترل قدرت‌هاي سنتي منطقه (تهران و مسکو) باشد.

وابسته‌سازي ارمنستان: تأسيس شرکت‌هاي مشترک آمريکايي-ارمني براي مديريت راه‌ها، عملاً حاکميت ملي ايروان را نقض کرده و پايگاه‌هاي نفوذ غرب را در مرزهاي ايران مستحکم مي‌کند.

تضعيف همگرايي منطقه‌اي: غرب با ايجاد رقابت بين گرجستان و ارمنستان و وعده‌هاي توخالي، مانع از شکل‌گيري فرمت‌هاي همکاري بومي مانند 3+3 (ايران، روسيه، ترکيه + سه کشور قفقاز) مي‌شود.

منبع: تسنيم